DENETİM KURULUŞLARININ TÜRK SERMAYE PİYASASINDA DENETİM ÜSTLENME OLASILIĞI ÜZERİNE LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 18 Sayı: 2, 731 - 749, 30.06.2022

Sibel Dinç Aydemir

https://doi.org/10.17130/ijmeb.1039805

Öz

Türkiye’de, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğe (Seri: X, No:22) dayanarak, denetim kuruluşlarına sermaye piyasasında denetim üstlenebilme görevini verme yetkisine sahiptir. Bu yetkili kuruluşlar, diğerlerine kıyasla çok daha çetin ve rekabetçi bir piyasada faaliyet göstermektedir. Çünkü bu kuruluşlar, sermaye piyasasının başta yatırımcılar, finansal kuruluşlar olmak üzere tüm paydaşlarıyla, verdikleri nihai denetim görüşü kararı aracılığıyla, kritik bir iletişime sahiptir. Tebliğde gerekli koşullar sayılsa da, araştırmalar sermaye piyasasında denetim üstlenen kuruluşlarla Kamu Gözetim Kurumu (KGK)’ya kayıtlı diğer denetim firmaları arasındaki farklılıklara bugüne değin hiç odaklanmamışlardır. Bu bakımdan, bu çalışmanın amacı Türk sermaye piyasasında denetim üstlenme olasılığına etkide bulunması muhtemel kuruluş özelliklerini araştırmaktır. KGK’ya kayıtlı 349 denetim kuruluşu örneklemi kullanılarak yapılan lojistik regresyon modeli sonuçları, tescilli bulunan yıl sayısının, firmanın merkez ofisinin bulunduğu şehrin nüfusunun, denetim ekibi büyüklüğünün sermaye piyasasında denetim üstlenme olasılığını artırdığını ortaya koymuştur. Sonuçlar, anılan tebliğin, genel olarak ve kuruluşa ilişkin şartların ikinci maddesine özel olarak, etkin uygulandığına işaret etmektedir ve hem düzenleyici/denetleyici kurumlara hem de bağımsız denetim firmalarına faydalı olabilir.

Anahtar Kelimeler

Denetim, Bağımsız Denetim Kuruluşları, Sermaye Piyasalarında Denetim Standartları, Sermaye Piyasası Kurulu, Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar (KAYİK).

A LOGISTIC REGRESSION ANALYSIS ON AUDIT FIRMS’ LIKELIHOOD OF UNDERTAKING AUDITS IN TURKISH CAPITAL MARKET

Öz

Capital Market Boad of Turkey (CMB) has to authority to give audit firms to be engaged in independent audit activity in capital market in Turkey, based on the regulation “Principles Regarding Independent Auditing Standards in the Capital Markets- (Serial: X, No:22)”. Then, it is very likely that these firms engaged operate in a more demanding and competitive environment than the other audit firms’ since these firms have a crucial communication with capital markets’ investors, and stakeholders, through their fianl and vital decision, audit opinion. Altough requirements specified by the regulation, however, prior research do not demonstrate the differences between the audit firms operating in capital markets and the others registered by the Public Oversight Accounting and Auditing Standards Authority (POA). This study aims to examine the firm relevant attributes having an influence on the likelihood of undertaking audits in capital market in Turkey. Through a sample of 349 audit firms registered in POA, logistic regression model results showed that the number of years after being registered by POA, city’s population density of audit firm’s head office, and audit team size increases the audit firm’s likelihood to underrtake audits in capital market of Turkey. The results refer to the effectiveness of auditing standards in the Turkish capital markets and likely to be beneficial both to regulatory authorities and also to independent audit firms.

Anahtar Kelimeler

Auditing, Independent Auditing Firms, Auditing Standards in Capital Markets, CBM, Public Interest Entities (PIEs).

Kaynakça

• Acar, D., Senal, S. (2011). Bağımsız denetim kalitesinin arttırılmasında kamu gözetim kurulu’nun rolü: bağımsız denetim firmaları üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, Ekim 2011, 33-50.
• Akçay, A., Bilen, A. (2018). Denetim kalitesi ve göstergeleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40, 227-256.
• Almutairi, A.R., Dunn, K.A., Skantz, T. (2009). Auditor tenure, auditor specialization, and information asymmetry. Managerial Auditing Journal, 24 (7), 600-623.
• Bağımsız Denetim Resmi Sicil Tebliği. (2013). Resmi Gazete, Sayı: 28539.
• Bağımsız Denetim Yönetmeliği. (2012). Resmi Gazete, Sayı:28509.
• Bazerman, M., Morgan, K., Loewenstein, G. (1997). The impossibility of auditor independence. Sloan Management Review, 38 (4), 89–94.
• Carey, P., Simnett, R. (2006). Audit partner tenure and audit quality. Accounting Review, 81 (3), 653-676.
• Carson, E. (2009). Industry specialization by global audit firm networks. The Accounting Review, 84 (2), 355–382.
• Choi, JH., Kim, C, Kim, JB., Zang, Y. (2010). Audit office size, audit quality, and audit pricing. Auditing: A Journal of Practice &Theory, 29 (1), 73-97.
• Craswell, A., Francis, J., and Taylor, S. (1995). Auditor brand name reputations and industry specializations. Journal of Accounting and Economics, 20 (3), 297–322.
• Čular, M. 2014. Transparency of Audit Firms in Croatia. International Journal of Economics and Management Engineering, 8 (3), 694-698.
• Čular, M. 2017. Transparency report delay and disclosure by Croatian audit firms. Croatian Operational Research Review, 8, 299-316.
• Deis, D. R., Giroux, G.A. (1992). Determinants of audit quality in the public sector. The Accounting Review, 62 (3), 462-479.
• Deumes, R., Schelleman, C., Bauwhede, H.V., & Vanstraelen, A. (2012). Audit firm governance: do transparency reports reveal audit quality? Auditing: A Journal of Practice & Theory, 31(4), 193–214.
• Durukan, M.B., Kapucugil-İkiz, A. (2007). Denetim kalitesi, kalite ve hizmet kalitesine ilişkin modeller: Kavramsal çerçeve. Mali Çözüm Dergisi/Financial Analysis, 35-62.
• Erdoğan, S., Kutay, N. (2016). Türkiye’de bağımsız denetim şirketlerinin karakteristiklerinin bağımsız denetim gelirleri üzerindeki etkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(27), 105-122.
• Erdoğan, S., Solak, B. (2016). Türkiye'de şeffaflık raporları ve bağımsız denetim sektörüne yönelik ampirik bir çalışma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 175-195.
• EU Regulation 537/2014 of The European Parliament and of The Council. 2014. “on specific requirements regarding statutory audit of public-interest entities and repealing Commission Decision 2005/909/EC”, 1-49.
• Fargher, N., Lee, H., Mande, V. (2007). The effect of audit partner tenure on client managers. accounting discretion. Managerial Auditing Journal, , 23 (2), 161-186.
• Francis, J., Yu, M. (2009). The effect of Big 4 office size on audit quality. The Accounting Review, 84 (5), pp.1521–1552.
• Fu, Y., Carson, E., and Simnett, R. (2015). Transparency report disclosure by Australian audit firms and opportunities for research. Managerial Auditing Journal, 30 (8/9), 870-910.
• Girdhar, S., & Jeppesen, K.K. (2018). Practice variation in Big-4 transparency reports. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 31(1), 261-285.
• Gürol, B., Tüysüzoğlu, T. (2016). Türkiye’de kamu yararını ilgilendiren kuruluşlar nezdinde bağımsız denetim yapan denetim kuruluşlarının şeffaflık raporları üzerinde bir inceleme. Muhasebe ve Denetime Bakış, 47, 131-148.
• Hoitash, R., Markelevich, A., Barragato, C.A. (2007). Auditor fees and audit quality. Managerial Auditing Journal, 22 (7), 761-786.
• Jackson, A.B., Moldrich, M., Roebuck, P. (2008). Mandatory audit firm rotation and audit quality. Managerial Auditing Journal, 23 (5), 420-437.
• Kaya, H.P. (2017). Türkiye’de bağımsız denetim şirketlerinin denetim kadrolarında yer alan denetçi sayısını etkileyen faktörler. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 50, 45-60.
• Khlif, H. & Achek, I. (2017). Gender in accounting research: a review. Managerial Auditing Journal. 32(6), 627-655. https://doi.org/10.1108/MAJ-02-2016-1319.
• Kumar, K., Lim, L. (2015). Was Andersen’s audit quality lower than its peers? A comparative analysis of audit quality. Managerial Auditing Journal, 30 (8/9), 911-962.
• La Rosa, F., Caserio, C., Bernini, F. (2019). Corporate governance of audit firms: Assessing the usefulness of transparency reports in a Europe‐wide analysis, Corporate Governance: An International Review, 27, 14–32.
• Liaoa, C., Tob, P., Shiha, M. (2006). Website practices: A comparison between the top 1000 companies in the US and Taiwan. International Journal of Information Management, 26, 196-211.
• Meckfessel, M.D., Sellers, D. (2017). The impact of Big 4 consulting on audit reporting lag and restatements. Managerial Auditing Journal, 32 (1), 19-49.
• Pivac, S., & Čular, M. (2012). Qualıty index creating and analysis of the transparency of audit firms - case study in Croatia. Croatian Operational Research Review, 3, 224-235.
• Pott, C., Mock, T.J., Watrin, C. (2008). The effect of a transparency report on auditor independence: practitioners’ self-assessment. Review of Managerial Science, 2,111–127.
• Seebeck, A. & Kaya, D. (2021) The Power of Words: An Empirical Analysis of the Communicative Value of Extended Auditor Reports, European Accounting Review, forthcoming, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3933827.
• Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Hakkında Tebliğ (Seri: X, No: 22). (2006). Resmi Gazete, Sayı: 26196.
• Smith, K. (2021), Tell Me More: A Content Analysis of Expanded Auditor Reporting in the United Kingdom, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2821399 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2821399.
• Şenyiğit, Y.B., Zeytinoğlu, E. (2014). Zorunlu denetçi rotasyonunun denetim kalitesi üzerindeki etkileri: Literatür araştırması. İ. Ü. İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 25(77), 79-98.
• Tanç, A. & Gümrah, A. (2016). Şeffaflık raporları çerçevesinde bağımsız denetim kuruluşlarının sürekli mesleki eğitim politikalarının analizi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18 (Özel Sayı-1), 419- 438.
• Zorio-Grima, A., García-Benaua, M.A., Grau-Graub, A.J. & Paredes-Ojeda, F. (2018). El informe de transparencia de las firmas auditoras: Evidencia del mercado español 2010-2013. Spanish Journal of Finance and Accounting, 47 (2), 280–305.