Baudrillard’ın Simülasyon Kuramı Bağlamında Kur’ân’da Eleştirilen Kişilik Tipleri ve Modern Dünyada Gerçeklik Arayışı

Yıl 2022, Sayı: 57, 1 - 10, 30.06.2022

Fikrullah Çakmak , Ülhak Çimen

https://doi.org/10.5152/ilted.2022.220202

Öz

Fransız düşünce dünyasının önemli isimlerinden Jean Baudrillard’ın simülasyon kuramı, akademik çalışmalarda son dönemlerde dikkate alınmaya başlanmıştır. Simülasyonun temelinde mış gibi yapma söz konusudur. Bu davranış ve düşünce biçimi dinî alanda da oldukça yoğun bir şekilde görülmektedir. Günümüz insanı da günlük yaşamının büyük bölümünde simülasyonu dinî alana taşımıştır. Dinî metinlerin ortaya koyduğu hakikatler, gerçekliğin değişmiş referansları tarafından simüle edilmekte ve din adına bu gerçeklikler yaşanır hale gelmektedir. Jean Baudrillard’ın simülasyon kuramının temelini oluşturan mış gibi yapmanın İslâm düşüncesinde de karşılığının olduğu görülmektedir. Kur’ân ve hadislerde bu davranış biçimine benzer davranışlar gösteren insan tiplerinden bahsedilir. Nasslarda söz konusu bu örnekler riyâ, nifâk ve şirk kavramları üzerinden anlatılır. Bu bağlamda çalışmamızda Baudrillard’ın ortaya koyduğu simülasyon kuramının İslâmî kaynaklarda yer alan riyâ, nifâk ve şirk kavramlarıyla koşut olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kelam, Simülasyon, Riyâ, Nifâk, Şirk.

Personality Types Critized in the Qur'an within the Context of Baudrillard's Simulation Theory and Seeking the Reality in the Modern World

Öz

The simulation theory of Baudrillard, one of the important names of French world of thought, has been recently started to be taken into consideration in academic studies.. The basis of the simulation is pretending and this way of behaviour and thinking is intensely seen in the field of religion as well. Today’s people also spread the simulation to the field of religion in the large part of their daily lives. The truth revealed by religious texts is simulated by the changed references of reality and the reality becomes liveable on behalf of religion. It is seen that pretending that forms the basis of Baudrillard’s simulation theory has its counterpart in Islamic thought as well. The kinds of people behaving similarly to this way of behaviour are mentioned in Qur’an and hadiths. The examples are explained via hypocrisy, discord and shirk. In this context, it has been tried to reveal in our study that Baudrillard’s simulation theory is parallel to the concepts of hypocrisy, discord and shirk in Islamic sources.

Anahtar Kelimeler

Kalām, Simulation, Hypocrisy, Discord, Shirk.

Kaynakça

• Bakıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib el-. el-İnṣâf fîmâ yecibu i'tikâduhu velâ yecûzu’l-cehl bihi. thk. Muhammed Zâhid el-Kevserî. Mısır: Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Turas, 2000.
• Baudrillard, Jean. Bir Parçadan Diğerine François L’yvonnet İle Söyleşi. çev. Yaşar Avunç. İstanbul: İnkılap Kitapevi, 2005.
• Baudrillard, Jean. Cool Anılar 1-2(1980-1990). çev. Ayşegül Sönmezay. İstanbul: Ayrıntı Yay., 2014.
• Baudrillard, Jean. Çaresiz Stratejiler. çev. Oğuz Adanır. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yay., 2011.
• Baudrillard, Jean. İlahi Sol. çev. Oğuz Adanır. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yay., 2015.
• Baudrillard, Jean. İmkansız Takas. çev. Ayşegül Sönmezay. İstanbul: Ayrıntı Yay., 2012.
• Baudrillard, Jean. Kusursuz Cinayet. çev. Necmettin Sevil. İstanbul: Ayrıntı Yay., 2012.
• Baudrillard, Jean. Metinler ve Söyleşiler. çev. Oğuz Adanır. İzmir: Ajans Tümer Tanıtım Ürünleri, 2008.
• Baudrillard, Jean. Simgesel Değiş Tokuş ve Ölüm. çev. Oğuz Adanır. Ankara: Doğu Batı Yay., 2011.
• Baudrillard, Jean. Simülakrlar ve Simülasyon. çev. Oğuz Adanır. Ankara: Doğu Batı Yay., 2014.
• Baudrillard, Jean. Şeytana Satılan Ruh Ya da Kötülüğün Egemenliği. çev. Oğuz Adanır. Ankara: Doğu Batı Yay., 2005.
• Baudrillard, Jean. The Intelligence of Evil or the Lucidity Pact. çev. Chris Turner. London: Bloomsbury, 2005.
• Bauman, Zygmunt. “Jean Baudrillard’a Göre Günümüz Dünyası”. çev. Bernar Kutluğ. Sinemasal Dergisi Kış (1998).
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Câmi'u’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Zuheyr b. Nasr. 9 Cilt. Cidde: Dâru Tavkı’n-Necât, 1422.
• Cürcânî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed es-Seyyid eş-Şerîf. et-Ta'rîfât. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1985.
• Çelik, Ali. İslam’ın Kabul ve Reddettiği Halk İnançları. İstanbul: Beyan Yay., 1995.
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsîru’l-ḥadîs̱. 10 Cilt. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1964.
• Derveze, Muhammed İzzet. Kur’ân’a Göre Hz. Muhammed. 2 Cilt. İstanbul: Düşün Yay., 2012.
• Ebû Dâvud, Süleymân b. el-Eş‘as. es-Sunen. thk. İzzet Ubeyd ed-Deas - Adil es-Seyyid. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 1997.
• Erdoğan, İbrahim Halil. “Geçmişten Günümüze Münâfıkların Değişmeyen Karakteri (Kur’ân-ı Kerîm’deki Nitelikler)”. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi 5/16 (2018), 175-204.
• Ezherî, Muhammed b. Ahmed. Tehẕîbu’l-luġa. thk. Abdusselam Muhammed Hârun - Muhammed Ali Neccâr. 15 Cilt. Kahire: Müessesetü’l-Mısriyyeti’l-Âmme, 1964.
• Fazlur Rahman. Ana Konularıyla Kur’an. çev. Mehmet Dağ - Mehmet Aydın. Ankara: Selçuk Yay., 1996.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. İḥyâ'u 'ulûmi’d-dîn. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2005.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh. el-Mustedrek 'ale’ṣ-Ṣaḥîḥayn. thk. Mustafa Abdulkadir Ata. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1990.
• Halîl b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân. Kitâbu’l-'ayn. thk. Abdulhamdi Hendâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. Mu'cemü meḳāyîsi’l-luġa. thk. Abdusselam Muhammed Harun. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1979.
• İbn Habîb, Ebû Cafer Muhammed. el-Muḥabber. Beyrut: Dâru’l-Âfâki’l-Cedîde, ts.
• İbn Hacer Askalânî, Şihâbuddîn Ahmed b. Alî. Fetḥu’l-bârî bi-şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. 13 Cilt. Kahire: Dâru’r-Reyyân li’t-Turâs, 1987.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. 3 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Meârif, 1997.
• İbnu’l-Kelbî, Hişâm b. Muhammed. Geçmişten Günümüze Putlar. çev. Erdinç Doğru. Ankara: Fecr Yay., 2005.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Kitâbu’t-tevḥîd. thk. Bekir Topaloğlu - Muhammed Aruçi. İstanbul: Mektebetü’l-İrşâd, ts.
• Muhâsibî, Ebû Abdillâh el-Hâris b. Esed. er-Ri'âye li-ḥuḳūḳıllâh. thk. Abdulkâdir Ahmed Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmi'u’ṣ-ṣaḥîḥ. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. es-Sunen. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1988.
• O’shaughnessy, Thomas J. “Allah’a Yabancılaşma: Şirk”. çev. Ömer Kara. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi II/2 (1998), 361-374.
• Öğmüş, Harun. Cahiliyye Döneminde Araplar. İstanbul: İz Yay., 2013.
• Öztürk, Yaşar Nuri. Din Maskeli Allah Düşmanlığı Şirk ve Şirke Tepkinin Felsefeleşmesi: Deizm. İstanbul: Yeni Boyut Yay., 2013.
• Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed. el-Müfredât fî ġarîbi’l-Ḳur'ân. thk. Muhammed Seyyid Keylanî. Beyrut: Dâru’l-Mârife, ts.
• Râzî, Fahruddîn. Mefâtîḥu’l-ġayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Seyyid b. Kutb b. İbrahim. Fî ẓılâli’l-Ḳur'ân. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’ş-Şuruḳ, 1992.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmi'u’l-beyân 'an te'vîli âyi’l-Ḳur'ân. thk. Abdullâh b. Abdulmuhsin et-Türkî. 25 Cilt. Kahire: Dâru Hecr, 2001.
• Tehânevî, Muhammed A‘lâ b. Alî. Keşşâfu ıṣṭılâḥâti’l-funûn ve’l-'ulûm. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü Lübnan, 1996.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. el-Câmi'u’ṣ-ṣaḥîḥ. 5 Cilt. Kahire: Mustafa el-Bâbî el-Halebi, 1978.
• Yesevî, Ahmed. Dîvân-ı Hikmet. çev. Hayati Bice. thk. Mustafa Tatcı. Ankara: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, 2016.
• YŞ, Yeni Şafak Gazetesi. Baudrillard ve İslâm, Menderes ve Türkiye. Erişim 15 Haziran 2021. https://www.yenisafak.com/yazarlar/yusuf-kaplan/baudrillard-ve-islm-menderes-ve-turkiye-4036
• Zemahşeri, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf 'an ḥaḳâ'iḳı ġavâmiżi’t-tenzîl. thk. Âdil Ahmed Abdulmevcûd - Ali Muhammed Muavvad. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 1998.
• ZKM, Zentrum für Kunst und Medien Karlsruhe. Jean Baudrillard im Gespräch mit Boris Groys. Erişim 15 Haziran 2021. https://zkm.de/de/jean-baudrillard-im-gespraech-mit-boris-groys