Bir Maddi Kültür Öğesi Olarak Türk Giyim Tercihleri Üzerinde Sümerbank Etkisi

Yıl 2024, , 743 - 753, 31.10.2024

İffet Pala Ercan

https://doi.org/10.17336/igusbd.1285865

Öz

Soyut bir kavram olarak kabul edilen kültür aynı zamanda toplumların kendini ifade ediş biçimi olarak da tanımlanmaktadır. Kültür çeşitlerinden biri olan maddi kültür kavramı üzerine yapılan çalışmalar çok az olup, insanlığın gelişiminin teknolojiyle var olması maddi kültür kavramının da incelenmesini önemli kılmıştır. Maddi kültür nesnelere atıfta bulunmanın yanı sıra kendilerini aşan kültürel ifadelerini de kapsar. Bu çalışmada maddi kültür öğelerinden olan giyim-kuşam unsuru ele alınmıştır. Kişilerin sosyal hayatı üzerinde önemli etkisi bulunan giyim-kuşam, maddi kültürü geliştiren önemli öğelerdendir. Türk giyim kuşam sektörünün önemli yapı taşlarından olan Sümerbank, kumaşları ve özgün desen tasarımları ile Türk kimliğini en iyi yansıtan milli bir tekstil desen stili ve modası oluşturmuştur. Özellikle ekonomik kısıtlamalar nedeniyle malzeme ve renklerin sınırlı kullanımına rağmen, Türk maddi kültürüne önemli katkılar sağlamıştır. Bu çalışmada Sümerbank tarafından giyim kuşam alanında ortaya konulan ürünler afişler üzerinden incelenmiş, maddi kültür tanımları ile olan benzeşimler ve maddi kültüre katkıda bulunduğu noktalar belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sümerbank, Maddi Kültür, Giyim-Kuşam, Türk Kültürü, Tekstil

Effect of Sümerbank on Turkish Clothing Preferences as a Material Culture Item

Öz

Culture, considered as an abstract concept, is also defined as the way societies express themselves, and the least studied type is material culture. The fact that the development of humanity exists with technology has made it important to study the concept of material culture as well. Material culture includes references to objects, as well as their cultural expressions that transcend themselves. In this study, the element of clothing, which is one of the elements of material culture, is considered. Clothing, which has a significant impact on the social life of people, is one of the important items that develop material culture. Sümerbank, one of the important building blocks of the Turkish clothing sector, has created a national textile pattern style and fashion that best reflects the Turkish identity with its fabrics and original pattern designs, despite the limited use of materials and colors due to economic restrictions, and has made significant contributions to Turkish material culture. In this study, the products put out by Sümerbank, especially in the field of clothing, were examined through posters, the similarities with the definitions of material culture and the points where they contribute to material culture were determined.

Anahtar Kelimeler

Sümerbank, Material Culture, Clothing, Turkish Culture, Textile

Kaynakça

• ADALIĞ, B. (2006). Atatürk Nazilli’de. Nazilli Müze Kurma ve Koruma Dernek Bülteni, Yıl, 3, 9.
• ASLANAPA, O. (1993). Türk Sanatı, Remzi Kitabevi. Basım, İstanbul, (s 116).
• BARIŞTA, Ö. (2003). Halkbilimi Müzeciliği ve El Sanatları. Türkiye’de Halkbilim Müzeciliği ve Sorunları Sempozyum Bildirileri, Yayına Hazırlayanlar: Öcal Oğuz-Tüba Saltık Özkan, Gazi Üniversitesi THBMER Yayını, Ankara, 71-77.
• BAYDAR, O. (Ed.). (1999). 75 yılda çarklardan chip'lere. Turkiye Ekonomik Ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• BOLIN, P. E., & BLANDY, D. (2003). Beyond visual culture: Seven statements of support for material culture studies in art education. Studies in Art Education, 44(3), 246-263.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., ÇAKMAK, E. K., AKGÜN, Ö. E., KARADENİZ, Ş., & DEMİREL, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (2. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• CAN, Ö., & ÖZKARTAL, M. (2013). Endüstrileşmenin Cumhuriyet Dönemi sonrası tekstil-moda tasarımında kimlik arayışına etkileri. Art-e Sanat Dergisi, 6(11), 120-136.
• CRANE, D., & ÇELİK, Ö. (2003). Moda ve gündemleri: giyimde sınıf, cinsiyet ve kimlik. Ayrıntı Yayınları. Cumhuriyet Gazetesi Arşivleri
• ÇAĞMAN, F. (1983). Osmanlı Sanatı, Anadolu Medeniyetleri III. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• ÇETİNDAĞ, Y. (2002). Türk kültüründe hayvan ve bitki motifinin seyri. Türkler Ansiklopedisi, 4(4), 171-182.
• ALPUGAN, O., DEMİR, H., OKTAV, M., & ÜNER, N. (1997). İşletme ekonomisi ve yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları, 25-29.
• ER, F. D. (2011). Sümerbank İzmir Halkapınar Basma Sanayii Müessesesine ait desen albümlerinin incelenmesi, arşivlenmesi ve korunması (Doctoral dissertation, DEÜ Güzel Sanatlar Enstitüsü).
• GLASSIE, H. (1999). Material culture. Indiana University Press.
• GRASSBY, R. (2005). Material culture and cultural history. Journal of Interdisciplinary History, 35(4), 591-603.
• HİMAM, F. D., & Tekcan, E. (2014). Erken Cumhuriyet Dönemi Terzilik Kültürü ve Ulusal Maddi Kültürün İnşası. CTAD: Journal of Modern Turkish History Studies, 10(20).
• İKTİSAT, M., & MERKEZİ, T. C. U. (1930). Sanayi Kongresi Raporlar Zabıtlar. Cumhuriyet Matbaası, İstanbul.
• KARALAR, R. (2005). Genel İşletme,(Ed.: Güneş. N. Berberoğlu), Anadolu Üniversitesi Yayınları, 5. Baskı, Eskişehir.
• KARASAR, N. (2009). Bilimsel arastirma yöntemi (19. bs). Ankara: Nobel yayin dagitim.
• KASTAN, C. (1999). Ayakkabının Tarihçesi &Ayakkabı Teknolojisi. İstanbul: Türkiye Umum Ayakkabıcılar Fedarasyonu Yayın.
• KOCA, E., & KOÇ, F. (2010). Gençlerin dinledikleri müzik türlerinin giyim tarzlarına etkisi. Journal of New World Sciences Academy, Vocational Education, 5(2), 37-49.
• KOCA, E., KOÇ, F., & VURAL, T. (2008). Kültürlerarası etkileşimde giyim kuşam.
• KUBAN, D., & KANGAL, S. (2004). Çağlar boyunca Türkiye sanatının anahatları. Yapı Kredi Yayınları.
• KURU, S., & PAKSOY, C. Anadolu’da ayakkabı ve cumhuriyet dönemi ayakkabı kültürü. Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti Umum Merkezi (1930). Sanayi Kongresi Raporlar Zabıtlar. Cumhuriyet Matbaası, İstanbul.
• NAKSALİ, E. G. (2006). Anadolu’nun Ayak Sesleri. National Geographic Türkiye, National Geographic Society’nin Resmî Yayını, Eylül, 65, 195.
• ÖNDER, M. (1996). Şaheserler konuştukça (No. 351). Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları.
• ÖZBAY, F. (1995). Kadınların Ev içi ve Ev dışı Uğraşlarındaki Değişme, 1980’ler Türkiye”sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar. İstanbul: İletişim Yayınları, 129, 158.
• PENPEÇE, D. (2006). Tüketici Davranışlarını Belirleyen Etmenler: Kültürün Tüketici Davranışları Üzerindeki Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi – Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• PRESSEY, A. D., & SELASSIE, H. G. (2003). Are cultural differences overrated? Examining the influence of national culture on international buyer‐seller relationships. Journal of Consumer Behaviour: An International Research Review, 2(4), 354-368.
• PROWN, J. D. (1982). Mind in matter: An introduction to material culture theory and method. Winterthur portfolio, 17(1), 1-19.
• SARITAŞ, S. (2019). Methodological and theoretical approaches to material culture in folklore.
• SCHLERET, T. J. (Ed.). (1999). Material culture studies in America. Rowman Altamira.
• SÖZEN, M., & AKŞİT, İ. (1983). Tarihsel gelişimi içinde Türk sanatı. Akşit Kültür, Turizm, Sanat Ajans ve Ticaret Limited Şirketi.
• Sümerbank Arşivi, İzmir Ekonomi Üniversitesi. TEZ, Z. (2009). Tekstil ve giyim kuşam sanatının kültürel tarihi. Doruk.