Ücret Yönetiminde İş Değerlemenin Yeri: Isparta İl Merkezinde Bir Alışveriş Merkezi Uygulaması

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 152 - 169

Osman Kürşat Acar , Merve Ertürk

https://doi.org/10.17336/igusbd.1359663

Öz

Amaç: Bu çalışmada, Isparta ilinde faaliyet gösteren bir alışveriş merkezinde yapılan işlerin analiz edilmesi, belli faktörlere göre karşılaştırılması, işletme için önem sıralarının ortaya çıkartılması ve göreceli değerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Bu amaçla alışveriş merkezi yönetim kadrosunda ve alışveriş merkezi market kadrosunda yer alan işler için iş değerleme uygulaması gerçekleştirilmiştir. İşlerin yapısına ve sayısına göre farklı iş değerleme yöntemleri bulunmaktadır ve çalışmada sayısal iş değerleme yöntemlerinden puan yöntemi kullanılmıştır.
Bulgular: Analiz sonucunda işler göreceli karşılaştırma puanlarına göre sıralanmış ve beyaz yaka işler için mağazalar genel müdürlüğü pozisyonu en yüksek puanı alırken, sekreter pozisyonu en düşük puanı almıştır. Mavi yaka işler için ise teknik birim sorumlusu pozisyonu en yüksek puanı alırken, içecek servis personelliği pozisyonu en düşük puanı almıştır.
Sonuç: Analiz sonucunda işler arasındaki göreceli karşılaştırmaya göre bazı işlerin gerektiğinden yüksek ücretlendirildiği, bazı işlerin ise gerektiğinden düşük ücretlendirildiği görülmüştür. İşlere yönelik piyasa ücret araştırmasına çıkılmış ve ücretlendirme politikası için öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İş Değerleme, İş Analizi, Ücret, Ücret Yönetimi, Puan Yöntemi

The Place of Job Evaluation in Wage Management: A Shopping Mall Application in Isparta City Center

Öz

Aim: In this study, it was aimed to analyze the works performed in a shopping mall operating in the province of Isparta, compare them according to certain factors, reveal the order of importance for the enterprise and determine their relative value.
Method: For this purpose, a job valuation application was carried out for the jobs in the shopping center management staff and the shopping center grocery store staff. There are different job valuation methods according to the structure and number of jobs, and the score method, one of the numerical job valuation methods, was used in the study.
Results: As a result of the analysis, the jobs were sorted according to relative comparison scores, and for white collar jobs, the general manager of stores position received the highest score, while the secretary position received the lowest score. For blue collar jobs, the technical unit supervisor position received the highest score, while the beverage service personnel position received the lowest score.
Conclusion: As a result of the analysis, according to the relative comparison between jobs, it was found that some jobs are paid higher than necessary, while some jobs are Decently paid lower than necessary. A market wage research for jobs has been conducted and recommendations for the remuneration policy have been presented.

Anahtar Kelimeler

Job Evaluation, Job Analysis, Wage, Wage Management, Point Method

Kaynakça

• AKDAĞ, Z. A. (2007). Taşımacılık sektöründe iş değerlemesi ve bir uygulama (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• AKINCI, Z., KASALAK, M. & YURCU, G. (2015). Konaklama işletmelerinin iş değerleme süreçlerinde puanlama yönteminde hedef programlama tekniğinin kullanılması. Journal of Tourism Theory and Research, Cilt 1(1), 29-39. http://doi.org/10.24288/jttr.202820
• AŞKUN, İ. C. (1969). İş değerlemesi ve Türkiye’deki uygulama. Ankara: M.P.M Yayınları.
• AKÜN, F. (1984). İş değerlendirmesinin temelleri. İstanbul: Kutyay Yayınevi.
• AKYİĞİT, E. (2010). İş hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• ARİZONA, D., LADEWİ, Y., & SAMSUDDİN, H. (2023). The Effect of Job Evaluation, Work Environment and Supervision on Work Effectiveness of Public Works and Spatial Planning Office Employees in Lahat Regency. Journal of Indonesian Management (JIM), Cilt3(2), 199-204. https://doi.org/10.53697/jim.v3i2.1274
• ARMSTONG, M., CUMMİNS, A., HASTİNGS, S. & WOOD, W. (2003). Job evaluation: A Guide to achieving equal pay. London: Kogan Page.
• ATAAY, İ. D. (2015). İş değerleme. İ. İ. Üyeleri içinde. İnsan kaynakları yönetimi (7. bs). İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları, İstanbul: Beta Yayınları.
• ATALAY ODABAŞI, N. & AKŞİRİN BORLUK, Ç. N. (2014). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• BAĞDAŞ, S. (2017). İnsan kaynakları yönetimi iş değerleme süreci ve bir uygulama araştırması (Yüksek lisans tezi). Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ağrı.
• BARRETT, G. V. (2022). If sex discrimination in pay is still a societal problem, job evaluation is the answer. Industrial and Organizational Psychology, Cilt 15(1), 61-64. https://doi.org/10.1017/iop.2021.136
• BAYAR, A.G. H. T. & ACAR, O. K. (2017). Sağlık sektöründe iş değerleme: Özel bir hastane uygulaması. Tebliğler Kitabı, 65.
• BAYRAKTAROĞLU, S. (2008). İnsan kaynakları yönetimi. Sakarya Yayıncılık.
• BENLİGİRAY, S. (2003), Ücret yönetimi. Eskişehir: Beta Yayınevi.
• BİNGÖL, D. (2016). İnsan kaynakları yönetimi. İstanbul: Beta Basım.
• BRENNAN, C. W. (1963). Wage administration plans,practices and principles. Illınois: Richard D. Irwin Inc. Homewood.
• CARRELL, M.R. & KUZMİTS, F.E. (1982). Personnel management of human resources. Columbus: Charles E. Merrill Publishing Company.
• CASCIO, W. F. & AGUINIS, H. (2005). Applied psychology in human resource management (7th Ed). Pearson Education.
• CHORDİYA, R., & HUBBELL, L. (2023). Fostering internal pay equity through gender neutral job evaluations: A case study of the federal job evaluation system. Public Personnel Management, Cilt 52(1), 25-47. https://doi.org/10.1177/00910260221124866
• COLE, G. A. (2002). Personnel and human resource management. London: Thomson Learning.
• DARMAVİKA, D. M. A., & RİDWAN, M. S. (2023). The influence of job training, work competency, and job evaluation on employee performance at PT. BPR bank jombang perseroda. Asian Journal of Applied Business and Management, Cilt 2(1), 27-46.
• DEĞİRMENCİ, G. (1993). Pozisyon analizi anketi (paa) ve yönetsel pozisyon anketi (yaa) ile metal işkolunda bir iş değerlemesi uygulaması. (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• ESEN, D. (2023). Muhasebe çalışanlarının insan kaynakları yönetimi uygulamaları ve iş tatminine yönelik algılarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisi. International Journal of Entrepreneurship and Management Inquiries, Cilt7(12), 142-156. https://doi.org/10.55775/ijemi.1216346
• EFE, Ö. (2020). İş değerlemeye dayalı olarak yeni ücret sistemlerinin kurulması: Bir uygulama örneği. (Yüksek lisans tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• EL BALSHY, S. A. E. M., & ISMAEL, M. (2023). Job evaluation as a mechanism for achieving the fairness of a wage structure in the administrative system: theoretical perspectives. Journal of Humanities and Applied Social Sciences, Cilt 5(1), 3-19. https://doi.org/10.1108/JHASS-02-2021-0038
• ELİZUR, D. (1980). Systamatic job evaluation and comparable worth. Vermond: Gower Publishing Company Limited.
• FRASER, S. L., CRONSHAW, S. F. & ALEXANDER, R. A. (1984). Generalizability analysis of a point method job evaluation ınstrument: A field study. Journal of Applied Psychology, Cilt 69 (4), 643–64. https://doi.org/10.1037/0021-9010.69.4.643
• İPÇİOĞLU, İ., UYSAL, G. & CANDAN, C. (2009). Faktör puan yöntemi iş değerlemesinin mavi yakalı işgörenlerin tutum ve davranışları üzerine etkileri: Bir gıda işletmesinde uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (23).
• İSKEFİYELİ, Ö. (2008). İş değerlendirme ve ücret sistemleri ilişkisi üzerine yeni bir model. (Yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli.
• LESTARİ, Y. S., FAHMİE, A., & ZULAİFAH, E. (2021). The Impact of Remuneration toward Salary Satisfaction: A Case Study on Job Evaluation Method in SME Employees in Central Sulawesi, Indonesia. Journal of Nonformal Education, Cilt 7(2), 217-225. https://doi.org/10.15294/jne.v7i2.32029
• KAHYA, E. (2007). Metal işkolunda bir işletme için iş değerleme sisteminin geliştirilmesi. Endüstri Mühendisliği Dergisi, Cilt 17(4), 2-21.
• KELLY, R. L. (1972). Job evaluation and pay plans. New York: McGraw Hill Book.
• KURGUN, O. A. & YEMİŞÇİ, D. A. (2007). İş değerlemede puan yöntemi ve büyük ölçekli bir otel işletmesinde uygulama. Çimento İşveren Dergisi, Cilt 21(4), 4-15.
• GÜNER, M., İLLEEZ, A. A., & ÜNAL, C. (2011). Constitutıng the salary scale in apparel plants by application of analytical job evaluation method. Textile and Apparel, Cilt 21(1), 72-76.
• MADIGAN, R. M. & HIILS, F. S. (1998). Job evaluation and pay equity. Public Personel Management, Cilt 17(3), 323-330.
• MARMARA, S. (2019). İş değerlemesinin çalışanların ücret hakkaniyeti algısına etkisi: bir alan araştırması. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• MCNABB, R. & WHITFIELD, K. (2001). Job evaluation and high performnce work practices: Compatible and conflictual. Journal of Management Studies, Cilt 38(2), 293-312.
• OLCAY, A., DÜĞENCİ, M., İPEK, M. & TÜRKOĞLU ELİTAŞ, M. N. (2023). İş değerlendirme sürecinde çok kriterli karar verme teknikleri üzerine bir uygulama. International Journal of Engineering Research and Development, Cilt 15(1), 91-106. https://doi.org/10.29137/umagd.1135951
• ÖZGEN H., ÖZTÜRK, A. & YALÇIN, A. (2005). İnsan kaynakları yönetimi. Ankara: Nobel Kitapevi.
• PELİT, E. & GÖKÇE, F. (2019). İnsan kaynakları yönetimi işlevi olarak iş değerleme–ücret yönetimi süreci ve karşılaşılan sorunlar: Turizm işletmeleri üzerine kavramsal bir değerlendirme. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 3(3), 369-382. https://doi.org/10.26677/TR1010.2019.167
• ROCK, M. L. & BERGER, L. A. (1991). The compensation handbook. USA: McGraw-Hill
• SABUNCUOĞLU, Z. (2023). İnsan kaynakları yönetimi (10. Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
• SÖĞÜT, A. (2019). İş değerlemede faktör ağırlıklandırma yöntemi ve büyük ölçekli işletmede uygulama. (Yüksek lisans tezi). Konya Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Konya.
• ŞENEL, M., ŞENEL, B. & BALÇIK, G. (2018). İş değerleme prosedürünün dizaynı: Tekstil sektöründe bir uygulama. International Social Sciences Studies Journal, Cilt 4(28), 6267-6276. https://doi.org/10.26449/sssj.1108
• TENHİÄLÄ, A., KEPES, S., & JOKELA, M. (2023). Contingencies in the effects of job‐based pay dispersion on employee attitudes. Human Resource Management. Cilt 62(6), 989-1006. https://doi.org/10.1002/hrm.22183
• TOP, A. (1996). Üretim sistemleri: Analiz ve planlaması. İstanbul: Alfa.
• TOSUN, K. (1983). İş değerlendirme ve metal sanayi iş gruplandırması sistemi MESS. Erkmen Matbaası.
• VAN SLIEDREGT, T., VOSKUIJL, O. F. & THIERRY, H. (2001). Job evaluation systems and pay grade structures: Do they match?. The International Journal of Human Resource Management, Cilt 12(8), 1313–1324. https://doi.org/10.1080/09585190110083811.
• YALÇIN, S. (1988), Personel yönetimi. İstanbul İşletme Fakültesi Yayını.
• YAZAR, F. F. (2021). Uluslararası işletmelerde iş değerleme ve ücret yönetimi uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 1(39): 130-153.
• YILDIZ, G. & BALABAN, Ö. (2006). İş değerleme ve ücret yönetimi. Sakarya: Sakarya Kitabevi.