An Evaluation of Theories of Imperialism and David Harvey’s Theory of New Imperialism

Yıl 2024, Sayı: 22, 49 - 80, 15.12.2024

Semih Ugurlu , Meryem Hayır Kanat

https://doi.org/10.20860/ijoses.1489005

Öz

The term "imperialism" has its terminological roots in the Latin word "imperium" (empire). Although the concept of imperialism has been used in various meanings throughout history, its widely known contemporary usage emerged towards the end of the 19th century. In this century, the concept of imperialism was generally defined as "the use of a state's or nation's power and influence to dominate other states and nations in accordance with its own interests and desires." This study explores the definition, origins, and emergence of the concept of imperialism, the historical development and stages of imperialism, theories of imperialism, and the views of Marxist imperialism theorists such as Hilferding, Lenin, Bukharin, Luxemburg, Baran, Amin, Magdoff, Wood, and Foster. Following this, David Harvey’s "The New Imperialism," who is also among the third-wave Marxist imperialism theorists, is examined and analyzed chapter by chapter, and his views on the concept of "new imperialism" are discussed. In the conclusion, the views of Marxist imperialism theorists mentioned in the study are compared with David Harvey's perspectives on new imperialism, and the concept and theory of "new imperialism" are analyzed within the framework of Harvey's views and those of the imperialism theorists discussed in the study.

Anahtar Kelimeler

Imperialism, Theories of Imperialism, Marxist Imperialism, New Imperialism, Theories of Marxist Imperialism

Emperyalizm Kuramları ve David Harvey’in Yeni Emperyalizm Kuramı Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Emperyalizm teriminin terminolojik olarak kökeni Latince “imperium” (imparatorluk) sözcüğüne dayanmaktadır. Emperyalizm kavramı tarihsel süreç içinde birçok farklı anlamda kullanılmış olsa da günümüzde bilinen yaygın anlamdaki kullanımı 19. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkmıştır. Emperyalizm kavramı bu yüzyılda genel olarak “bir devletin veya milletin güç ve etkisini kendi çıkar ve istekleri doğrultusunda başka devletler ve milletler üzerinde hâkimiyet kurmak için kullanması” olarak tanımlanmıştır. Bu çalışmada emperyalizm kavramının tanımı, kökeni ve doğuşuna, emperyalizmin tarihsel süreç içerisindeki gelişimine ve gelişim evrelerine, emperyalizm kuramlarına ve Hilferding, Lenin, Bukharin, Luxemburg, Baran, Amin, Magdoff, Wood, Foster gibi Marksist emperyalizm kuramcılarının görüşlerine yer verilmiştir. Ardından kendisi de üçüncü dalga marksist emperyalizm kuramcıları arasında yer alan David Harvey’in ‘’yeni emperyalizm’’ kitabı bölümler halinde incelenip analiz edilerek Harvey’in ‘’yeni emperyalizm’’ kavramı ile ilgili görüşlerine yer verilmiştir. Sonuç kısmında ise çalışmada yer alan marksist emperyalizm kuramcılarının görüşleriyle David Harvey’in yeni emperyalizm görüşü karşılaştırılmış ve böylelikle ‘’yeni emperyalizm’’ kavramı ve kuramı, Harvey ve çalışmada bahsi geçen emperyalizm kuramcılarının görüşleri çerçevesinde analiz edilerek incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Emperyalizm, Emperyalizm Kuramları, Marksist Emperyalizm, Marksist Emperyalizm Kuramları, Yeni Emperyalizm

Destekleyen Kurum

Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Teşekkür

Bu çalışmanın yürütülmesi sırasında desteğini esirgemeyen ve bilgileri ile yolumu aydınlatan saygıdeğer hocam Prof. Dr. Meryem HAYIR KANAT'a ve yoğun çalışmalarım sırasında bana her açıdan destek olan sevgili eşim Damla ÇALIŞKAN UGURLU'ya teşekkürlerimi sunuyorum.

Kaynakça

• Akbulutgiller, B., (2015). David Harvey: Hayatı, Düşünceleri ve İletişim Alanına Katkıları. İletişim Çalışmaları 2015 (pp.491-502), Sakarya: Burak Yayınevi.
• Altınbaş, D. (2011). İnsanlığa Karşı Suçlar Ve Yeni-Sömürgecilik. Uluslararası Suçlar ve Tarih, (11), 33-76.
• Amin, S. ( 2016 c). Mısırda Sosyalizm. (B.Yav, çev). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Amin, S. (1993b). Kaos İmparatorluğu Yeni Kapitalist Küreselleşme. (I. Soner, çev). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Amin, S. (2010). Kapitalizmden Uygarlığa. (Y. Dönmez ve N. Atabağsoy, çev). İstanbul: Maki Yayınları.
• Amin, S. (2017b). İşçi Sınıfının ve Dünya Halklarının Enternasyonalini Yeniden İnşa Etmek Zorundayız. (Ö. Girişen, çev). Erişim tarihi 08 Eylül 2018,. http://www.cumhuriyet.com.tr/.
• Amin, S. (2018c). Küreselleşmiş Değer Yasası. (F. Başkaya, çev). İstanbul: Yordam Yayınları.
• Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi. (1768). “Emperyalizm”. Cilt 11. İstanbul: Ana Yayıncılık.
• Andersson, J. (2004). Emperyalizm. (İ. Kabran, çev). Conatus Çeviri Dergisi. Sayı 2, 5-16.
• Arslan, Ü. (2006). Latin Amerika Ülkelerinde Bağımlılık. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Sayı: 8, No: 3. 37- 56.
• Bağce, H. Emre, “Emperyalizm Kuramları Ve Amerikan Kamu Diplomasisi”, İ. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 2003, Sayı: 28, Ss. 63-79.
• Barone, Charles. A. (1985), Marxist Thought on Imperialism, Macmillan Press.
• Başkaya, F. (2015a). Az Gelişmişliğin Sürekliliği. İstanbul: Öteki Yayıncılık.
• Başkaya, F. (2015b). Kalkınma İktisadının Yükselişi. İstanbul: Öteki Yayıncılık.
• Brewer, A. (2011). Marksist Emperyalizm Teorileri. (C. Aksoy, çev.). İstanbul: Kalkedon Yay, 2011.
• Bukharın, N. (1989). Dönüşüm Döneminin Ekonomisi, Çeviren Ergun Adaklı, I. Baskı, Pencere Yayınları, İstanbul.
• Bukharın, N. (1929). Imperialism And World Economy, Monthly Review Press, New York.
• Büyük Larousse Sözlük Ansiklopedisi. (1992). “Emperyalizm”, Cilt7, İstanbul: Milliyet Gazetesi Yayınları.
• Callinicos, A. (2009). Emperyalizm ve Küresel Ekonomik Politik. (İ. Ata, çev). Ankara: Phoenix Yayıncılık.
• Cohen, Benjamin J.(1973). The Question of Imperialism, Basic Book Inc., New York.
• Dembele, D. (2012). Samir Amin Ezilen Halkların Sömürülen Sınıfların Organik Aydını. (F. Başkaya, çev). İstanbul: Maki Yayınları.
• Emre, Y. (2013). “Karl Kautsky Ve Ultra-Emperyalizm Kuramının Düşündürdükleri: Sosyal Demokrasi ve Uluslararası İlişkiler”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 10, Sayı 39 (Güz 2013), S. 45-69.
• Eyrice, E. (2008). Cezayir’in Fransız Sömürgeciliğine Karşı Yürüttüğü Bağımsızlık Mücadelesi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Foster, J.B. (2015) “The New Imperialism of Globalized Monopoly-Finance Capital An Introduction”, Monthly Review, Vol 67, Issue 3, 1-22.
• Foster, J. B. (2005). Emperyalizmin Yeniden Keşfi. I. Baskı. İstanbul: Devin Yayıncılık,
• Harvey, D. (2003), Yeni Emperyalizm. (N. Bingöl, çev.). II. Baskı. İstanbul: Sel Yayıncılık
• Harvey, D. (2004a). Yeni Emperyalizm. (H. Güldü, çev.). I. Baskı. İstanbul: Everest Yayınları.
• Harvey, D. (2004b). “Baskı Rejimine Rıza Göstermek”. (M. Çevik, çev.). Conatus Çeviri Dergisi, Emperyalizm Yeni Emperyalizm İmparatorluk, Yıl 1, Sayı 2, Temmuz-Ekim 2004.
• Harvey, D. (2004c). “Yeni Emperyalizm, Mülksüzleşme Yoluyla Birikim”. Socialist Register 2004. I. Baskı. İstanbul: Alaz Yayıncılık.
• Hilferding R. (1995). Finans Kapital. (Y. Öner, çev). İstanbul: Belge Yayıncılık.
• Hobson, J. A. (1902). The scientific basis of imperialism. Political Science Quarterly, 17(3), 460-489. http://ibrahimokcuoglu.blogspot.com adresinden erişildi. (Erişim Tarihi: 08.05.2024)
• Hülagü, F. (2018). Marksizm ve Eleştirel Teoriler. Küresel Siyasete Giriş Uluslararası İlişkilerde Kavramlar, Teoriler, Süreçler İçinde. E. Balta (Edt.). İstanbul: İletişim Yayıncılık. 175-200.
• Karagül, İ. (2007). Emperyalizm ve İlhak Ekonomisi. (Erişim Tarihi: 18 Aralık 2023).
• Kurbanoğlu, N. (2019). Samir Amin’de Emperyalizm ve Azgelişmişlik. Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Lenin, V. (1934), Imperialism, The Highest Stage Of Capitalism, Co-Operative Publishing Society Of Foreign Workers in The U.S.S.R., Moskov.
• Luxemburg, R. (2015). The accumulation of capital. Routledge. Almanca’dan İngilizce’ye Çeviren Agnes Schwarzschild
• Magdoff, H. (2006). The meaning of work: A Marxist perspective. Monthly Review, 58(5), 52.
• Marshall, G. (2003). “Emperyalizm”, Sosyoloji Sözlüğü. O. Akınhay ve D. Kömürcüoğlu (Çev). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• McGowan, P. J., & Kordan, B. (1981). Imperialism in world-system perspective: Britain 1870–1914. International Studies Quarterly, 25(1), 43-68.
• Mommsen, Wolfgang J.(1982), Theories of Imperialism, The University of Chiago Press, 1982.
• Okçuoğlu, D. (2011). Digital product piracy and competition (Doctoral dissertation).
• Okçuoğlu, İ. (2011). Günümüzde Emperyalizm. İstanbul: Akademi Yayıncılık
• Öztürk, Ö. (2017). Neoliberal küreselleşme, kırsal dönüşüm ve mülksüzleştirme rejimleri. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi
• Sarıöz Gökten, Y., (2018), “Marksist Emperyalizm Teorileri Üzerine Bir Değerlendirme”, Fiscaoeconomia,. Vol.2(1), 1-19. Savran, S. (2011). Kod Adı Küreselleşme. İstanbul: Yordam Yayıncılık.
• Suwandi, I. (2015). Behind the veil of globalization. Monthly Review, 67(3), 37.
• Temizsu, H. (2023). İngiliz Emperyalizmini Tarihsel Bağlamda Yeniden Düşünmek. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), 13(25), 29-46.
• Torun, Y., & Macit, H. (2014). Siyaset Felsefesi Sözlüğü. Ankara: Orion Yayınevi.
• Uran, M. (2014). Kitabiyat: David Harvey’e Göre Yeni Emperyalizm Gücün Ülkesel ve Kapitalist Mantıkları Arasındaki Diyalektik İlişki. Mülkiye Dergisi, 30(250), 197-203.
• Wood, E. (2016). Sermaye İmparatorluğu. S. Oğuz (Çev). İstanbul: Epos Yayıncılık.
• Wood, E.(2004). Küreselleşme ve Devlet, Sermayenin İktidarı Nerede. B. Can (Çev). Conatus Dergisi. Sayı: 2. 43-55.