Ağrı-Eleşkirt Koşullarında Yazlık Olarak Farklı Zamanlarda Ekilen Yem Bezelyesi Çeşitlerinin Ot Verimi ve Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 306 - 314, 25.08.2021

Süleyman Temel , Emrah Yazıcı

https://doi.org/10.24180/ijaws.927195

Cited By: 4

Öz

Hayvancılığın yoğun olarak yapıldığı Ağrı-Eleşkirt’te yüksek yem kalitesine sahip yem bezelyesinin ekim alanı ve bu bitki ile ilgili yürütülmüş bir bilimsel çalışma bulunmamaktadır. Dolayısıyla bölgede yem bezelyesi tarımının yaygınlaştırılması için çeşit adaptasyonu ve ekim zamanı gibi temel agronomik çalışmaların tamamlanması önem arz etmektedir. Mevcut çalışma ile Ağrı-Eleşkirt koşullarında uygun yem bezelyesi (Pisum sativum ssp. arvense L.) çeşitleri ve ekim zamanlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Özkaynak, Taşkent, Kirazlı ve Ürünlü çeşitleri 15’er gün aralıklarla (Nisan başı, Nisan sonu ve Mayıs başı) ekilerek çiçeklenmeye başlama tarihi, bitki boyu, bitki başına dal sayısı, ana sap kalınlığı, kuru madde oranı, yaş ve kuru ot verimi ile kalite özellikleri (ham protein oranı, NDF ve ADF oranı) değerlendirilmiştir. Deneme, 2018 yılında sulu koşullarda tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Analiz sonucu incelenen parametreler üzerine ekim zamanı (kuru madde oranı hariç) ve çeşitlerin (bitki boyu, dal sayısı, NDF ve ADF oranı hariç) etkisi önemli bulunmuştur. Bu sonuçlara göre, en yüksek ham protein içeriği, yaş ot ve kuru ot verimleri ile en düşük NDF ve ADF oranları Nisan başında yapılan ekimlerde belirlenmiştir. Ayrıca yüksek verim ve kaliteye sahip ot üretimi için Taşkent ve Ürünlü çeşitlerinin bölge ekolojisine uygun olduğuna karar verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çeşit adaptasyonu, ekim dönemleri, kaba yem üretimi, yem kalitesi.

Destekleyen Kurum

Iğdır Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

2019-FBE-L03

Teşekkür

Bu çalışma Iğdır Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiştir. 2019-FBE-L03 no.lu projeye sağlamış oldukları finansman desteklerinden dolayı BAP birimine teşekkür ederiz.

Determination of Herbage Yield and Some Quality Characteristics of Forage Pea Varieties Sown at Different Times as Summer in Ağrı-Eleşkirt Conditions

Öz

In Ağrı-Eleşkirt, where animal husbandry was intensely carried out, there is no scientific study and cultivation area for forage pea with high feed quality. Therefore, it is important to complete the basic agronomic studies such as variety adaptation and sowing time in order to popularize the forage pea agriculture in the region. With the present study, it was aimed to determine the suitable forage pea (Pisum sativum ssp. arvense L.) varieties and sowing dates in Ağrı-Eleşkirt conditions. For this purpose, Özkaynak, Taşkent, Kirazlı and Ürünlü varieties were sown at 15-day intervals (beginning of April, end of April and beginning of May) and evaluated in terms of herbage yield (beginning of flowering, plant height, number of branches per plant, stem thickness, dry matter ratio, fresh and dry herbage yield) and quality characteristics (crude protein ratio, NDF and ADF ratio). The experiment was established according to a split plot in randomized block design with three replicates under irrigated conditions in 2018. As a result of the statistical analysis, the effect of sowing date (except for the dry matter ratio) and varieties (except for the plant height, number of branches per plant, NDF and ADF ratio) on the examined parameters was found to be significant. According to these results, the highest crude protein content, fresh and dry herbage yields and the lowest NDF and ADF ratios were determined in the sowings made in the beginning of April. In addition, it has been decided that Ürünlü and Taşkent varieties would be suitable for the ecology of the region for roughage production with high yield and quality.

Anahtar Kelimeler

Variety adaptation, sowing dates, roughage production, forage quality.

Proje Numarası

2019-FBE-L03

Kaynakça

• Açıkgöz, E., Üstün, A., Gül, İ., Anlarsal, E., Tekeli, A. S. , Nizam, İ., Avcıoğlu, R., Geren, H., Çakmakçı, S., Aydınoğlu, B., Yücel, C., Avcı, M., Acar, Z., Ayan, İ., Uzun, A., Bilgili, U., Sincik, M., & Yavuz, M. (2007). Yem bezelyesi (Pisum sativum L.)’inde genotip x çevre ilişkileri ve kuru madde ile tohum veriminde stabilite analizleri. Türkiye 7. Tarla Bitkileri Kongresi, Erzurum.
• Alatürk, F., Çınar, Ç., & Gökkuş, A. (2021). Farklı sıra aralıklarının bazı yem bezelyesi çeşitlerinin verim ve kalitesi üzerine etkileri. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8, 53-57. AOAC. (1997). Official Methods of Analysis. Association of Official Analytical Chemists. 16. Ed. 3. Revision. Arlington, VA, USA.
• Ateş, E., & Tekeli, A. S. (2017). Farklı taban gübresi uygulamalarının yem bezelyesi (Pisum arvense L.)’nin ot verimi ve kalitesine etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 20, 13-16.
• Bilgili, U., Uzun, A., Sincik, M., Yavuz, M., Açıkgöz, E., Üstün, A., Gül, İ., Anlarsal, E., Tekeli, A.S., Nizam, İ., Avcıoğlu, R., Geren, H., Çakmakçı, S., Aydınoğlu, B., Yücel, C., Avcı, M., Acar, Z., & Ayan, İ. (2007). Farklı yaprak tiplerindeki yemlik bezelye hatlarının verim ve bazı verim özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye 7. Tarla Bitkileri Kongresi, Erzurum.
• Çil, A. N., Çil, A., Yücel, C., & Açıkgöz, E. (2007). Harran ovası koşullarında bazı bezelye (Pisum sativum L.) hatlarının verim ve verim özellikleri. Türkiye 7. Tarla Bitkileri Kongresi, Erzurum.
• Düzdemir, O., Ece, A., Akdağ, C., & Uysal, F. (2004). Bezelyede kışlık ve yazlık yetiştirilme olanaklarının belirlenmesi. V. Sebze Tarımı Sempozyumu, Çanakkale.
• Geren, H., & Alan, Ö. (2012). Farklı ekim zamanlarının iki bezelye (Pisum sativum L.) çeşidinde ot verimi ve diğer bazı özellikler üzerine etkileri. Anadolu Dergisi, 22, 37-47.
• Göçmen, N., & Özaslan Parlak, A. (2017). Yem bezelyesi ile arpa, yulaf ve Tritikale karışım oranlarının belirlenmesi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5, 119-124.
• Gündoğdu, Y. (2006). Farklı ekim zamanı uygulamaların bezelye (Pisum sativum ssp. arvense L.)’de verim ve verim öğelerin etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Kacar, B. (2012). Toprak Analizleri. Nobel Akademik Yayıncılık, Yayın No: 484, Ankara.
• Kadıoğlu, S., & Tan, M. (2018). Erzurum şartlarında farklı tarihlerde kışlık ekilen yem bezelyesi çeşitlerinin verim ve bazı özellikleri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 27, 25-32.
• Kavut, Y. T., Çelen, A. E., Çıbık, Ş. E., & Urtekin, M. A. (2016). Ege Bölgesi koşullarında farklı sıra arası mesafelerinde yetiştirilen bazı yem bezelyesi (Pisum arvense L.) çeşitlerinin verim ve diğer bazı özellikleri üzerine bir araştırma.
• Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25, 225-229.
• Kaya, M., Çiftçi, C. Y., Atak, M., & Kaya, M.D. (2003). Winner bezelye (Pisum sativum L.) çeşidinde farklı aşılama yöntemleri azotlu gübre dozları ile ekim zamanlarının verim ve bazı özellikler üzerine etkileri. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, Diyarbakır.
• Keskin, B., Temel, S., & Eren, B., 2021. Farklı zamanlarda ekilen bazı yem bezelyesi (Pisum sativum ssp. arvense L.) çeşitlerinin tohum ve kesinin besin değerleri. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 7, 96-105.
• Konuk, A., & Tamkoç, A. (2018). Yem bezelyesinde kışlık ve yazlık ekimin bazı tarımsal özellikler üzerine etkisi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 7, 39-50.
• MGM. (2019). Başbakanlık DMİ Genel Müdürlüğü Meteroloji Bültenleri, Ankara
• Mukherjee, D., Sharma, B. R., & Mani, J. K. (2013). Influence of different sowing dates and cultivars on growth, yield and disease ıncidence in garden pea (Pisum sativum) under Mid Hill Stuation. Indian Journal of Agricultural Sciences, 83, 918-923.
• Ömeroğlu, E. (2016). Isparta koşullarında bazı yem bezelyesi (Pisum arvense L.) çeşitlerinin ot ve tohum verimleri ile bazı verim ögelerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Önal Aşcı, Ö., & Acar, Z. (2018). Kaba Yemlerde Kalite. Pozitif Matbaacılık ve Ambalaj Sanayi Ticaret Limited Şirketi, Ankara.
• Pulvento, C., Riccardi, M., Lavini, A., D’Andria, R., Lafelice, G., & Marconi, E. (2010). Field trial evaluation of two Chenopodium quinoa genotypes grown under rain-fed conditions in a typical Mediterranean environment in South Italy. Journal of Agronomy and Crop Science, 196, 407-411.
• Sarıçiçek, B. Z. (1995). Yemler Bilgisi Laboratuvar Kılavuzu. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notu No:16, Samsun.
• Sarıkaya, M. F. (2019). Eskişehir ovasında ekim zamanı ve bitki sıklığının yem bezelyesinin ot verimi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Sayar, M. S., Anlarsal, A. E., Açıkgöz, E., Başbağ, M., & Gül, İ. (2009). Diyarbakır koşullarında bazı yem bezelyesi (P. arvense L.) hatlarının verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, Hatay.
• Seydoşoğlu, S. (2013). Diyarbakır ekolojik koşullarında bazı yem bezelyesi (Pisum sativum L.) genotiplerinin verim ve verim unsurları. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13, 121-131.
• Shaukat, S. A., Ahmad, Z., Chodry, Y. A., & Shaukat, S. K. (2012). Effect of different sowing dates and row spacing on then growth, seed yield and quality of off-season pea (Pisum sativum L. cv. Climax) under temperate conditions of Rawalakot Azad Jammu and Kashmir. Scientific Journal of Agricultural, 1, 117-125. Sheaffer, C. C., & Moncada, K. M. (2012). Introduction to Agronomy-Food, Crops and Environment. 2nd Ed. Delmar, Clifton Park, NY.
• Tan, M. (2018). Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkileri. Erzurum Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Yayınları No: 256, Erzurum.
• Tan, M., Koç, A., Dumlu Gül, Z., Elkoca, E., & Gül, I. (2013). Determination of dry matter yield and yield component of local forage pea (Pisum sativum ssp. arvense L.) ecotypes. Tarım Bilimleri Dergisi, 19, 289-296.
• Tan, M., & Temel, S. (2012). Alternatif Yem Bitkileri. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Yayınları No: 246, Erzurum.
• Tan, M., & Temel, S. (2019). Her Yöneyle Kinoa, Önemi, Kullanılması ve Yetiştiriciliği. Iksad Publishing House, Ankara.
• Tekeli, A. S., & Ateş, E. (2003). Yield and its components in field pea (Pisum arvense L.) Lines. Journal of Central European Agriculture, 4, 313-317.
• Tekeli, A. S., & Ateş, E. (2007). Farklı biçim dönemlerinin yem bezelyesi (Pisum arvense L.)-buğday (Triticum aestivum L.) karışımının yem verimi ve kalitesi ile tetani oranına etkileri. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, Erzurum.
• Temel, S., Keskin, B., Tosun, R., & Çakmakçı, S., 2021. Yazlık olarak ekilen yem bezelyesi çeşitlerinde ot verim ve kalite performanslarının belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 8(2), 411-419.
• Timurağaoğlu, K. A., Genç, A., & Altınok, S. (2004). Ankara koşullarında yem bezelyesi hatlarında yem ve tane verimleri. Tarım Bilimleri Dergisi, 10, 457-461.
• Ton, A. (2013). Çukurova koşullarında farklı ekim zamanlarının bazı bezelye (Pisum sativum ssp. sativum L.) çeşitlerinde verim ve verim öğelerine etkisi üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• TÜİK. (2020). Türkiye İstatistik Kurumu. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Bitkisel-Uretim-Istatistikleri-2018-27635. Erişim tarihi: 06 Nisan 2021.
• TÜİK. (2021). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr. Erişim tarihi: 20 Nisan 2021.
• Türk, M., Albayrak, S., & Yüksel, O. (2007). Effectes of phophorus fertilization and harvesting stages on forage yield and quality of narbon vetch. New Zealand Journal Agricucltere. Research, 50, 457-462.
• Uzun, A., & Aşık, F. F. (2009). Bezelye+yulaf karışımında farklı karışım oranları ile biçim zamanlarının otun verimi ve kalitesi üzerine etkisi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, Hatay.
• Uzun, A., Gün, H., & Açıkgöz, E. (2012). Farklı gelişme dönemlerinde biçilen bazı yem bezelyesi çeşitlerinin ot, tohum ve ham protein verimlerinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26, 27-38.
• Van Soest, P. J., Robertson, J. D., & Lewis, B. A. (1991). Methods for diatery fibre, neutral detergent fibre and non-starch polysaccharides in relation to animals nutrition. Journal of Dairy Science, 74, 3583-3597.
• Yörük, V. (2016). Sivas ekolojik koşullarında bazı yem bezelyesi genotiplerinin agro morfolojik özelliklerinin ve külleme hastalığına (Erysiphe polygoni) karşı reaksiyonları. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.