Şüphe ve İnanç Kıskacında Gençlerin Din ve Dindarlık Algıları

Yıl 2020, Sayı: 12, 1 - 44, 29.12.2020

Asım Yapıcı

Öz

Bu araştırmada günümüz gençlerinin dinî sorgu ve şüpheleri üzerinden din ve dindarlık algıları incelenmektedir. Çalışmanın amacı, modernlikten post-modernliğe doğru evrilen dünyada Müslüman Türk gençlerinin anlam dünyasında din ve dindarlığın yerini belirlemeye çalışmaktır. Nitel bir desene sahip olan bu araştırmada veriler, katılımlı gözlem ve görüşmelerle toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz ve içerik analizi teknikleriyle çözümlenmiş, anlayıcı geleneğe bağlı olarak yorumlanmıştır. Ulaşılan bulgulara göre gençler dinin inanç esaslarına, fıkhî (ibadet ve muamelât) boyutuna, dindarlara, cemaat ve tarikat liderlerine yönelik sert eleştirilerde bulunmaktadır. Gençlerin eleştirileri yoğun dinî şüpheler, hatta kısmen inkârcı eğilimler içermektedir. Bununla birlikte gençlerin büyük bir kısmı ya geleneksel dine sığınarak huzur aramakta ya da dinî inanç ve uygulamaları sorgulayarak taklidî inançtan tahkikî inanca doğru yönelmektedir. Gençler arasında ibadet davranışının azaldığı, ihtiyaç dindarlığının arttığı görülmektedir. Bu araştırmada gençler; “geleneksel dindarlar”, “inançlı sorgulayıcılar”, “dargın inançlılar”, “dine ilgisizler”, “salt maneviyatçılar”, “suskunlar”, “şüpheciler/kararsızlık yaşayanlar”, “deist yönelimliler” ve “ateistler” olmak üzere dokuz farklı kategoriye ayrılmıştır. Dinî inançlarıyla dünyevî hazları arasında sıkışan gençlerin, kimlik ve değer krizi yaşadıkları belirlenmiştir. Bu bağlamda gençler “huzursuz dindarlar”, “bireysel maneviyatçılar”, “arayış içinde olanlar” ve “inkârcı eğilimliler” şeklinde dört farklı tip üzerinden değerlendirilmiştir. Bulgular göstermektedir ki gençlerin dinle ilişkileri tek düze ve tek boyutlu değil oldukça karmaşık, yoğun ve çok çeşitlidir.

Anahtar Kelimeler

Gençlik, Dinî şüpheler, Dindarlık, Maneviyatçılık, Deizm, Ateizm

Perceptions of Young People in terms of Religious and Religiousness with in the Dilemma of Doubt and Belief

Öz

In the current study, religion and religiosity perceptions of the modern youth through their religious inquiry and doubts are investigated. The aim of the study is to determine the importance of religion and religiosity in the semantic world of the Muslim Turkish youth in the world that has evolved from modernism to post-modernism. In this study that has a qualitative pattern, the data was collected through participant observation and free conversations. The obtained data was analyzed with the techniques of descriptive analysis and content analysis, and then was interpretted depending on the phenomenological tradition. According to the findings, young people make harsh criticism against the religious principles of religion its aspect of Islamic jurisprudence (ibadah/prayers and sharia practices), devout people, congregation and sect leaders. The criticism of the young contains intense religious doubts and sometimes even partial denial tendencies. However, most of the young either seek peace by taking sanctuary in traditional religion or questioning religious beliefs and practices, evolving from imitation to verification belief. It is observed that the worship behaviour decreases among the young and the needs based religiousness increases. In this research, young people have been grouped into nine different types: "traditional devout people", "faithful interrogators", "resentful believers", "uninterested people", "purely spiritualists", "quiet people", "skeptics / indecisive ones", "deist-oriented" and "atheists". Stuck between their religious beliefs and secular pleasures, young people are experiencing an identity and value crisis. In this sense, the young have been evaluated through four different types which are “unpeaceful devouts”, “personal spiritualists”, those on a quest”, and those with denialist tendencies. Findings show that young people's relations with religion are not monotonous and one-dimensional, but rather complex and diverse.

Anahtar Kelimeler

The young, Religious doubts, Religiosity, Spirituality, Deism, Atheism

تصوّراتُ الشّباب للدينِ والتّديُّن بين الشّكِّ والإيمان

Öz

تتمحور هذه الدراسة حول تصورات الدين والتدين من خلال الأسئلة والشكوك الدينية للشباب في الوقت الحاضر، والهدف من الدراسة هو محاولة تحديد مكانة الدين والتدين في عالم معاني الشباب التركي المسلم في العالم الذي يتحول من الحداثة إلى ما بعد الحداثة، في هذه الدراسة ذات النمط النوعي، جمعت البيانات من خلال الملاحظات والمقابلات التشاركية، ثم قام الباحث بتحليل البيانات المجمعة من خلال التحليل الوصفي وتقنيات تحليل المحتوى، وتفسيرها وفقًا لتقليد الفهم، ووفقًا للنتائج، يوجه الشباب انتقادات حادة للأسس المعتقدية للدين، وأبعاده الفقهية (العبادة والمعاملة)، والمتدينين، وقادة الجماعات والمذاهب، يتضمن انتقاد الشباب، شكوكًا دينيّةً شديدةً تصل إلى حدّ الميل إلى الإنكار الجزئي، ومع ذلك، فإنّ معظم الشباب إما يسعون إلى السلام الداخلي من خلال اللّجوء إلى الدين التقليدي أو التحول من الإيمان التقليدي إلى الإيمان التحقيقي من خلال التشكيك والتفكير في المعتقدات والممارسات الدينية، ويلاحظ تقلُّص سلوكيات العبادات وتزايد تدين الاحتياج بين الشباب، وتقسم هذه الدراسة الشباب إلى تسع فئات مختلفة هي: «متدين تقليدي»، و«مؤمن متفكّر»، و«مؤمن مُستاء»، و«غير مبالٍ بالدين»، و«روحاني نقي»، و«صامت»، و«مشكك/متردد»، و«ربوي غير مؤمن بالأديان»، و«ملحد»، فقد تبين أن الشباب العالقين بين معتقداتهم الدينية والملذات الدنيوية، يواجهون أزمةً في الهوية والقيم، وفي هذا السياق، قيِّمَ الشباب من خلال أربعة أنواع مختلفة: «المتدين القلق» و «الروحاني الفردي» و «الباحث» و «المنكر»، وتظهر النتائج أنّ علاقة الشباب مع الدين بعيدةٌ عن الرتابة و البعد الواحد، فعلاقتهم معه معقّدةٌ وكثيفةٌ ومتنوّعة.

Anahtar Kelimeler

الشباب, الشكوك الدينية, التدين, الروحانية, الربوية, الإلحاد

Kaynakça

• Acar, Hakan vd. “Sosyal Hizmet Öğrencilerinin Değer Yönelimleri”. Kastamonu Eğitim Dergisi 24/1 (2016), 97-118.
• Akkaya, Nevin. “Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Değer Tercihleri: DEU Buca Eğitim Fakültesi Örneği”. TSA/Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 17/2 (2013), 69-82.
• Aktay, Yasin. “Postmodern Dünyada Din: Bir Anlatı mı, Tanrı'nın İntikamı mı?” ed. Yasin Aktay - Mehmet Emin Köktaş. Din Sosyolojisi. 299-313. Ankara: Vadi Yayınları, 1998.
• Arda, Berna. “Tıp Öğrencilerinin Meslek Seçme Motivasyonları ve Değer Sistemleri Konusunda Bir Durum Değerlendirmesi”. ed. Rüveyde Bayraktar - İhsan Dağ. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. 59-64. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 1993.
• Argyle, Michael vd. The Social Psychology of Religion. London: Kegan Paul, 1975.
• Argyle, Michael. Religious Behaviour. London: Kegan Paul, 1965.
• Ariés, Philippe. Batılının Ölüm Karşısında Tavırları. çev. M. Ali Kılıçbay. Ankara: Gece Yayınları, 1991.
• Aydın, Azize. Dil-Tarih ve Coğrafya Fakültesi Öğrencilerinin Değer Hiyerarşilerı İle İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Hiyerarşilerinin Karşılaştırılması. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Bahadır, Abdülkerim. “Ergenlik Döneminde Dini Şüphe ve Tereddütler”. ed. Hayati Hökelekli. Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi. 307-368. İstanbul: DEM Yayınları, 2006.
• Bahçeşehir Üniversitesi. Türkiye Değerler Atlası, 2012. https://bau.edu.tr/icerik/1725-turkiye-degerler-atlasi-2012 adresinden edinilmiştir.
• Başaran, Fatma. “Üniversite Eğitim Süresi İçerisinde Öğrencilerin Değer Tercih Sıralamalarında Değişme”. ed. Rüveyda Bayraktar - İhsan Dağ. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. 49-58. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 1993.
• Baudrillard, Jean. Tüketim Toplumu. çev. Nilgün Tutal - Ferda Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1997.
• Bauman, Zygmunt. Akışkan Modernite. çev. Sinan Okan Çavuş. İstanbul: Can Yayınları, 2017.
• Bauman, Zygmunt. Cemaatler: Güvenli Olmayan Bir Dünyada Güvenlik Arayışı. çev. Nurdan Sosyal, İstanbul: Say Yayınları, 2016.
• Bauman, Zygmunt. Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri. çev. Nilgün Demirdöven. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000.
• Bauman, Zygmunt. Postmodern Etik. çev. Alev Türker, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1998.
• Bauman, Zygmunt. Postmodernlik ve Hoşnutsuzlukları. çev. İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000.
• Beck, Ulrich. Risk Toplumu: Başka Bir Modernleşmeye Doğru. çev. Kasım Özdoğan - Bülent Doğan, İstanbul: İthaki Yayınları, 2011.
• Beit-Hallahmi, Benjamin - Argyle, Michael. The Psychology Of Religious Behavoir, Belief And Experience. London - New York: Routledge, 1997.
• Berger, Peter L. “Dinin Krizinden Sekülerizmin Krizine”. ed. ve çev. Ali Köse. Sekülerizm Sorgulanıyor. 75-93. İstanbul: Ufuk Kitapları, 2002.
• Bronfenbrenner, Urie. “Ecological Models of Human Development”. ed. Torsten Husen - T. Neville Postlethwaite, International Encyclopedia of Education 3. Cilt, 1643–1647.
• Oxford, UK: Pergamon Press and Elsevier Science, 1994.
• Comte, Auguste. Pozitif Felsefe Dersleri ve Pozitif Anlayış Üzerine Konuşma. çev. Erkan Ataçay. Ankara: Bilgesu Yayıncılık, 2015.
• Coşkun, Mehmet Kamil. “Din kültürü ve ahlâk bilgisi öğretmen adaylarının değer yönelimleri: İlahiyat-DKAB karşılaştırması”. ANEMON: Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5/2 (2017), 507-516. doi: 10.18506/anemon.291230
• Çayır, Celal. Ergenlerin Dini İnanç, Şüphe ve Dini Tutumları Üzerine Bir Araştırma”. Bilimname 27/2 (2014), 59-88. Çiftçi, Ahmet - Karataş, Yelda. “Dijitalleşen Zamanın İzdüşümünde: Kimliğin, Bedenin ve İletişimin Dönüşümü”. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology 10/37 (2019 Bahar/Spring), 7-29. DOI: 10.5824/1309‐1581.2019.2.001.x
• Dereli, Mustafa Derviş. Sanal’a Veda. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, 2020.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. Türkiye’de Dini Hayat Araştırması. Ankara: DİB Yayınları, 2014.
• Erikson, Erik H. İnsanın 8 Evresi. çev. Gonca Akkaya. İstanbul: Okyanus Yayınları, 2014.
• Freud, Sigmund. Uygarlık ve Hoşnutsuzlukları-Bir Yanılsamanın Geleceği. çev. Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınları, 2000.
• Friedman, Jonathan. “Küresel Sistem Küreselleşme ve Modernitenin Parametreleri”. Der. ve çev. Abdullah Topçuoğlu - Yasin Aktay. Modernizm ve İslam: Küreselleşme ve Oryantalizm, 81-112. Ankara: Vadi Yayınları, 1996.
• Fromm, Erich. Özgürlükten Kaçış. çev. Şemsa Yeğin. İstanbul: Payel Yayınları, 1996.
• Fukuyama, Francis. Büyük Çözülme: İnsan Doğası ve Toplumsal Düzenin Yeniden Oluşturulması. çev. Hasan Kaya. İstanbul: Profil Yayınları, 2015.
• Gander, Mary. J. - Gardiner, Harry W. Çocuk ve Ergen Gelişimi. çev. Ali Dönmez - Nermin Çelen, Yay. haz. Bekir Onur. Ankara: İmge Kitabevi, 2010.
• Glock, Charles Y. “Birleşik Devletlerde Dinsel Bir Uyanış Var mı?”. çev. Esen Sinanoğlu, Ed. R. Boudon - P. Lazarsfeld. Toplum Bilimleri Sözlüğü. 53- 55, Ankara: UNUSCO Türkiye Milli Komisyonu, 1982.
• Güngör, İbrahim Halil vd. “Genç Yetişkinlerde Değer Tercihlerinin Narsistik Kişilik Özellikleri Yordaması”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 12/2 (2012), 1271-1290.
• Harvey, David. Postmodernliğin Durumu: Kültürel Değişimin Kökenleri. çev. Sungur Savran. İstanbul: Metis Yayınları, 1997.
• Hirst, Poul - Thompson, Grahame. Küreselleşme Sorgulanıyor. çev. Cağla Erdem-Elif Yücel. Ankara: Dost Yayınları, 2000.
• Hökelekli, Hayati. “Ergenlik Döneminde Dini Şüpheler”. MEB Din Öğretimi Dergisi 14 (1988), 73-82.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2005.
• Hökelekli, Hayati. Ergenlik Çağı Gençlerinin Dini Gelişimi. Bursa Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Doktora Tezi, 1983.
• Jung, Carl Gustave. Psychologie et Religion. Traduit par M. Bernson - C. Cahen. Paris: Buchet - Chastel, 1958.
• Kandemir, Fatih. “Ekolojik Kuram Bağlamında Dinî Gelişim Psikolojisi”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 22/3 (15 Aralık 2018), 1433-1456. https://doi.org/10.18505/cuid.439628
• Kaya, Zöhre - İkiz, F. Ebru - Asıcı, Esra. “Lise Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 31 (Ağustos 2017), 662-674. https://doi.org/10.14582/DUZGEF.783
• Kayıklık, Hasan. “Değişen Dünyada Birey, Din ve Dindarlık”. ed. Ünver Günay - Celaleddin Çelik. Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi. 157-174. Adana: Karahan Kitabevi, 2006.
• Kayıklık, Hasan. “Psikolojik Açıdan İman, İnanç ve Şüphe”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 46/1 (2005), 133-155.
• Kepel, Gilles. Tanrının İntikamı: Din Dünyayı Yeniden Fethediyor. çev. Selma Kırmız. İstanbul: İletişim Yayınları, 1992.
• Keskin, Ummuhan - Sağlam, Halil İbrahim. “Sınıf Öğretmeni Adaylarının İnsanî Değerlere Sahip Olma Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Sakarya University Journal of Education 4/1 (28 Mart 2014), 81-101. https://doi.org/10.19126/suje.35452
• Kirman, Mehmet Ali. “Din ve Eğlence Kültürü: KSÜ İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Mezuniyet Gecesi Hakkında Sosyolojik Bir Değerlendirme”. ed. Mehmet Ali Kirman - Abdullah Özbolat. Kültür ve Din. 97-121. Adana: Karahan Kitabevi, 2014.
• Koç, Mustafa. “Din Psikolojisi Açısından Ergenlik Döneminde Dini Yaşam”. Diyanet İlmi Dergi 42/3 (2016), 7-32.
• Kula, Tahsin. Ergenlerde Dinî Düşüncede Yaşanan Güçlükler. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Kulaksızoğlu, Adnan. Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2020.
• Kuşdil, M. Ersin - Kâğıtçıbaşı, Çiğdem. “Türk Öğretmenlerin Değer Yönelimleri ve Schwartz’ın Değer Kuramı”. Türk Psikoloji Dergisi 15/45 (2000), 59-76.
• Marcia, James E. “Identity in Adolescence”. Ed. J. Adelson Handbook of Adolescent Psychology, 159-187. New York: Wiley, 1980.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. “İlâhiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi: M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Örneği”. M. Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi 30/1 (2006), 133-167.
• Miller, Patricia H. Gelişim Psikolojisi Kuramları. Yay. Haz. Bekir Onur, çev. Z. Gültekin. Ankara: İmge Kitabevi, 2008.
• Özbolat, Abdullah. “Postmodern Perspektifte Tüketimin Toplumsal Anlamına Sosyolojik Bir Yaklaşım”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/1 (2012), 117-129.
• Özbolat, Abdullah. Kapitalizme Eklemlenme Dindar Orta Sınıfta Tüketim Kültürü. Adana: Karahan Kitabevi, 2015.
• Peck, M. Scott. Az Seçilen Yol: Sevginin, Geleneksel Değerlerin ve Ruhsal Tekamülün Psikolojisine Yeni Bir Bakış. çev. Semra Ayanbaşı. İstanbul: Akaşa Yayınları, 2003.
• Polat, Seyat - Çalışkan, Muhittin. “Ortaokul Öğrencilerinin Değer Yönelimlerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 26/2 (2013), 387-404.
• Robertson, Ronald. Küreselleşme Toplum Kuramı ve Küresel Kültür. çev. Ümit Hüsrev Yolsal. Ankara: Bilim Sanat Yayınları, 2000.
• Rosa, Edinete Maria - Tudge, Jonathan. “Urie Bronfenbrenner’s Theory of Human Development: Its Evolution From Ecology to Bioecology”. Journal of Family Theory - Review 5 (December 2013), 243–258. https://doi.org/10.1111/jftr.12022
• Sayar, Kemal. “Küreselleşmenin Psikolojik Boyutları”. Yeni Symposium 39/2 (2001), 79-94.
• SEKAM. Türkiye Gençlik Raporu Gençliğin Özellikleri, Sorunları, Kimlikleri ve Beklentileri. İstanbul: SEKAM Yayınları. 2013. http://sekam.com.tr/images/resimler/468b1dd1.pdf
• Shayegan, Daryush. Le Regard Mutilé: Pays Traditionnels face à la Modernité. Paris: Albin Michel, 1989.
• Shayegan, Daryush. Yaralı Bilinç: Geleneksel Toplumlarda Kültürel Şizofreni. çev. Haldun Bayrı. İstanbul: Metis Yayınları, 1991.
• Sherkat, Darren E. - Ellison, Christopher. G. Din Sosyolojisinde Son Gelişmeler ve Gündemdeki Tartışmalar. çev. İhsan Çapcıoğlu. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45/1 (Nisan 2004), 225-262. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000168
• Şahin-Fırat, Necla - Açıkgöz, Kemal. “Bazı Değişkenler Açısından Öğretmenlerin Değer Sistemleri”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 43 (2012), 422-435. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7795/102043
• Taylor, Charles. Seküler Çağ. çev. Dost Körpe. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
• Twenge, Jean M. Ben Nesli. çev. Esra Öztürk. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2009.
• Twenge, Jean M. İ-Nesli. çev. Okan Gündüz. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2018.
• Vergote, Antoine. Psychologie Religieuse. Bruxelles: Charles Dessart, 1966.
• Volkan, Ertit. Endişeli Muhafazakarlar Çağı: Dinden Uzaklaşan Türkiye. Ankara: Orient Yayınları, 2015.
• Weber, Max. The Sociology of Religion. Boston: Beacon Pres, 1964.
• Yapıcı, Asım vd. “Öğretmen Adaylarının Değer Yönelimleri”. ESOSDER: Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 11/42 (Temmuz 2012), 129-151. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6156/82729
• Yapıcı, Asım - Yıldırım, Münir. “Küreselleşme Sürecinin Dinî Kimliklere Etkisi Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme”. Dini Araştırmalar 6/7. (2003), 117-138. https://dergipark.org.tr/tr/pub/da/issue/4454/61351 Yapıcı, Asım - Yürük, Tuğrul. “Yüksek Din Öğretimi Öğrencilerinin Değer Tercih Sıralamaları: Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Örneği”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/1 (Kasım 2015), 1-18. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuilah/issue/4188/54874
• Yapıcı, Asım. “Algısal Açıdan Müslüman Kimliği ve Dindarlık”. ed. Ünver Günay - Celaleddin Çelik. Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi. 206-258. Adana: Karahan Kitabevi, 2006.
• Yapıcı, Asım. “Değerler ve Dindarlık Algısında Değişim ve Süreklilik: Değerlerin Bireyselleşmesinden Bireysel Değerlere”. ed. Mustafa Ergün vd. Öğretmenliğin Mesleki Değerleri ve Etik. 57-90. Ankara: Anı Yayıncılık, 2018.
• Yapıcı, Asım. “Küreselleşen Dünyada Gençlik ve Gençlerde Dinî Hayat”. Peygamberimiz ve Gençlik, 83-97. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2018.
• Yapıcı, Asım. “Modernleşme-Sekülerleşme Sürecinde Türk Gençliğinde Dinî Hayat: Meta-Analitik Bir Değerlendirme”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/2, (Haziran 2012), 1-40. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuilah/issue/4183/54919
• Yapıcı, Asım. “Modernleşme-Sekülerleşme Sürecinde Türk Gençliğinin Anlam Dünyasında Dinin Yeri: Çukurova Üniversitesi Örneği”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/2 (Haziran 2009), 1-37. https://dergipark.org.tr/tr/pub/cuilah/issue/4177/54987
• Yapıcı, Asım. “Müslüman Türk Kültüründe İnanç Gelişimi: Bir Model Denemesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Din Psikolojisi Özel Sayısı (2016), 83-113.
• Yapıcı, Asım. “Postmodern Dönemde Din, Kimlik ve Anlam Problemi”. ed. Abdullatif Tüzer, Dinin Kaderi: Çağdaş Sorunların Kıskacında Din. 117-174. Ankara: Elis Yayınları, 2017.
• Yapıcı, Asım. “Religious Life of Turkish Youth in the Process of Modernization and Secularization”. ed. Zuhal Ağılkaya vd., Psychology of Religion in Turkey. 107-136. Leiden: Brill, 2015. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004290884_006
• Yapıcı, Asım. “Yeni Bir Dindarlık Ölçeği ve Üniversiteli Gençlerin Dinin Etkisini Hissetme Düzeyi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (Mart 2006), 66-116. https://doi.org/10.21054/deuifd.282806
• Yapıcı, Asım. “Zihniyet ve Bilim: Noktayı Nazara Göre Değişen Manzara Algısı”. ed. Abdullah Özbolat - Asım Yapıcı. Zihniyet ve Din: Disiplinler Arası Zihniyet Çözümlemesi. 25-52. Adana: Karahan Kitabevi, 2018.
• Yıldız, Sebahattin - Kapu, Hüsnü. “Üniversite Öğrencilerinin Bireysel Değerleri ile Girişimcilik Eğilimleri Arasındaki İlişki: Kafkas Üniversitesi’nde Bir Araştırma”. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 3/3 (2012), 39-66.