Ergenlerde İnsani Değerlerin Sürekli Öfke ve Öfke İfade Biçimlerini Yordamadaki Rolü

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 3, - 1, 09.07.2015

Ali Karababa , Bülent Dilmaç

https://doi.org/10.17051/io.2015.85927

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmanın amacı, ergenlerde insani değerlerin sürekli öfke ve öfke ifade biçimlerini yordamadaki rolünü incelemektir. Araştırmaya toplam 302 öğrenci katılmıştır. Öğrencilerin 182’si kız ve 120’si erkektir. Bu çalışmada, öğrencilerin insani değerler düzeyini belirlemek için “Ahlaki Olgunluk Ölçeği”; sürekli öfke ve öfke ifade biçimlerini belirleyebilmek için ise “Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzı Ölçeği” kullanılmıştır. Analizler SPSS 16.0 paket programı aracılığıyla .01 anlamlılık düzeyinde test edilmiştir. Veriler t-testi, korelasyon ve regresyon teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, insani değerlerin sürekli öfke ve öfke ifade biçimlerini (öfke-içe, öfke-dışa ve öfke kontrol) anlamlı düzeyde yordadığı görülmüştür. Araştırmadan elde edilen bulgular alan yazınıyla ilişkisi içinde tartışılmış ve bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İnsani değer, öfke, öfke ifade biçimleri, ergen

Kaynakça

• Arslan, C. (2010). Öfke ve Öfkeyi İfade Etme Biçimlerinin Stresle Başa Çıkma ve Kişiler Arası Problem Çözme Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 7-43.
• Avcı, A. (2010). Eğitimde Şiddet Olgusu Lise Öğrencilerinde Şiddet, Saldırganlık ve Ahlaki Tutum İlişkisi Küçükçekmece İlçesi Örneği. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Aydın, M. (2003). Gençliğin Değer Algısı: Konya Örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 121-144.
• Aydın, B. (2005). Çocuk ve Ergen Psikolojisi (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Battistich, V. (2005). Character Education, Prevention and Positive Youth Development. DC: Character Education Partnership.
• Beck, A. T. (1979). Cognitive Therapy and The Emotional Disorders. Boston: International University Press.
• Bedel, A. (2011). Kişilerarası Sorun Çözme Beceri Eğitiminin Ergenlerin Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzlarına Etkisinin İncelenmesi. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Benninga, J. S., Berkowitz, M. W., Kuehn, P. & Smith, K. (2003). The Relationship of Character Education Implementation and Academic Achievement in Elementary Schools. Journal of Research in Character Education, 1(1), 19–32.
• Boman, P. (2003). Gender Differences in School Anger. International Education Journal, 4(2), 71-77.
• Cevizci, A. (2002). Paradigma Felsefe Sözlüğü (5. Baskı). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Çokdolu, N. (2013). Karakter Eğitimi Programının İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Çatışma Çözme ve Saldırganlık Düzeylerine Etkisi. Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Daniel, S. S., Goldston, D. B., Erkanli, A., Franklin, J. C. & Mayfield, A. M. (2009). Trait Anger, Anger Expression, and Suicide Attempts Among Adolescents and Young Adults: A Prospective Study. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 38(5), 661-671.
• Deffenbacher, J. L. (1999). Cognitive-Behavioral Conceptualization and Treatment of Anger. JCLP/In Session: Psychotherapy In Practice, 55.
• Dereli, E. ve Aypay, A. (2012). Ortaöğretim Öğrencilerinin Empatik Eğilimleri ve İşbirliği Yapma Karakterlerinin İnsani Değerlerini Yordaması ve Bu Özelliklerinin İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 1249-1270.
• Dilmaç, B. (1999). İlköğretim Öğrencilerine İnsani Değerler Eğitimi Verilmesi ve Ahlaki Olgunluk Ölçeği İle Eğitimin Sınanması. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Dilmaç, B. (2007). Bir Grup Fen Lisesi Öğrencisine Verilen İnsani Değerler Eğitiminin İnsani Değerler Ölçeği İle Sınanması. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, İstanbul.
• Dilmaç, B., Deniz, M. ve Deniz, M. E. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Öz-anlayışları İle Değer Tercihlerinin İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 9-24.
• Diril, A. (2011). Lise Öğrencilerinin Bilişsel Esneklik Düzeylerinin Sosyo-Demografik Değişkenler ve Öfke Düzeyi İle Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki Açısından İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Dökmen, Ü. (2004). Evrenle Uyumlaşma Sürecinde Var Olmak Gelişmek Uzlaşmak (13. Baskı). İstanbul: Sistem Yayıncılık
• Dökmen, Z. Y. (2006). Toplumsal Cinsiyet. Ankara: Sistem Yayıncılık.
• Erdem, A. R. (2003). Üniversite Kültüründe Önemli Bir Unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 55-72.
• Erkek N., Özgür G. ve Babacan, G. A. (2006). Hipertansiyon Tanısı Alan Hastaların Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzları. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(2), 9-18.
• Erken, M. (2009). Empati Becerisinin Ahlaki Davranışlar Üzerindeki Etkisi. Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Esen, B. K. ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Yetkinlik Düzeyleri İle Sürekli Öfke ve Öfke İfade Biçimlerinin İncelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 37-49.
• Fichter, J. (1999). Sosyoloji Nedir? (Çev. Nilgün Çelebi), Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Gültekin, F. (2008). Saldırganlık ve Öfkeyi Azaltma Programının İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Saldırganlık ve Öfke Düzeyleri Üzerindeki Etkisi. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Gündoğdu, R. (2010). 9. Sınıf Öğrencilerinin Çatışma Çözme, Öfke ve Saldırganlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(3), 257-276.
• Hofstede, G. (1980). Culture’s Consequence. Beverly Hills CA: Sage.
• İnanç, B. Y., Bilgin, M. ve Atıcı, M. K. (2007). Gelişim Psikolojisi: Çocuk ve Ergen Psikolojisi (2. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kakçı, K. (2009). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Öğrencilerinin Ahlaki Olgunluk Düzeyleri İle Duygu Zorbalık Eğilimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Karataş, Z. (2008). Lise Öğrencilerinde Öfke ve Saldırganlık. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 277-294.
• Kısaç, İ. (2005). Gençlerin Öfkelerini İfade Ettikleri Hedef Kişiler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 71-81.
• Koca, A. İ. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Değerleri ve Bireysel Özellikleri İle Kariyer Tercihleri Arasındaki İlişki: Çukurova Üniversitesi’nde Bir Araştırma. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Koçak, E. (2008). Ergenlerde Yalnızlığın Yordayıcısı Olarak Benlik Saygısı ve Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzlarının İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Köksal, F. ve Gençdoğan, B. (2007). Depresif Olanlar İle Olmayanların Suçluluk, Utanç ve Öfke Tarzlarının İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 163-175.
• Kuruoğlu, D. S. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Sürekli Öfke Düzeyleri, Öfke İfade Tarzları İle Obsesif Kompulsif Semptomları Arasındaki İlişki. Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Magno, C. (2009). Self-Regulation and Approaches to Learning in English Composition Writing. Tesol Journal, 1, 1-16.
• Mehmedoğlu, U. (2006). Küreselleşme, Ahlak ve Değerler. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Myyry, L. & Helkama, K. (2001). University Students’ Value Priorities and Emotional Empathy. Educational Psychology, 21(1), 25-40.
• Navaro, L. (1999). Bir Cadı Masalı. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Özer, K. (1994). Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarzı Ölçekleri Ön Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 9(31), 26-35.
• Reeves, T. G., Bowman, J. T. & Cooley, S. L. (1989). Relationship Between the Client’s Moral Development Level and Empathy of the Counseling Student. Counselor Education and Supervision, 28, 299- 304.
• Robins, S. & Novaco. R.W. (1999). Systems Conceptualization and Treatment of Anger. Journal of Clinical Psychology, 55, 325-337.
• Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. NewYork: The Free Press.
• Sağkal, A. S. (2011). Barış Eğitimi Programının İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Saldırganlık Eğilimleri, Empati Düzeyleri ve Barışa İlişkin Görüşleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Soykan, Ç. (2003). Öfke ve Öfke Yönetimi. Kriz Dergisi, 11(2), 19-27.
• Spielberger, C. D., Johnson, E. H., Russel, F. S., Crane, R. S., Jacobs, G. A., & Worden, T. J. (1985). The Exprerience and Expression of Anger: Construction and Validation of an Anger Expression Scale. In M. A. Chesney, be R. H. Roseman (Ed). Anger and Hostility in Cardiovascular and Behavioral Disorder, 5-30. New York: Hemshire/Mcgraw-Hill.
• Starner T. M. & Peters R. M. (2004). Anger Expression and Blood Pressure in Adolescents. The Journal of School Nursing, 20(6), 335-342.
• Steinberg, L. (2007). Ergenlik. (Çev. Ed. Figen Çok). Ankara: İmge Kitabevi Yayıncılık.
• Sütcü, S. T. ve Aydın, A. (2008). İki Farklı Öfke Ölçeğinin Çocuk ve Ergenler İçin Psikotmetrik Özelliklerinin İncelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, (9)2, 93-108.
• Sütcü, S. T., Aydın, A. ve Sorias, O. (2010). Ergenlerde Öfke ve Saldırganlığı Azaltmak İçin Bilişsel Davranışçı Bir Grup Terapisi Programının Etkiliği. Türk Psikoloji Dergisi, (25)66, 57-67.
• Traş, Z. (2013). Ergenlerde Benlik Saygısının Ana Baba Tutumları ve Değerler Açısından İncelenmesi. 1. Ulusal Değerler Eğitimi Kongresi, (Bildiri Özeti), Konya.
• Yiğit, R. ve Dilmaç, B. (2011). Ortaöğretim Öğrencilerinin Sahip Oldukları İnsani Değerler İle Akademik Erteleme Davranışlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(Aralık), 159-177.