EGE BÖLGESİNDE YER ALAN ÜNİVERSİTELERİN TURİZM VE OTEL İŞLETMECİLİĞİ ÖN LİSANS BÖLÜMLERİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE ETKİNLİKLERİNİN ÖLÇÜMÜ

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: ICMEB'24 Özel Sayı, 290 - 307, 30.10.2024

İlker Vural , S. Süreyya Bengül

https://doi.org/10.17130/ijmeb.1487113

Öz

Turizm sektörü, dünyada oldukça yoğun rekabetin yaşandığı ve sürekli değişen, yenilenmesi gereken
dinamik bir yapıdadır. Bu nedenle istihdam edilecek iş gücünün nitelikleri çok daha önemli ve hassas bir konu
haline gelmiştir. Turizm sektörünün ihtiyaç duyduğu ara elemanları yetiştiren Turizm ve Otelcilik ön lisans
bölümleri de sektörün ihtiyaçlarına uygun yetişmiş kalifiye eleman sağlayan önemli kaynaklardan biridir. Bu
bağlamda, eğitim kurumlarında bu alandaki programların etkinliğini değerlendirmek amacıyla veri zarflama
analizi (VZA) önemli bir araç haline gelmiştir. Bu çalışmanın amacı, Ege bölgesinde yer alan meslek
yüksekokullarının Turizm ve Otel İşletmeciliği ön lisans bölümlerinin etkinliğinin ölçülmesidir. Bu amaçla veri
zarflama analizi kullanılarak etkinlik ölçümü gerçekleştirilmiştir. Analiz için 3 girdi ve 1 çıktı değişkeninden
faydalanılmıştır. Girdiler kayıtlı öğrenci sayısı, akademik personel sayısı, idari personel sayısı, çıktı ise 2022 yılı
mezun sayısı olarak belirlenmiştir. 27 Turizm ve Otel İşletmeciliği bölümünden 4 tanesinin performansı etkin
olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Veri Zarflama Analizi, Etkinlik Ölçümü, Turizm ve Otel İşletmeciliği Ön Lisan Bölümleri.

EFFICIENCY MEASUREMENT OF TOURISM AND HOTEL MANAGEMENT ASSOCIATE DEGREE DEPARTMENTS OF UNIVERSITIES IN THE AEGEAN REGION WITH DATA ENVELOPMENT ANALYSIS

Öz

The tourism sector has a dynamic structure in which intense competition is experienced in the world and
which is constantly changing and needs to be renewed. For this reason, the qualifications of the labour force to
be employed have become a much more important and sensitive issue. Tourism and Hotel Management associate
degree departments, which train the intermediate staff needed by the tourism sector, are one of the important
sources that provide qualified staff trained in accordance with the needs of the sector. In this context, data
envelopment analysis (DEA) has become an important tool to evaluate the effectiveness of programmes in this
field in educational institutions. The aim of this study is to measure the efficiency of Tourism and Hotel
Management associate degree programmes of vocational schools in the Aegean region. For this purpose,
efficiency measurement was carried out using data envelopment analysis. For the analysis, 3 input and 1 output
variables were used. The inputs are the number of enrolled students, the number of academic staff, the number of
administrative staff, and the output is the number of graduates in 2022. The performance of 4 out of 27 Tourism
and Hotel Management departments was found to be efficient.

Anahtar Kelimeler

Data Envelopment Analysis, Activity Measurement, Tourism and Hotel Management Associate Degree Departments.

Kaynakça

• Abankina, I., Aleskerov, F., Belousova, V. Y., Bonch-Osmolovskaya, A., Petruschenko, V., Ogorodniychuk, D., ... & Zinkovsky, K. (2012). University efficiency evaluation with using its reputational component. Lecture Notes in Management Science, 4, 244-253.
• Abankina, I., Aleskerov, F., Belousov, V. Y., Zinkovskiy, K., & Petruschenko, V. (2013). Evaluation of effectiveness of universities using shell DEA-method analysis. Educational Studies, 2, 15-48.
• Abbasi, M., & Ghomashi, A. (2019). A recurrent neural network model for solving CCR model in data envelopment analysis. Iranian Journal of Optimization, 11(1), 1-7.
• Abbott, M., & Doucouliagos, C. (2003). The efficiency of Australian Universities: A data envelopment analysis. Economics of Education Review, 22(1), 8.
• Abiri, T. (2023). Türkiye'deki devlet üniversitelerinin pandemi öncesi ve pandemi sürecindeki performanslarının veri zarflama analizi ile ölçülmesi ve karşılaştırılması (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aliyu, A., & Bello, K. (2018). Data envelopment analysis of rubber smallholders: BCC and CCR models and bootstrapping technique. International Journal of Research, 6(5), 346-368.
• Arslan, A. E., & Güven, Ö. Z. (2018). Veri zarflama analizi ile üniversite etkinliklerinin belirlenmesine yönelik bir çalışma: Türkiye örneği, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 3(6), 86-105.
• Babacan, A. (2006). Türkiye’deki üniversitelerde VZA yöntemiyle verimlilik analizi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Bakırcı, F., & Babacan, A. (2010). İktisadi ve idari bilimler fakültelerinde ekonomik etkinlik. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 215-234.
• Bal, V. (2013). Vakıf üniversitelerinde veri zarflama analizi ile etkinlik belirlenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 1-20.
• Baysal, M., Alçılar, B., Çerçioğlu, H., & Toklu, B. (2005). Türkiye'deki devlet üniversitelerinin 2004 yılı performanslarının, veri zarflama analizi yöntemiyle belirlenip buna göre 2005 yılı bütçe tahsislerinin yapılması. Sakarya University Journal of Science, 9(1), 67-73.
• Breu, T. M., & Raab, R. L. (1994). Efficiency and perceived quality of the nation's “top 25” National Universities and National Liberal Arts Colleges: An application of data envelopment analysis to higher education, Socio-Economic Planning Sciences, 28(1), 33-45.
• Breezy, S. (2022). BCC research. The Charleston Advisor, 23(3), 10-16.
• Charnes, A., Cooper, W. W., & Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units, European Journal of Operational Research, 2(6), 429-444.
• Çağlar, M., & Gürler, C. (2020). Türkiye’deki araştırma ve aday araştırma üniversitelerinin etkinliklerinin veri zarflama analizi ile ölçümü. The Journal of International Scientific Researches, 5(2), 143-157.
• Çınaroğlu, E., & Avcı, T. (2018). The performance comparison of Turkish majorairports in domestic and international lines. Business & Management Studies: An International, 5(4), 55-75.
• Çınaroğlu, E., Doruk, N., & Tunahan, A. (2018). Erciyes Üniversitesi fakültelerinin veri zarflama analizi yöntemiyle etkinlik analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(4), 1025-1043.
• Doğan, N. Ö., & Ersoy, Y. (2017). Efficiency measurement: A case study of a firm in the textile sector. Hitit University Journal of Social Sciences Institute, 10, 35-44.
• Doğan, A., & Bekmezoğlu, H. N. (2023). Devlet ve vakıf üniversitelerindeki yönetim bilişim sistemleri bölümlerinin karşılaştırmalı etkinlik analizi. Sosyal Mucit Academic Review, 4(1), 21-43,
• Dikmen, F. C. (2008). Veri zarflama analizi ile üniversitelerin etkinliğinin ölçülmesi. Kocaeli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(6), 1-22.
• Erdem, A. R. (2006). Dünyadaki yükseköğretimin değişimi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 299-314.
• Fandel, G. (2007). On the performance of Universities in North Rhine-Westphalia, Germany: Government’s redistribution of funds judged using DEA efficiency measures, European Journal of Operational Research, 176(1), 521-533.
• Flegg, A. T., Allen, D. O., Field, K., & Thurlow, T. W. (2004). Measuring the efficiency of British Universities: A multi‐period data envelopment analysis, Education Economics, 12(3), 231-249.
• Gualandi Filho, P. E., Sousa, E. F. D., Carmo, C. T. D., & Gonçalves, T. J. M. (2023). Evaluation of efficiency of Brazilian Federal Universities: An approach through data envelopment analysis, Avaliação: Revista da Avaliação da Educação Superior (Campinas), 28, e023018.
• Gianfranco, F., Michele, C., & Patrizia, S. (2020). Data envelopment analysis for the assessment of road safety in urban road networks: A comparative study using CCR and BCC models. Case Studies On Transport Policy, 8(3), 736-744.
• Günay, A., Dulupçu, M. A., & Oruç, K. O. (2017). Türkiye’de devlet üniversitelerinin etkinlik ve verimlilik analizi: Veri zarflama analizi ve malmquıst toplam faktör verimlilik endeksi uygulamaları. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 85-113.
• Gündüz , O., Ceyhan, V., & Esengün, K. (2013). Farklı üniversitelerin meslek yüksekokullarının etkinlik düzeylerinin karşılaştırılması üzerine bir araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2, 67-77.
• Işıldak, M. S., Köksal, İ., Çiçek, A., & Yılmaz, Y. (2020). 1992 ve 2006 yıllarında kurulan devlet üniversitelerinin veri zarflama analizi ile etkinlik ölçümü, Beykoz Akademi Dergisi, 8(1), 97-116.
• Kırda, K. (2014, Ekim). Veri zarflama analizi ile Türkiye’deki devlet üniversitelerinin performanslarının değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler – Artvin Çoruh Üniversitesi Hopa Uluslararası Sosyal Bilimler “İktisat, Siyaset Ve Toplum Üçgeninde Küreselleşmenin Yerel Dinamikleri” Konferansı’nda sunulmuş bildiri, Artvin Çoruh Üniversitesi, Artvin.
• Kocakoç, İ. D. (2016). Veri zarflama analizindeki ağırlık kısıtlamalarının belirlenmesinde analitik hiyerarşi sürecinin kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 1-12.
• Köksal, G., & Nalçaci, B. (2006). The relative efficiency of departments at a Turkish Engineering College: A data envelopment analysis. Higher Education, 51, 173-189.
• Kuah C. T., Wong, K. Y., & Behrouzi F.(2010). A review on data envelopment analysis (DEA), Fourth Asia International Conference on Mathematical/Analytical Modelling and Computer Simulation, Kota Kinabalu, Malaysia, 168-173.
• Kutlar, A., & Kartal, M. (2004). Cumhuriyet Üniversitesinin verimlilik analizi: Fakülteler düzeyinde veri zarflama yöntemiyle bir uygulama. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 49-79.
• Kutlar, A., & Babacan, A. (2008). Türkiye’deki kamu üniversitelerinde CCR etkinliği ölçek etkinliği analizi: DEA tekniği uygulaması, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 148-172.
• Madden, G., Savage, S., & Kemp, S. (1997). Measuring public sector efficiency: A study of economics departments at Australian Universities, Education Economics, 5(2), 153.
• Oruç, K. O., Güngör, İ., & Demiral, M. F. (2009). Üniversitelerin etkinlik ölçümünde bulanık veri zarflama analizi uygulaması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 279-294.
• Özcan, A. İ., & Anıl, N. K. (2006). Manisa’daki meslek yüksekokullarının verimlilik ölçümü. Review of Social, Economic & Business Studies, 7(8), 349-358.
• Özden, H. Ü. (2008). Veri zarflama analizi ile Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin etkinliğinin ölçülmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 167-185.
• Özel, G. (2014). Efficiency analysis of State Universities: A case of Turkey, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 124-136.
• Özkan, A. (2021). Veri zarflama analizinde ölçeğe göre getiri durumu: Üniversitelerin etkinlik ölçümü üzerine bir uygulama. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 264-275.
• Öncel, A., & Şimşek, S. (2015). Türkiye’de bölgelerarası kaynak kullanım etkinliğinin veri zarflama analizi yöntemiyle analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37, 87-119.
• Pasin, O., & Ankaralı, H. (2022). Vakıf üniversitelerinin etkinliklerinin değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 7(13), 126-147.
• Selim, S., & Bursalıoğlu, S. A. (2015). Efficiency of higher education in Turkey: A bootstrapped two-stage DEA approach, International Journal of Statistics and Applications, 5(2), 56-67.
• Selamzade, F. (2021). Türkiye’de 1992-1994 ve 2006-2008 yılları arasında kurulmuş devlet üniversitelerinin etkinlik analizi: VZA ve tobit analizi uygulaması, MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1000-1021.
• Şahin, H. (2019). Dumlupınar Üniversitesi meslek yüksekokullarının etkinliklerinin veri zarflama analizi ile karşılaştırılması, Mühendislik Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), 49-63.
• Tomkins, C., & Green, R. (1988). An experiment in the use of data envelopment analysis for evaluating the efficiency of UK University departments of accounting. Financial Accountability & Management, 4(2), 147-164.
• Türkan, S., & Özel, G. (2017). Efficiency of state universities in Turkey during the 2014-2015 academic year and determination of factors affecting efficiency, Education and Science, 42(191), 307-322.
• Touati-Tliba, M. (2024). Comparative performance of Algeria's education districts: The influence of colonial legacy through cultural capital, Socio-Economic Planning Sciences, 101763,1-12.
• Talluri, S. (2000). Data envelopment analysis: Models and extensions, Decision Line, 31(3), 8-11.
• Uzgören, E., & Şahin, G. (2013). Dumlupınar Üniversitesi meslek yüksekokullarının performanslarının veri zarflama analizi yöntemiyle ölçümü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(18), 91-110.
• Yılmaz, G., Doğan, O., & Özkarabacak, B. (2015). A data envelopment analysis application for measuring efficiency of university departments: A data envelopment analysis application for measuring efficiency of university departments. Procedia Economics and Finance, 19, 226-237.
• Yiğitoğlu, V. (2020). Veri zarflama analizi. İçinde H. Çetiner (Ed.). Turizm araştırmaları (s. 47-68). Ankara: İksad.
• Wildani, Z., Wibowo, W., Wulandari, S. P., & Dinanti, L. A. (2023). Data envelopment analysis for the efficiency of higher education departments at Sepuluh Nopember Institute of Technology, Indonesia. European Journal of Educational Research, 12(2), 1153-1169.
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). YÖK Atlas. https://yokatlas.yok.gov.tr/onlisans-program.php?b=30108 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 22.05.2023.
• Цзє, Ч. (2023). Parameters of monitoring the competitiveness of higher education ınstitutions, Управління Розвитком Складних Систем, 55, 123-127.