An Evaluation of the Direction of Social Studies Course in Turkey

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 27, 179 - 207, 08.01.2021

Erol Çiydem , Selahattin Kaymakcı

https://doi.org/10.29224/insanveinsan.818742

Cited By: 5

Öz

As a course social studies was involved into the Teacher Schools and Village Institute Program for the first time in 1953. The course was started to be taught in elementary schools in 1968 and in secondary schools in 1973. Regarding the social studies course, the Ministry of National Education has developed or updated the curricula in 1953, 1968, 1969, 1990, 1998, 2005, 2015 and 2018. Initially, the Social Studies Curricula, consisted of history, geography and citizenship subjects, has included social science disciplines such as anthropology, archeology, economics, law, political science, psychology and sociology in time. The multi-disciplinary structure has turned into the interdisciplinary one in the following process. At the same time, some changes have been done in the general direction of the curricula. The aim of this study is to determine the trends of Social Studies Curricula from the past (1953) to the present (2020). In this context, trends in the general goals and explanations of each curriculum were identified and how the future of social studies course will be in Turkey was tried to be predicted.

Anahtar Kelimeler

Social Studies, Curriculum, Trend, Turkey

Türkiye’de Sosyal Bilgiler Dersinin Yönelimi Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Türkiye’de Sosyal Bilgiler adı altında bir ders ilk defa 1953 yılında yayımlanmış olan Öğretmen Okulları ve Köy Enstitüleri Programı içerisinde yer almıştır. 1968 yılından itibaren ilkokullarda, 1973 yılında ise ortaokullarda okutulmaya başlanmıştır. Sosyal bilgiler dersine ilişkin olarak Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 1953, 1968, 1969, 1990, 1998, 2005, 2015 ve 2018 yıllarında öğretim programı yenileme veya güncelleme çalışmaları yapılmıştır. Başlangıçta tarih, coğrafya ve yurttaşlık bilgisi konularını içeren Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programları zamanla antropoloji, arkeoloji, ekonomi, hukuk, siyaset bilimi, psikoloji ve sosyoloji gibi diğer sosyal bilim disiplinlerini de içeren bir yapıya bürünmüştür. Çok disiplinli yapı takip eden süreçte disiplinlerarası bir hal almaya başlamıştır. Aynı zamanda programların genel yöneliminde de birtakım değişiklikler meydana gelmiştir. Bu çalışmanın amacı geçmişten (1953) günümüze (2020) Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarının eğilimlerini belirlemektir. Çalışmada her bir programın amaç ve açıklamalarındaki eğilimler tespit edilerek Türkiye’de sosyal bilgilerin geleceğinin ne olacağına ilişkin ipuçları elde edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, Öğretim programı, Eğilim, Türkiye

Kaynakça

• Akdağ, Hakan ve Selahattin Kaymakcı. “A Chronological Approach to Development of Social Studies Education in Turkey”. Educational Research & Reviews. 6/15 (2020): 854-863.
• Akpınar, Mehmet ve Selahattin Kaymakcı. “Ülkemizde Sosyal Bilgiler Öğretiminin Genel Amaçlarına Karşılaştırmalı Bir Bakış”. Kastamonu Eğitim Dergisi. 20/2 (2002): 605-627.
• Ata, Bahri. “Sosyal Bilgiler Öğretim Programı”. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi: Yapılandırmacı Bir Yaklaşım. Der., Cemil Öztürk. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2006: 71-83.
• Baloğlu, Uğur. “Demokrasi, Popülizm ve Yok Olan Doğa”. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi. 6/1 (2019): 99-129.
• Bauman, Zygmunt. Bireyselleşmiş Toplum. Çev., Yavuz Alogan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2. bs., 2011.
• (Baymur), Ahmet Fuat, Toplu Tedris Nazariyatı ve Tatbikatı. Ankara: Köy Hocası Matbaası, 1932.
• Cansoy, Ramazan. “Uluslararası Çerçevelere Göre 21. Yüzyıl Becerileri ve Eğitim Sisteminde Kazandırılması”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 7/4 (2018): 3112-3134.
• Cevizci, Ahmet. Eğitim Felsefesi. İstanbul: Say Kitap, 2018.
• Demir, Ömer ve Mustafa Acar. Sosyal Bilimler Sözlüğü, Ankara: Vadi Yayınları, 2002.
• Demirel, Özcan. Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2012.
• Dewey, John. Okul ve Toplum. Çev., Hüseyin Avni Başman. Haz., Selahattin Kaymakcı. Ankara: Pegem Yayınevi, 6. bs., 2019.
• Doğan, İsmail. Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2. bs., 2012.
• Günden, Suat. “Sosyal Bilgiler Öğretimine Genel Bir Bakış: İlköğretim Kurumlarında Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Sorunları”. Türk Eğitim Derneği XIII. Toplantısı. Ankara: Türk Eğitim Derneği, 1995: 21-46.
• Güneş, Firdevs. “Değerler Eğitiminde Yaklaşım ve Modeller”, Eğitimde Gelecek Arayışları: Dünden Bugüne Türkiye’de Beceri, Ahlak ve Değerler Eğitimi Uluslararası Sempozyumu Bildiriler. Haz., Arzu Güvenç Saygın ve Murat Saygın. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2016: 1-20.
• Gürsu, Orhan. “Değerlerin Çözülmesi Bağlamında Medya, Bilişim ve İletişim Teknolojilerinin İnsan Psikolojisi Üzerindeki Etkisi”. Eğitimde Gelecek Arayışları: Dünden bugüne Türkiye’de Beceri, Ahlak ve Değerler Eğitimi Uluslararası Sempozyumu Bildiriler. Haz., Arzu Güvenç Saygın ve Murat Saygın. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2016: 811-830.
• Hesapçıoğlu, Muhsin. “Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Eğitim Politikası ve Felsefesi”. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 29 (2009): 121-138.
• Koçoğlu, Erol, İlyas Akkuş ve Uğur Özhan. “Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Bir Öğrenme Ortamı Olarak Arttırılmış Gerçeklik Uygulamaları”. Alternatif Yaklaşımlarla Sosyal Bilgiler Eğitimi. Der., Ramazan Sever, Mesut Aydın ve Erol Koçoğlu. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2018, s.328.
• Marshall, Gordon. Sosyoloji Sözlüğü. Çev., Osman Akınhay ve Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2009.
• MEB. 1968 İlkokul Programı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. Beşinci Millî Eğitim Şûrası (5-14 Şubat 1953). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1991.
• MEB. İlkokul Programı. Ankara: MEB Yayınları, 1995: 233-270.
• MEB. İlköğretim Okulu Ders Programları. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 2002: 5-48.
• MEB. İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6. Sınıf Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (4-5. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 2005.
• MEB. İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6-7. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 2005.
• MEB, Ortaokul Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi ve Matematik Müfredat Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 1973.
• MEB. Öğretmen Okulları ve Köy Enstitüleri Programı. Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 1953.
• MEB. Sosyal Bilgiler Dersi 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları, 2015.
• MEB. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları, 2018.
• MEB. “Ortaokullarda Denenecek Sosyal Bilgiler Programı”. Tebliğler Dergisi. 32/1582 (1969).
• MEB. “Ortaokullarda Denenecek Sosyal Bilgiler Programı”. Tebliğler Dergisi. 32/1583 (1969).
• MEB. “Ortaokul Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi ve Matematik Programlarının Bütün Ortaokullarda Kademeli Olarak Uygulanması”. Tebliğler Dergisi. 36/1740 (1973).
• MEB. “Sosyal Bilgiler”. Tebliğler Dergisi. 53/2315 (1990).
• Oxford Languages. “Word of the Year 2016”. Erişim 20 Ekim, 2020. https://languages.oup.com/word-of-the-year/2016/.
• Öncül, Remzi. Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 2000.
• Özcan, Ali. “Geleneksel Medyanın Dönüşümünde Bilişim Teknolojilerinin Rolü: Gazetelerde Artırılmış Gerçeklik ve QR Kod Uygulamaları”. Akademik Bilişim Konferans Bildirileri (23-25 Ocak 2013), Akdeniz Üniversitesi, Antalya, 2013: 1055-1061.
• Polat, Mizrap. “Küreselleşen Dünyada Değerler ve Eğitim Arasındaki Bağ: Değerler Eğitiminin Heterojenleşen Toplumda Birlikte Yaşamaya Etkisi”. Marife. 10/1 (2010): 143-155.
• Ruacan, Şevket. “Bilimsel Araştırma ve Yayınlarda Etik İlkeler”. Gazi Tıp Dergisi. 16/4 (2005): 147-149.
• Şıvgın, Hale. “Ulusal Tarih Eğitiminin Kimlik Gelişimindeki Önemi”. Akademik Bakış. 2/4 (2009): 35-52.
• Şimşek, Ahmet ve Sibel Yalı. Gerçekte(N) Öyle mi Olmuş: Post-Truth Zamanlarda Tarihin Temsili. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi, 2019.
• Şimşek, Ufuk. “Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Kimlik Arayışları (1718-1938)”. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2008.
• Tezcan, Mahmut. Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık, 15. bs., 2015.
• Türk Dil Kurumu. Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 11. bs., 2011.
• Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA). Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü (Sosyal Bilimler). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi, 2011.
• World Economic Forum. New Vision for Education (Unlocking the Potential of Technology), Geneva, 2015.
• Yıldırım, Sevda Gülşah, Sabri Becerikli ve Muammer Demirel. “Farklı Bakış Açılarına Göre Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimi”. İlköğretim Online. 16/4 (2017): 1575-1588.
• Yılmaztürk, Aysun. “Ekonomik ve Sosyal Etkileriyle 21. Yüzyılda Küreselleşme”. Ida Academia Muhasebe ve Maliye Dergisi. 2/2 (2019): 137-154.