Dinî Yönelimin Finansal Davranışlar Üzerine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 18, 246 - 262, 30.06.2022

Kübra Ecer

https://doi.org/10.25204/iktisad.971891

Öz

Bu çalışmanın amacı bireylerin dinî yönelim düzeylerinin finansal tutum ve davranışları üzerine etkisi hakkında literatüre katkı sunmaktır. Yapılan literatür taramasında, dinîn finansal davranışlar ile ilişkisi hakkında oldukça az araştırmaya rastlanmıştır. Bu nedenle literatüre katkı sağlamak amacıyla farklı yaş, eğitim, din ve gelir düzeylerinden oluşan 395 kişilik bir örneklem üzerinde araştırma yapılmıştır. İnternet üzerinden yapılan veri toplama yöntemi ile ankete katılanlardan 388’i değerlendirmeye alınmıştır. Verilerin analizi, ölçeklerin açıklayıcı faktör analizi ve güvenilirlik analizi için SPSS, doğrulayıcı faktör analizi için ise LISREL 8.7 programı kullanılmıştır. Araştırmanın hipotezlerinin test edilmesinde t testi, One Way ANOVA, Pearson korelasyon analizi ve doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre Türkiye’de yaşayan bireylerin dinî yönelimlerinin yüksek olduğu ve dinî yönelimlerin finansal davranışlar üzerine etkisinin bulunduğu belirlenmiştir. Bu sonuç Türkiye’de bireylerin finansal davranışlarına etki eden faktörlerden birinin dinî yönelim olduğunu göstermektedir. Bireylerin finansal tutum ve davranışlarına etki eden faktörlerin tespiti, finansal kararları düzenlemek ve bu alandaki farkındalığı arttırmak için uygulanabilecek dürtme politikalarını tasarlayabilmek bakımından fayda sağlayacaktır. Böylelikle gelecek nesillerin finansal tutum ve davranışlarının iyileştirilmesi mümkün olacaktır.

Anahtar Kelimeler

dini yönelim, Finansal tutum, finansal davranış, finansal tüketici

The Effect of Religious Orientation on Financial Behaviors

Öz

The main purpose of the study is to contribute to literature about the effect of individuals' religious orientation levels on their financial attitudes and behaviors. In the literature review, very few studies have been found regarding the relationship of religion with financial behavior. For this purpose, in order to contribute to the literature, the research was conducted on a sample of 395 people consisting of different ages, education, religion and income levels. 388 of those participating in the survey with the data collection method conducted over the internet were evaluated. SPSS was used for data analysis, explanatory factor analysis and reliability analysis of scales, and LISREL 8.7 program was used for confirmatory factor analysis. T test, One Way ANOVA, Pearson correlation analysis and linear regression were used to test the hypotheses of the research. According to the analysis outcomes, religious orientations of individuals living in Turkey is high and religious orientation have effects on the financial behavior. The conclusion shows that one of the factors affecting the financial behavior of individuals in Turkey is religious orientation. Determining the factors affecting the financial attitudes and behaviors of individuals will be beneficial in terms of designing nudge policies that can be applied to regulate financial decisions and increase awareness in this field. Thus, it will be possible to improve financial attitudes and behaviours of the next generations.

Anahtar Kelimeler

Religious orientation, Financial attitude, financial behaviour, financial consumer., financial consumer

Kaynakça

• Akerlof, George A. (2007). The missing motivation in macroeconomics. American Economic Review, 97(1). 5-36.
• Alkaya, A. ve Yağlı, İ. (2015). Finansal okuryazarlık, finansal bilgi, davranış ve tutum: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi İİBF öğrencileri üzerine bir uygulama. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(40), 585-599, http: //doi.org/10.17719/jisr.20154013941
• Altundere Doğan, M. (2020). İslami finans okuryazarlığı ve finansal tercihlere etkisi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 14(1), 69-98. http: //doi.org/10.46520/bddkdergisi.789957
• Altunışık, R., Coşkun R., Bayraktaroğlu S. ve Yıldırım E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamaları. Sakarya Kitabevi.
• Altuntaş T., S. (2019). İslami finansal okuryazarlık ve helal okuryazarlık ilişkisi. İstanbul Management Journal, 86(1), 57-73, http: //doi.org/10.26650/imj.2019.86.0003
• Bekereci, N., Ayrıçay, Y, Kök, D. (2018). İslami finansal okuryazarlık: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nde bir alan araştırması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(33), 45-60, http: //doi.org/10.30794/pausbed.402475
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk Bökeoğlu, Ö. ve Köklü, N. (2015). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çinko, M., Avcı, E., Ergun, S. ve Tekçe, M. (2017). Financial literature levels of university students: an example of Marmara University. Marmara Business Review, 2(1), 25-50.
• Çömlekçi, İ. (2017). İslami finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi: katılım bankaları müşterileri üzerine bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(63), 1423-1439, http: //doi.org/10.17755/esosder.304175
• Delener, N. (1990). The effects of religious factors on perceived risk in durable goods purchase decisions. The Journal of Consumer Marketing, 7(3), 27-38, https: //doi.org/10.1108/EUM0000000002580
• Diyanet İşleri Başkanlığı. (2014). Türkiye'de dinî hayat araştırması. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. Draz, M. A. (2007). Din ve Allah inancı. (B. Karlığa, Çev.). Bir Yayıncılık.
• Harlak, H. ve Eskin, M. (2018). Dinî yönelim ve dindarlık ölçeklerinin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Yeni Symposium, 56(2), 24-32, https: //doi.org/10.5455/NYS.20180730021249
• Haşıloğlu, S.B., Baran, T. ve Aydın, O. (2015). Pazarlama araştırmalarındaki potansiyel problemlere yönelik bir araştırma: Kolayda örnekleme ve sıklık ifadeli ölçek maddeleri. Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, 2(1), 19-28.
• Hess, D. (2012). The impact of religiosity on personal financial decisions. Journal of Religion & Society, 14(1), 1-13.
• Lehrer, E.L. (2004). Religion as a determinant of economic and demographic behavior in the United States. IZA DP No: 1390. https://ftp.iza.org/dp1390.pdf
• Mansour, W. ve Jlassi, M. (2014). The effect of religion on financial and investing. H. K. Baker ve Victor Ricciardi (Ed.) Invester Behaviour: The Psychology of Financial Planning and Investing içinde (s.135-151). John Wiley & Sons, Inc.
• Onur, N. ve Nazik, M.H. (2014). Öğretmenler için bireysel finans alanında finansal tutum ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenilirlik çalışması. E-Journal of New World Sciences Academy, 9(4), 90-99.
• Pfeifer, C., Leon, A.K. (2017). Religious activity, risk-taking preferences and financial behaviour: Empirical evidence from German survey data. Journal of Behavioral and Experimental Economics, 69. 99-107, https://doi.org/10.1016/j.socec.2017.05.005
• Schermelleh E.K., Helfried M. ve Müller H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: tests of signicance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psyhological Research Online, 8(2), 23-74.
• Simon, H. A. (1955). A Behavioral Model of Rational Choice. The Quarterly Journal of Economics. 69 (1), 99-118.
• Sipahi B., Yurtkoru, E.S. ve Çinko M. (2008). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. Beta Yayınları.
• Subaşı, N. (2002). Türkiye dindarlığı: yeni tipolojiler. İslâmiyat Dergisi, 5(4), 17-40, http: //isamveri.org/pdfdrg/D01910/2002_4/2002_4_SUBASIN.pdf
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2021, 1 Mart). Nüfus ve Demografi İstatistikleri, Ocak 2020. https: //data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109
• Ünal, S. ve Koyun, S. (2020). Finansal tutum ve yaşam tatminin demografik faktörlerle ilişkisi: Örnek olay incelemesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 26-32.
• World Values Survey Association. (2021, 1 Mart), World Values Survey Wave 7 2017-2020, https: //www.worldvaluessurvey.org
• Worthington, E. L., Jr., Wade, N. G., Hight, T. L., Ripley, J. S., McCullough, M. E., Berry, J. W., Schmitt, M. M., Berry, J. T., Bursley, K. H. ve O'Connor, L. (2003). The religious commitment inventory development, refinement, and validation of a brief scale for research and counseling. Journal of Counseling Psychology, 50(1), 84-96, https: //doi.org/10.1037/0022-0167.50.1.84
• Yıldız, M. (2020). Bireylerin İslami finans okuryazarlık düzeyi ve katılım bankası tercihi: Türkiye değerlendirmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 730-744, https: //doi.org/10.29106/fesa.801508