The Factors Influencing Fuel Type Preference in Automobile Purchasing Intentions: The Case of Isparta and Burdur

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 28, 939 - 959, 31.10.2025

Ali Öz , Onur Demirel , Selim Adem Hatırlı

https://doi.org/10.25204/iktisad.1687097

Öz

In the study, the factors affecting the automobile fuel type preferences of households residing in the provinces of Isparta and Burdur, which are located in the NUTS2 TR-61 (Western Mediterranean) Region and rank 5th and 9th respectively in terms of the number of automobiles per 1,000 people, are examined. In this context, data collected from 307 households are examined through Multinomial Probit (MNP) model. The results reveal that the proportion of those who prefer fossil fuel vehicles is the highest, followed by those who prefer electric and hybrid vehicles. The study determines that income level and sensitivity to CO2 emissions positively affect electric car ownership; electric cars are generally preferred by households as a second car for urban use and are thus attributed to female ownership, and electric cars are more preferred by individuals with associate and undergraduate education. Household size positively affects the preference for electric cars, while the presence of a charging station near home and the importance given to vehicle performance negatively affect the preference for electric cars. Having an education level of high school or lower negatively affects the preference for hybrid cars. Increasing the knowledge level of households about electric and hybrid cars, regulating the distribution of charging stations alongside their number across the country and all routes, and solving technical issues such as service network, range problems, and combustion are going to be among the policies that would increase the preference for these cars.

Anahtar Kelimeler

Automobile demand , fuel type preference , multinomial probit (MNP) model

Otomobil Satın Alma İstekliliğinde Yakıt Türü Tercihini Etkileyen Faktörler: Isparta ve Burdur Örneği

Öz

Çalışmada, NUTS2 TR-61 (Batı Akdeniz) Bölgesi’nde yer alan ve 1.000 kişi başına otomobil sayısı bakımından sırasıyla 5. ve 9. sırada yer alan Isparta ve Burdur illerinde ikamet eden otomobil satın alma isteğinde olan hanehalklarının otomobil yakıt türü tercihlerini etkileyen faktörler incelenmiştir. Bu bağlamda, 307 haneden toplanan veriler Multinomial Probit (MNP) modeli ile analiz edilmiştir. Sonuçlar, fosil yakıtlı araç tercih edenlerin oranının en yüksek olduğunu, bunu elektrikli ve hibrit araç tercih edenlerin izlediğini göstermektedir. Çalışmada, gelir düzeyi ve CO2 salınımı hassasiyetinin elektrikli otomobil sahipliğini olumlu yönde etkilediği; elektrikli otomobillerin hanehalkları tarafından genellikle şehir-içi kullanım için ikinci otomobil olarak tercih edildiği ve dolayısıyla otomobilin kadın sahipliğine atfedildiği, elektrikli otomobillerin ön lisans ve lisans eğitimine sahip kişilerce daha fazla tercih edildiği; hanehalkı büyüklüğünün elektrikli otomobil tercihini pozitif etkilediği belirlenirken hane yakınında şarj istasyonunun varlığı ve araç performansına verilen önem elektrikli otomobil tercihini negatif etkilediği belirlenmiştir. Eğitim düzeyinin lise ve altı olması ise hibrit otomobil tercihini negatif etkilemektedir. Hanehalklarının elektrikli ve hibrit otomobiller hakkındaki bilgi düzeyinin arttırılması, şarj istasyonu sayısının yanında ülke genelinde ve tüm rotalar arasında dağılımının düzenlenmesi ve servis ağı, menzil sorunu, yanma vb. gibi teknik sorunların çözülmesi bu otomobillerin tercih edilme oranını arttıracak politikalar arasında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Otomobil talebi , yakıt türü tercihi , multinomial probit (MNP) modeli

Etik Beyan

Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu’nun 24.04.2024 tarih ve 148/15 sayılı kararı ile etik kurul onayı alınmıştır.

Kaynakça

• Akal, M., Alpdoğan, H. ve Akat, A. (2019). İstanbul ili erkek cinsiyeti otomobil talebi yapısı ve tüketici tercihlerinde değişmeler. International Journal of Economic & Social Research, 15(2), 177-197. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esad/issue/49561/587119
• AllCounted. (2024, 1 Mayıs). https://www.allcounted.com/
• Andersson, H. (2005). The value of safety as revealed in the Swedish car market: An application of the hedonic pricing approach. Journal of Risk and Uncertainty, 30(3), 211-239. https://link.springer.com/article/10.1007/s11166-005-1154-1
• Bagheri, A., Habshah, M. ve Imon, R. (2012). A novel collinearity-influential observation diagnostic measure based on a group deletion approach. Communications in Statistics-Simulation and Computation, 41(8), 1379-1396. https://doi.org/10.1080/03610918.2011.600497
• Baltagi, B. H. (2001). Econometric Analysis of Panel Data. (2. Baskı). John Wiley and Sons.
• Bryla, P., Chatterjee, S. ve Ciabiada-Bryla, B. (2023). Consumer adoption of electric vehicles: A systematic literature review. Energies, 16, 205, https://doi.org/10.3390/en16010205
• Cameron, A. C. ve Trivedi, P. K. (2009). Microeconometrics using Stata. Stata Press.
• Çağatay, G. (2023, 26 Aralık). Türkiye'nin 81 ilinde elektrikli araç şarj soket sayısı 12 bini geçti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turkiyenin-81-ilinde-elektrikli-arac-sarj-soket-sayisi-12-bini-gecti/3092601
• Çağlayan Akay, E. ve Tümsel, B. (2015). Hanehalkı otomobil sahipliğinin incelenmesi: Ardışık logit modeli. Social Sciences Research Journal, 4(4), 35-45. https://socialsciencesresearchjournal.com/index.php/ssrj/article/view/795
• Çınar, M. (2018). Çalışan bireylerin otomobil sahipliğini etkileyen faktörler: Bursa örneği. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 1-19. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yalovasosbil/issue/37841/440454
• Çiçek, A. ve Erkan O. (1996) Tarım ekonomisinde araştırma ve örnekleme yöntemleri (No:12, Ders Notları Serisi, No:6). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
• Darıcı, G., Bilgin, P., Tengilimoğlu, D. ve Reyhanoğlu, İ. (2025). Elektrikli otomobil ve otonom otomobil satın alma niyetlerini etkileyen faktörlerin incelenmesi: Bir alan çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 16(46), 636-657. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1562985
• Dilek, Ö. (2022). Otomobil talebine etki eden faktörler: Öğretmenler üzerine Rize’de bir uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 34, 61-74. https://doi.org/10.18092/ulikidince.1021219
• Dünya Sağlık Örgütü. (2021, 22 September). New who global air quality guidelines aim to save millions of lives from air pollution. https://tinyurl.com/ydsyuktm
• Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu. (2024, 9 Temmuz). Şarj İstasyonları. https://tinyurl.com/2kxzrc2c
• Erdem, C., Şentürk, İ. ve Şimşek T. (2010). Identifying the factors affecting the willingness to pay for fuel-efficient vehicles in Turkey: A case of hybrids. Energy Policy, 38(6), 3038-3043. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2010.01.043
• European Automobile Manufacturers’ Association. (2024a, 8 Temmuz). New EU car sales by power source. https://www.acea.auto/figure/fuel-types-of-new-passenger-cars-in-eu/
• European Automobile Manufacturers’ Association. (2024b, 8 Temmuz). Economic and market report global and EU auto industry: Full year 2023. https://www.acea.auto/files/Economic_and_Market_Report-Full_year_2023.pdf
• European Automobile Manufacturers’ Association. (2024c, 8 Temmuz). New car registrations: -3% in May 2024; battery electric 12.5% market share. https://www.acea.auto/pc-registrations/new-car-registrations-3-in-may-2024-battery-electric-12-5-market-share/
• Gaberli, Ü. ve Akdeniz, A. (2024a). Uluslararası turizm talebi ve cari işlemler dengesi ilişkisi: Akdeniz Havzası ekonomilerinden ampirik bulgular. International Journal of Social Inquiry, 17(3), 563-574. https://doi.org/10.37093/ijsi.1513357
• Gaberli, Ü. ve Akdeniz, A. (2024b). Türkiye’de uluslararası turizm talebinin belirleyicileri: 2002-2022 dönemi panel veri analizi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 297-316. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1430617
• Garip, E. (2023, 30 Aralık), Türkiye otomotiv sanayi 2022'yi üretim, ihracat ve iç pazarda artışla kapattı. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turkiye-otomotiv-sanayi-2022yi-uretim-ihracat-ve-ic-pazarda-artisla-kapatti/2788042
• Global Carbon Budget. (2023, 5 Aralık). Global Carbon Budget 2023 Report. https://essd.copernicus.org/articles/15/5301/2023/
• Gönül, Ö., Duman, C. A. ve Güler, Ö. (2021), Electric vehicles and charging infrastructure in Turkey: An overview. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 143, 1-15. https://doi.org/10.1016/j.rser.2021.110913
• Greene, W. H. (2012). Econometric Analysis. (7. Baskı). Pearson Education.
• Guerra, E. (2015). The geography of car ownership in Mexico City: A joint model of households’ residential location and car ownership decisions. Journal of Transport Geography, 43, 171-180. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2015.01.014
• Hanemann, M. W. (1984). Discrete/continuous model of consumer demand. Econometrica, 52, 541-561. https://doi.org/10.2307/1913464
• Hertzke, P., Müller, N., Schenk, S. ve Wu, T. (2018). The global electric-vehicle market is amped up and on the rise. McKinsey Center for Future Mobility, 1, 1-8. https://tinyurl.com/54ej7f7s
• Hong, Y. H., Khan, N. ve Abdullah, M. M. (2013). The determinants of hybrid vehicle adoption: Malaysia perspective. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 7(8), 447-454. https://www.ajbasweb.com/old/ajbas/2013/June/447-454.pdf
• Hsiao, C. (2003). Analysis of panel data. Cambridge University Press.
• International Energy Agency. (2024, 8 Temmuz). Global EV outlook 2024. https://www.iea.org/data-and-statistics/data-tools/global-ev-data-explorer
• International Organization of Motor Vehicle Manufacturers. (2024a, 8 Temmuz). Motorization Rate 2020 – Worldwide. https://www.oica.net/category/vehicles-in-use/
• International Organization of Motor Vehicle Manufacturers. (2024b, 8 Temmuz). 2023 Production Statistics. https://www.oica.net/category/production-statistics/2023-statistics/
• International Organization of Motor Vehicle Manufacturers. (2024c, 8 Temmuz). Global Sales Statistics 2019-2023. https://www.oica.net/category/sales-statistics/
• Kayacan, İ. ve Tunca M. Z. (2023). Hedonik tüketim üzerine kavramsal bir inceleme, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 46, 40-58. https://www.acarindex.com/pdfs/1299487
• Kırmızıgül, İ. E. ve Baykal, B. (2023). Elektrikli araç tercihinde tüketici motivasyonu, Sosyal Bilimler Metinleri, 2023(2), 223-241. https://doi.org/10.56337/sbm.1352994
• Murray, J. ve Sarantis, N. (1999), Price-quality relations and hedonic price indexes for cars in the United Kingdom. International Journal of the Economics of Business, 6(1), 5-27. https://doi.org/10.1080/13571519984287
• Niestadt, M. ve Bjørnåvold, A. (2019). Electric road vehicles in the European Union trends, impacts and policies. European Parliamentary Research Service. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2019/637895/EPRS_BRI(2019)637895_EN.pdf
• Novotny, A., Szeberin, I., Kovács, S. ve Máté, D. (2022). National culture and the market development of battery electric vehicles in 21 countries. Energies, 15, 1539. https://doi.org/10.3390/en15041539
• Otomotiv Sanayi Derneği. (2023, 27 Aralık). Otomotiv Sanayii Genel ve İstatistik Bülteni. https://www.osd.org.tr/saved-files/PDF/2023/05/24/KATALOG_2023.pdf
• Önder, K. (2022). Hanehalklarının birinci ve ikinci el otomobil alımını etkileyen faktörlerin sıralı logit modeli ile analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 48, 215-228. https://doi.org/10.30794/pausbed.869646
• Özatmaca Erden, E. (2015). Kocaeli’de otomobil sahipliğinin lojit model ile incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Pazarlıoğlu, M. V. ve Güneş, M. (2000, 10-13 Temmuz), The hedonic price model for fusion on car market. The Third International Conference of Information Fusion, içinde (s. 4-13). Paris, France. https://doi.org/10.1109/IFIC.2000.862707
• Potoglou, D. ve Susilo, Y. O. (2008). Comparison of vehicle-ownership models. Transportation Research Record, 2076(1), 97-105. https://doi.org/10.3141/2076-11
• Ruoso, A. C. ve Duarte Ribeiro, J. L. (2022). The influence of countries' socioeconomic characteristics on the adoption of electric vehicle. Energy for Sustainable Development, 71, 251-262. https://doi.org/10.1016/j.esd.2022.10.003
• Shen, Q., Chen, P. ve Pan, H. (2016). Factors affecting car ownership and mode choice in rail transit-supported suburbs of a large Chinese city. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 94, 31-44. https://doi.org/10.1016/j.tra.2016.08.027
• Sığırcı, M. (2023, 23 Haziran). Otomobil: Kim, ne zaman icat etti?. TÜBİTAK, Bilim Genç. https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/otomobil-kim-ne-zaman-icat-etti
• Sobiech-Grabka, K., Stankowska, A. ve Jerzak, K. (2022). Determinants of electric cars purchase intention in Poland: Personal attitudes v. economic arguments. Energies, 15(9), 3078. https://doi.org/10.3390/en15093078
• Türkiye Elektrikli ve Hibrid Araçlar Derneği. (2023, 20 Aralık). Dünyada ve ülkemizdeki elektrikli otomobil ve şarj soketleri sayısı. https://www.tehad.org/2023/12/20/dunyada-ve-ulkemizdeki-elektrikli-otomobil-ve-sarj-soketleri-sayisi/
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024a, 8 Temmuz). Motorlu kara taşıt istatistikleri – Bin kişi başına otomobil sayısı. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=89&locale=tr
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024b, 8 Temmuz). Motorlu kara taşıtları, Mayıs 2024. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Motorlu-Kara-Tasitlari-Mayis-2024-53457
• Uluscul, C. ve Demir, A. O. (2023). Otomobil tercihinde tüketici eğilimleri, Türkiye’de yeni ve ikinci el otomobil satınalma kararı. İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi, 7(13), 64-86. https://doi.org/10.55830/tje.1242186
• Uslu, H. ve Demirel, O. (2022). Elektrikli otomobil satın alma istekliliğini etkileyen faktörler: Konya ili örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(35), 961-975. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1024620
• Vikipedi. (2023, 21 Ekim). Otomobilin tarihi. https://tr.wikipedia.org/wiki/Otomobilin_tarihi
• Wang K., Bhat, C. R. ve Ye, X. (2023). A multinomial probit analysis of Shanghai commute mode choice. Transportation, 50, 1471-1495. https://doi.org/10.1007/s11116-022-10284-x
• Wang, N., Tang, L. ve Pan H. (2018). Analysis of public acceptance of electric vehicles: An empirical study in Shanghai. Technological Forecasting & Social Change, 126, 284-291. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2017.09.011
• Yang, Z., Jia, P., Liu, W. ve Yin, H. (2017). Car ownership and urban development in Chinese cities: A panel data analysis. Journal of Transport Geography, 58, 127-134. https://doi.org/10.1016/j.jtrangeo.2016.11.015
• Yayar, R. ve Yılmaz, E. (2018). İkinci el otomobil talep fiyatının regresyon analizi: TR83 bölgesi örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(1), 39-52. https://doi.org/10.17153/oguiibf.329264
• Yayar, R., Çoban, N. ve Tekin, B. (2015). Otomobil sahipliğini etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Tokat ili kentsel alanda bir uygulama. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 22(2), 603-617. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yonveek/issue/13703/165915