Disaster Experiences of Elderly Individuals: The Case of Türkiye/Kahramanmaraş Earthquake

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 2, 663 - 680

Kader Demiröz Altıntaş , Sevda Demiröz Yıldırım , Zehra Aslan , Sevil Çınar Özbay , Kemal Torpuş

https://doi.org/10.17336/igusbd.1561323

Öz

Aim: Disasters occur very frequently in Türkiye. As in other parts of the world, disasters affect some groups more than others in Türkiye. This study aims to reveal the experiences of elderly individuals who experienced the Kahramanmaraş earthquake in the disaster area and tent city.
Method: The study was conducted using phenomenological design, which is one of the qualitative research methods. In the study, face-to-face interviews were conducted with twelve elderly individuals with disaster experience, and the transcriptions were coded by experts.
Results: As a result of the code analysis, three themes were created by the authors. These themes are challenges and needs, lessons learned in disasters, and seeking support.
Conclusion: This study revealed that elderly individuals face more difficulties and are more affected by disasters than others. Therefore, it emphasizes that elderly individuals should be included in integrated disaster management processes to increase their resistance to disasters.

Anahtar Kelimeler

Disaster Management , Resilience , Kahramanmaraş Earthquake , Elderly Individuals , Türkiye

Etik Beyan

Permits were collected from the Artvin Çoruh University Ethics Committee (Permit No. E-18457941-050.99-83603) to conduct this study. All aspects of this research were conducted in accordance with the Artvin Çoruh University Social Scientific Research Ethics Committee Codes of Ethics.

Yaşlı Bireylerin Afet Deneyimleri: Türkiye/Kahramanmaraş Depremi Örneği

Öz

Amaç: Türkiye afetlerin sık yaşandığı ülkelerdendir. Afetler dünyanın farklı bölgelerindeki gibi Türkiye’de de bazı grupları daha çok etkilemektedir. Bu çalışma, Kahramanmaraş depremini yaşayan yaşlı bireylerin afet yaşadıkları alan ve çadırkentteki deneyimlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Yöntem: Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomonolojik desen kullanılarak yapılmıştır. Araştırmada afet deneyimi olan on iki (12) yaşlı bireyle yüz yüze görüşme yapılmış ve transkripsiyonlar uzmanlar tarafından kodlanmıştır. Veriler MAXQDA 2022 yazılımına aktarılarak araştırmacılar tarafından içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiş, tema ve alt temalar oluşturulmuştur.
Bulgular: Yapılan kod analizleri sonucunda yazarlar tarafından üç tema oluşturulmuştur. Bu temalar; zorluklar ve ihtiyaçlar, afetlerde öğrenilmiş dersler ve destek arayışıdır.
Sonuç: Bu çalışma yaşlı bireylerin afetlerden diğer bireylere oranla daha fazla zorluklarla karşılaştığı ve etkilendiğini ortaya koymuştur. Dolayısıyla yaşlı bireylerin afetlere karşı direncinin arttırılması için bütünleşik afet yönetim süreçlerine dahil edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Afet Yönetimi , Dirençlilik , Kahramanmaraş Depremi , Yaşlı Birey , Türkiye

Kaynakça

• ABE, M., AKAISHI, T., ISHIZAWA, K., SHINANO, H., OHTOMO, H., ORIKASA, K., TAKAYAMA, S., MASAURA, A., MIYAZAKI, M., ABE, T., YOKOTA, K., & ISHII, T. (2022). A massive natural disaster, the Great East Japan Earthquake, and the incidence of dialysis due to end-stage kidney disease. Journal of Nephrology, 35(3). https://doi.org/10.1007/s40620-021-01140-9
• AÇKIN, B., & TOKEM, Y. (2023). Afetlerde Geriatrik Yaklaşım. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(2), 653–659.
• AFAD. (2014). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü.
• AFAD. (2023). 06 Şubat 2023 Pazarcık-Elbistan Kahramanmaraş (Mw: 7.7 – Mw: 7.6) Depremleri Raporu.
• AHMADI, S., KHANKEH, H., SAHAF, R., DALVANDI, A., HOSSEINI, S. A., & ALIPOUR, F. (2018). How did older adults respond to challenges after an earthquake? Results from a qualitative study in Iran. Archives of Gerontology and Geriatrics, 77. https://doi.org/10.1016/j.archger.2018.05.008
• AKIN, D. (2017). Modern Afet Yönetiminin Doğuşu: 1755 Lizbon Depremi. In Ö. Önder & M. Yaman (Eds.), Afet Yönetimi (1st ed., pp. 87–110). Ekin Yayınevi. www.ekinyayinevi.com
• ARICA, F., ÇAKIR, C., & KAĞNICI, D. (2023). Kırılgan Gruplar Özelinde Afetlerde Psikososyal Hizmetler. Afet ve Risk Dergisi, 6(1). https://doi.org/10.35341/afet.1173165
• ATLI, A. (2006). Afet yönetimi kapsamında deprem açısından Japonya ve Türkiye örneklerinde kurumsal yapılanma. 320. https://books.google.com/books/about/Afet_y%C3%B6netimi_kapsam%C4%B1nda_deprem_a%C3%A7%C4%B1s.html?hl=tr&id=EhsVNAAACAAJ
• BANKS, L. (2013). Caring for elderly adults during disasters: improving health outcomes and recovery. Southern Medical Journal, 106(1).
• BILGE, M. (2020). Türkiye’de Covıd-19 Pandemi Sürecinde Dezavantajlı Bireylere Yönelik Uygulamaların İncelenmesi: “Vefa Sosyal Destek Grubu” Örneği (Derleme). Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 0(16). https://doi.org/10.46218/tshd.803673
• BLAIKIE, P., WISNER, B., CANNON, T., & DAVIS, I. (2014). At Risk – Natural Hazards, People’s Vulnerability and Disasters second edition: Routledge, London. Journal of Homeland Security and Emergency Management.
• BODRUM DERGI. (2023, August 23). Deprem Korkusu Yüzünden İstanbul’dan Tersine Göç Başladı. https://www.bodrumdergi.com/post/202308241010
• ÇAKMAK, H. , O. M. E. , A. R. (2018). Doğal Afetler, Eşitsizlikler ve Sağlık Sonuçları. In A. Akın (Ed.), Halk Sağlığı (1., pp. 88–94). Türkiye Klinikleri.
• CHERNIACK, E. P. (2008). The impact of natural disasters on the elderly. In American journal of disaster medicine (Vol. 3, Issue 3). https://doi.org/10.5055/ajdm.2008.0018
• ÇILINGIR, G. A. (2018). Türkiye’de Uygulanan Afet Yönetimi Politikalarının İncelenmesi: Yasal Düzenlemeler ve DASK. Journal of Resilience, 2(1), 13–21. https://doi.org/10.32569/resilience.413310
• CRESWELL, J. W. (2013). QUALITATIVE INQUIRY & RESEARCH DESIGN Choosing Among Five Approaches (3rd ed.). SAGE .
• DEMİRÖZ YILDIRIM, S. (2023A). Integrated disaster management experience of people with disabilities: A phenomenological research on the experience of people with orthopedic disabilities in Türkiye. International Journal of Disaster Risk Reduction, 88, 1–16. https://doi.org/10.1016/J.IJDRR.2023.103611
• DEMİRÖZ YILDIRIM, S. (2023B). Yaşlı Bireyler Açısından Afetlerin Yönetimi. In D. Doruk Kundakçı & M. Pekesen (Eds.), Afetlerde Yaşlılığa Gerontolojik Bakış Perspektifinden Yaklaşım (1st ed., pp. 177–190). Nobel Akademik Yayıncılık. www.nobelkitap.com
• DOYMAZ AYDIN, G., & YILDIRIM, Ş. (2020). Soma Maden Kazası Sonrası Yaşanan Ailevi ve Psikolojik Sorunlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(3), 874–903.
• DUKES, S. (1984). Phenomenological Methodology in the Human Sciences. Journal of Religion and Health, 23(3), 197–203.
• DURUEL, M., & AVŞAR, A. (2023). Kırılganlık ve Dirençlilik Kesişiminde Yaşlıların Afet Deneyimleri Hatay Örneğinde 6 Şubat 2023 Depremleri. Pesa International Journal of Social Studies, 9(2), 103–120. https://doi.org/10.25272/j.2149-8385.2023.9.2.04
• GÜDEN, R. A., & BORLU, A. (2023). Community nutrition in disasters and nutrition plan for vulnerable groups. Food and Health, 9(1), 61–68. https://doi.org/10.3153/FH23006
• HEKIMOĞLU, E., BILIK, M., UÇURUM, S., ERTEN, İ., & CAN, D. (2022). Pandemide Yas: Dini ve Kültürel Ritüellerini Yerine Getiremeyen Bireylerin Deneyimleri. Psikoloji Çalışmaları / Studies in Psychology, 0(0). https://doi.org/10.26650/sp2021-899771
• HENDERSON, T. L., ROBERTO, K. A., & KAMO, Y. (2010). Older adults responses to Hurricane Katrina: Daily hassles and coping strategies. Journal of Applied Gerontology, 29(1). https://doi.org/10.1177/0733464809334287
• HOFFMAN, S. (2009). Preparing for Disaster : Protecting the Most Vulnerable in Emergencies. U.C. Davis Law Review, 42(April).
• İSTANBUL SANAYI ODASI YEŞIL BLOG. (2021, AUGUST 30). Ida Kasırgası Mississippi Nehri’nin yönünü tersine çevirdi - İSO Yeşil Blog. İstanbul Sanayi Odası Yeşil Blog. https://www.isoyesilblog.com/ida-kasirgasi-mississippi-nehrinin-yonunu-tersine-cevirdi/
• JIA, Z., TIAN, W., LIU, W., CAO, Y., YAN, J., & SHUN, Z. (2010). Are the elderly more vulnerable to psychological impact of natural disaster? A population-based survey of adult survivors of the 2008 Sichuan earthquake. BMC Public Health, 10. https://doi.org/10.1186/1471-2458-10-172
• JOHNSON, R. B., & CHRISTENSEN, L. (2016). Educational Research: Quantitative, Qualitative and Mixed Approaches. In Jurnal Penelitian Pendidikan Guru Sekolah Dasar (6th ed., Issue August).
• KARAMAN, Z. T. (2016). Afet Yönetimine Giriş ve Türkiye’de Örgütlenme. In Z. T. Karaman & A. Altay (Eds.), Bütünleşik Afet Yönetimi (pp. 1–39). Birleşik Maatbaacılık.
• LINES, R., FAURE WALKER, J. P., & YORE, R. (2022). Progression through emergency and temporary shelter, transitional housing and permanent housing: A longitudinal case study from the 2018 Lombok earthquake, Indonesia. International Journal of Disaster Risk Reduction, 75. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2022.102959
• MAGRATH, J. (2007). Climate Alarm: Disasters increase as climate change bites. Oxfam International. NAYLOR, A., FAURE WALKER, J., & SUPPASRI, A. (2018). Suitability of the early warning systems and temporary housing for the elderly population in the immediacy and transitional recovery phase of the 2011 Great East Japan Earthquake and Tsunami. International Journal of Disaster Risk Reduction, 31. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2018.05.022
• O’BRIEN, B. C., HARRIS, I. B., BECKMAN, T. J., REED, D. A., & COOK, D. A. (2014). Standards for reporting qualitative research: A synthesis of recommendations. Academic Medicine, 89(9), 1245–1251. https://doi.org/10.1097/ACM.0000000000000388
• ÖZMEN, B., & ÖZDEN, A. T. (2013). Türkiye’nin Afet Yönetim Sistemine İlişkin Eleştirel Bir Değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49(49).
• SOFULU, F., ÖZGÜRSOY URAN, B. N., ÜNSAL AVDAL, E., & TOKEM, Y. (2023). Afetlerde Kronik Hastalık Yönetimi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi , 8(2), 641–645.
• TONG, A., SAINSBURY, P., & CRAIG, J. (2007). Consolidated criteria for reporting qualitative research (COREQ): A 32-item checklist for interviews and focus groups. International Journal for Quality in Health Care, 19(6), 349–357. https://doi.org/10.1093/intqhc/mzm042
• TWIGG, J. (2015). Disaster Risk Reduction. Humanitarian Policy Group Overseas Development Institute.
• UÇKU, R. (2015). Olağandışı Durumlarda Yaşlı Sağlığı. In N. Etiler (Ed.), Olağan dışı Durumlar ve Halk Sağlığı Kongresi (p. 8687). HASUDER Yayınları.
• ZHANG, F., CHAN, A. P. C., & LI, D. (2023). Evaluating building egress safety for the elderly under different urgent-level circumstances in high-density cities: Based on ABEM-enabled simulation. International Journal of Disaster Risk Reduction, 87. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2023.103587