TANZİMAT DÖNEMİ ŞİİRİNDE ADALET ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2024, Sayı: 12, 216 - 234, 30.12.2024

Mehmet Emin Uludağ

https://doi.org/10.51540/ijof.1494305

Öz

İnsanlığın varlık sahnesine çıkışı adalet üzere bir serüvendir. Bütün biçimsel yaratılışı bir ölçü üzerine bina edildiği gibi bu ölçülü yaratılışın devamı da adalet üzere kodlanır yaratıcı tarafından.
Genetik kodlamanın adalet üzere olduğu insan kainatının davranışsal tarafı serbest bırakılır. Olumlu ve olumsuz değerler arasındaki tanım aralığını oluşturan bu hür olma iradesi insanlık tarihini oluşturur.
İnsan olma durumunun bu her iki uç arasındaki değişim ve dönüşüm çizgilerini estetik ifade etme şekillerinden birisi sözle olmuştur. İnsanlık tarihinin hafızasını muhafaza ederek muhasebe edilmesini sağlayan bu sözlü ifadenin yara açmadan yarayı tedavi etmesine edebiyat denilmiştir.
Çalışmada adalet ile edebiyat ilişkisini ontolojik olarak ortaya koymaktan ziyade Türk edebiyatının aslından uzaklaşarak bir kriz dönemine girdiği ve sırtını sadece doğuya değil aynı zamanda kendine döndüğü dönem olan garplılaşma döneminin başlangıcından örnekler vererek ortaya koymaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Adalet, Çözülme, Edebiyat, Kurtuluş, Devlet

LITERATURE AND JUSTICE- EXAMPLES FROM POETS OF THE TANZİMAT PERIOD

Öz

The emergence of humanity on the stage of existence is an adventure for justice. As all formal creation is based on a measure, the continuation of this measured creation is also coded by the Creator as justice.
The behavioural side of the human universe, where genetic coding is about justice, is released. This will to be free, which constitutes the range of definition between positive and negative values, constitutes the history of humanity.
One of the ways of aesthetic expression of the lines of change and transformation between these two extremes of the human condition has been through words. This verbal expression, which preserves the memory of human history and enables it to be accounted for, is called literature to treat the wound without causing a wound.
In this study, rather than revealing the relationship between justice and literature ontologically, we have tried to reveal the relationship between justice and literature by giving examples from the beginning of the period of modernisation, which is the period when Turkish literature entered a period of crisis by moving away from its original and turned its back not only to the east but also to itself.
Since the main narrative form of Turkish literature is poetry, aesthetic attitudes towards existence have generally been expressed through poetry. Individual needs and social structures have generally been expressed through poetry. The most concrete narratives of the transitions between civilisations have also been expressed through poetry in our literature. The basic themes, especially the theme of justice, and especially the changes in our literature of the Tanzimat period were conveyed to the society through poetry and literary material.
In this study, the expression of the theme of justice through literature, especially from the pen of certain poets of the Turkish Literature of the Tanzima Period, has been revealed.

Anahtar Kelimeler

Justice, Literature, Dissolution, Liberation, State

Kaynakça

• Akyüz, K. (1986). Batı tesirinde Türk şiiri antolojisi. İnkılap Kitapevi.
• Ayşe H. (2012). Öteki tarih I. Profil Yayıncılık.
• Budak, A. (2013). Ziya Paşa’nın ironi ve parodi şaheseri Zafernâme. Bilgi Kültür Sanat Yayınları
• Çırakman, E. (2008). Levinas’ta öteki ve adalet: eleştirel bir not. Doğu Batı Yayınları.
• Ebüzziya T. (2015). Nümune-i edebiyyat-ı Osmaniye (F. Öztürk, Haz.). Dün Bugün Yarın Yayınları. Ece, H. K. (2013). İslâm’ın temel kavramları. Beyan Yayınları.
• Ertaylan, İ. H. (2011). Türk edebiyatı tarihi I-IV. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Fındıkoğlu, Z. F. (1941). Türk hukuk tarihinde Namık Kemal. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 7 (1), 177-223.
• Güriz, A. (2001). Adalet kavramı. (A. Güriz, Der.).
• Kahraman, A. (2001). Şinasi. Timaş Yayınları.
• Kale, N. (2005). Platon’dan günümüze adalet kavramı. Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi 13, 128-132.
• Karaman, H. vd. (2007). Kur’an-ı Kerim ve açıklamalı meali. Diyanet Yayınları.
• Kocakaplan, İ. (2009). Namık Kemal. Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
• Kuntay, M. C. (2019). Namık Kemal. Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Kuntay, M. C. (2014). Sarıklı ihtilalci Ali Suavi. Oğlak Yayıncılık.
• Kurdakul, Ş. (2003). Namık Kemal, Evrensel Basım Yayın.
• Nur, R. (2017). Hayatı, divanı, eserleri Namık Kemal (M. Soğukömeroğulları, Haz.), Doğu Kütüphanesi Yayınları.
• Özafşar, M. E. vd. (Ed.). (2014). Hadislerle İslam. C.4. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Özgül, M. K. (2014). Kemâl’le ihtimâl yahut Namık Kemâl’in şiirine tersten bakmak, Dergah Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (1998). Edebiyat üzerine makaleler. Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2013). On dokuzuncu asır Türk edebiyatı tarihi. Dergâh Yayınları.
• Topaloğlu, B. ve Çelebi, İ. (2013). Kelâm terimleri sözlüğü. İsam Yayınları.
• Uludağ, M. E. (2014). Yeni Türk şiirinde hapishane. A Grafik Yayını.
• Ünler, H. (1998). Estetik’in kısa tarihi. Paradigma Yayınları.