Öz
İslâm medeniyetinde vakıf,
hayatın her alanında temel yapıyı inşa eden en önemli faktör olma özelliğine
sahiptir. Ancak vakfedilen cami, medrese, kervansaray, su kanalı veya buralarda
kullanılan eşyalar gibi menkul ya da gayri menkul hizmet araçları, zaman
içerisinde eskime, harap olma veya ihtiyaç dışı kalma gibi nedenlerle
kullanılamaz hale gelebilirler. Bu durumda istibdâl, söz konusu malların
yeniden toplum için yararlı hale getirilebilmesini mümkün kılan bir yoldur. Uygulamada
vakıf malın, satış ve alım ya da takas suretiyle mülkiyete aktarılması ve
mukabilinde yeni bir malın vakıf hale getirilmesi suretiyle icra edilir.
Bu çalışmada, vakıfta
devamlılık ve satılmazlık bağlamında bugünün önemli problemlerinden birini
teşkil eden söz konusu mesele, çeşitli mezhep ve görüşlere ait temel kaynaklar
üzerinden tartışılmaktadır. Vakıf malın menkul–gayri menkul, hayrât–müstegallât
ya da mescid vakfı olmasına bağlı, konuyla ilgili farklı değerlendirmeler
bulunsa da genel olarak, Hanefîler’in ve özellikle Hanbelîler’in söz konusu
değişikliği mümkün gördüğü tespit edilmiştir. İstibdâlde temel hedef, vakıftaki
değişmezlik esası ile bu zorunlu değişiklik arasındaki hassas dengeyi
koruyarak, ikisinin de ortak hedefini teşkil eden devamlılığı sağlamaktır.
Kaynakça
- Abdullah Sâlih, Hâmid Ahmed, “Şartu’l-vâkıf ve kazâya’l-istibdâl”, Evkâf, V, 181-207, Kuveyt 2003, (Şartu’l-vâkıf).
- Ahmed Cevdet Paşa (ö. 1312/1895), Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye (1284-1293), Yay. Haz. Ali Himmet Berki, İstanbul 1982, (Mecelle).
- Akgündüz, Ahmet, “İstibdâl”, DİA, XXIII, 319-320, İstanbul 2001.
- Ali Efendi, Çatalcalı (ö. 1103/1692), Fetâvâ-yı Ali Efendi, I-II, İstanbul 1311-1312 H. (Fetâvâ).
- Ali Haydar, Eminefendizâde Küçük Ali Haydar Efendi (ö. 1935), Tertîbü’s-sunûf fî ahkâmi’l-vukûf, İstanbul 1337/1918, (Tertîbü’s-sunûf).
- _______, Dürerü’l-Hukkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm, İstanbul 1330/1912, (Dürer).
- _______, Tertîbü’s-sunûf fî ahkâmi’l-vukûf, trc. Ekrem Abdülcebbâr-Muhammed Ahmed, I-II, Bağdat 1950, (Tertîbü’s-sunûf).
- Âlim b. Alâ, Alaaddin ed-Dihlevî (ö. 786/1384), el-Fetâva’t-Tatarhâniyye, thk. Seccad Hüseyin, I-V, Karaçi 1416/1996.
- Atar, Fahrettin, Fıkıh Usûlü, İstanbul 1988.
- Berki, Ali Himmet (ö. 1976), Vakıflar, Medeni Kanunda Tesis ve Vakıflar Kanunu Hükümleri, Ankara 1950.
Öz
Kaynakça
- Abdullah Sâlih, Hâmid Ahmed, “Şartu’l-vâkıf ve kazâya’l-istibdâl”, Evkâf, V, 181-207, Kuveyt 2003, (Şartu’l-vâkıf).
- Ahmed Cevdet Paşa (ö. 1312/1895), Mecelle-i Ahkâm-ı Adliyye (1284-1293), Yay. Haz. Ali Himmet Berki, İstanbul 1982, (Mecelle).
- Akgündüz, Ahmet, “İstibdâl”, DİA, XXIII, 319-320, İstanbul 2001.
- Ali Efendi, Çatalcalı (ö. 1103/1692), Fetâvâ-yı Ali Efendi, I-II, İstanbul 1311-1312 H. (Fetâvâ).
- Ali Haydar, Eminefendizâde Küçük Ali Haydar Efendi (ö. 1935), Tertîbü’s-sunûf fî ahkâmi’l-vukûf, İstanbul 1337/1918, (Tertîbü’s-sunûf).
- _______, Dürerü’l-Hukkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm, İstanbul 1330/1912, (Dürer).
- _______, Tertîbü’s-sunûf fî ahkâmi’l-vukûf, trc. Ekrem Abdülcebbâr-Muhammed Ahmed, I-II, Bağdat 1950, (Tertîbü’s-sunûf).
- Âlim b. Alâ, Alaaddin ed-Dihlevî (ö. 786/1384), el-Fetâva’t-Tatarhâniyye, thk. Seccad Hüseyin, I-V, Karaçi 1416/1996.
- Atar, Fahrettin, Fıkıh Usûlü, İstanbul 1988.
- Berki, Ali Himmet (ö. 1976), Vakıflar, Medeni Kanunda Tesis ve Vakıflar Kanunu Hükümleri, Ankara 1950.
Ayrıntılar
| Bölüm | MAKALELER |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Ocak 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Ocak 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 3 Sayı: 1 |
A Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi, 2017'den bu yana TR DİZİN ULAKBİM tarafından taranmaya başlamıştır. Ayrıca, Citefactor, Rootindex, DRJI index, ResearchBib, Sobiad İndex, Scientific Indexing Services, İdealonline ve Eurasian Scientific Journal Index gibi ulusal ve uluslararası indexler tarafından da taranmaktadır. İsam ve Base Bielefeld Academic Search tarafından taranmaktadır.
