Ortaöğretim Öğrencilerinin Boş Zaman Can Sıkıntısı Algılarının Ve Zorbalık Durumlarının Karşılaştırılarak İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 1, 248 - 264, 17.04.2017

Feride Çelebi , Ramin Aliyev

https://doi.org/10.17679/inuefd.306629

Cited By: 1

Öz

Araştırma, farklı lise türlerinde öğrenim
gören ergenlerin, zorbalığa maruz kalma, zorbalık yapma ve boş zaman
değerlendirme algıları arasında ilişki olup olmadığını belirlemek amacıyla
yapılmıştır. Veriler araştırmacı tarafından hazırlanan "Kişisel Bilgi
Formu", Iso-Ahola ve Weissinger (1990) tarafından geliştirilen, Soylu ve
Siyez (2014) tarafından Türkçe'ye uyarlanan "Boş Zaman Can Sıkıntısı
Ölçeği" ve Ayas ve Pişkin (2007) tarafından geliştirilen "Akran
Zorbalığı Belirleme Ölçeği-Ergen Formu"  kullanılarak
toplanmıştır. Araştırmanın örneklemi Batman'da farklı lise türlerinde öğrenim
gören 1062 öğrenciden oluşmaktadır. Analizlerde, karışmayan gruptaki öğrenci
oranının diğer tüm gruptaki öğrenci gruplarından daha fazla olduğu
görülmektedir. Oranların büyüklüğü açısından karışmayan grubu sırasıyla kurban,
zorba-kurban ve zorba grupları izlemektedir. Herhangi bir grupta (zorba,
kurban, zorba-kurban) zorbalık olaylarına karışan öğrencilerin oranı (% 19.9),
"karışmayan" gruptaki öğrencilerin oranı ise (% 80.1) dir. Örneklemin
1/4'ü zorba davranışlara katılırken 3/4'ü katılmamaktadır. Sonuç olarak boş
zaman can sıkıntısı ölçeğinin alt boyutlarında ve tüm ölçekten alınan puanlarda
en yüksek ortalamaya zorba grubundaki öğrencilerin sahip olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Akran Zorbalığı, Zorbalık, Boş Zaman Can Sıkıntısı, Ortaöğretim Öğrencileri

The Examination of Perception of Leisure Boredom and Bullying Status of Students of Secondary Education by Comparison

Öz

The study was
conducted with the aim to investigate the relationship between exposure to
bullying, committing bullying and recreational time perceptions of adolescents
who study at different types of schools. The "Personal Information
Form" prepared by the researcher and "Leisure Boredom Scale"
developed by Iso-Ahola and Weissinger (1990) and adapted to Turkish by Soylu
and Siyez and "Peer Bullying Scale- Adolescent Form" developed by
Ayas and Pişkin were used as a data collection tool. Population of the study
consist of 1062 students studying in different high school types in Batman
province. In the analysis, it is seen that student ratio in the not interfered
group is higher than student groups in all other groups. In terms of the
largeness of the ratios, not interfered group is respectively followed by
victim, bully-victim and bully groups. Ratio of students which interfere to
bullying in any group (bully, victim, bully-victim) is (19.9%), and the ratio
of students in `not interfered` group is (80.1%). While ¼ of the sample joins
bully acts, 3/4 does not. As a result, it is seen that students in the bully
group have the highest average in scores taken in the sub-dimensions of
free-time boredom scale and all of the scales.

Anahtar Kelimeler

Peer Bullying, Bullying, Leisure Boredom, Students of Secondary Education

Kaynakça

• Abadan, N. (1961). Üniversite Öğrencilerinin Serbest Zaman Faaliyetleri. Ankara: Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları. No:135-177.
• Acar, T. (2009). Dokuzuncu Sınıf Öğrencilerinde Akran Zorbalığı ve Psikolojik Belirtiler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Alikaşifoğlu, M., Erginöz, E., Ercan, O., Uysal, Ö., ve Albayrak-Kaymak, D. (2007). Bullying Behaviours and Psychosocial Health: Results From a Cross-Sectional Survey Among High School Students in İstanbul, Turkey. European Journal Of Pediatrics, 166, 1253-1260
• Atmaca, H. (1997). Boş zaman-kütüphane bağlamında psikolojik ve sosyolojik açılardan birey. Türk Kütüphaneciliği, 11. cilt, 4. sayı.
• Ayas, T. (2008). İlköğretim Okullarına Yönelik Geliştirilen Zorbaca Davranışları Önleme Programının Etkinliğinin Test Edilmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ayas, T. ve Horzum, M., B., (2011). Öğretmenlerin Sanal Zorbalık Algılarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi, International Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 619–640.
• Ayas, T ve Pişkin, M. (2007). Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği Ergen Formunun Geliştirilmesi. IX. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi17-19 Ekim 2007 İzmir.
• Bakırcıoğlu, R. (1994). İlköğretim Ortaöğretim ve Yükseköğretimde Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: Turhan Kitabevi. 4. Baskı.
• Baldry, A.C. (2004). “What about bullying?” An experimental field study to understand students’ attitudes towards bullying and victimisation in Italian middle schools. British Journal of Educational Psychology 74, 583-598.
• Büküşoğlu, N. ve Bayturan, A.F. (2005). Serbest Zaman Etkinliklerinin Gençlerin Psiko-Sosyal Durumlarına İlişkin Algısı Üzerindeki Rolü. Ege Tıp Dergisi, 44(3), 173-177.
• Genç, G. ve Aksu, M. B. (2010). Genel Lise Öğrencilerinin Zorba-Kurban Davranışlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 413-448.
• Gedik, N. (1985). Gençliğin Boş Zamanları Değerlendirmesi Sorunları, Türk Hemşireler Dergisi, 35 (2), 33-38.
• Gökler, R. (2007). İlköğretim Öğrencilerinde Akran Zorbalığının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gökmen, H.; Açıkalın, A.; Koyuncu, N. Ve Saydar, Z. (1985). Yüksek Öğrenim Öğrencilerinin Serbest Zaman Etkinlikleri Ve Kendilerini Gerçekleştirme Düzeyleri. Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
• Iso-Ahola, S. E. ve Weissinger, E. (1987). Leisure and boredom. Journal of Social and Clinical Psychology, 5, 356-364.
• Iso-Ahola, S. E. ve Crowley, E. D. (1991). Adolescent substance abuse and leisure time boredom. Journal of Leisure Research, 23, 260-271.
• Işık, H. (2009), Okul Güvenliğinin Boyutlarına İlişkin Kavramsal Bir Analiz. İlköğretmen Dergisi Ocak, s. 26-31.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi, Nobel Yayın, 23. Basım, Ankara, 92s.
• Karataş, H. (2011). İlköğretim Okullarında Zorbalığa Yönelik Geliştirilen Programın Etkisinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kartal, H. ve Bilgin, A. (2007). İlköğretim Öğrencilerine Yönelik Bir Zorbalık Karşıtı Program Uygulaması: Okulu Zorbalıktan Arındırma Programı. Eğitimde Kuram ve Uygulama; 3: 207-227.
• Kavşut, F. (2009). Ergenlerde Akran Zorbalığı ve Duygusal Zekâ Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Kocaşahan, N. (2012). Lise ve Üniversite Öğrencilerinde Akran Zorbalığı ve Sanal Zorbalık. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Koç, Z. (2006). Lise Öğrencilerinin Zorbalık Düzeylerinin Yordanması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Nansel, T.R., Overpeck, M., Pilla, R.S., Ruan, W.J., Simons-Morton, B., & Scheidt, P. (2001). Bullying behaviors among US youth: Prevalence and association with psychosocial adjustment. Journal of the American Medical Association, 285, 2094-2100.
• Olweus, D. (1994). Annotation: Bullying at school: Basic facts and effects of a school based intervention program. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 35 (7), 1171-1190.
• Olweus, D. (1995) Annotation: bullying at school: basic facts and effects of a school based intervention program. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 35, 1171-1190.
• Orcutt, J. D. (1984). Contrasting effects of two kinds of boredom on alcohol use. Journal of Drug Issues, 14, 161-173.
• Özkök, P. (1996) Çocuk Suçluluğunun Nedenleri ve Alınması Gereken Tedbirler. (Bilim Uzmanlığı Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: Tanımı, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 531–562.
• Pişkin, M. (2003). Okullarda yaygın bir sorun: Akran zorbalığı. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi’nde sunulmuş bildiri (9-11 Temmuz). İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Pişkin, M. ve Ayas, T. (2008). Investigation of bullying among high school students with regard to school type, sex and grade level [özet]. “Counseling in International Perspective: Global Demands and Local Needs”: International Congrees of Counseling bildirileri: 25-27 Nisan 2008 İstanbul-Bahçeşehir Üniversitesi (ss. 162). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sağlam Saföz, P. (2008). Boş Zamanları Değerlendirmeye Yönelik Hazırlanan Grup Rehberliği Programının Öğrencilerin Saldırgan Davranışları Üzerindeki Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Seçgin, H. (1990). Ortaöğretim Gençliğinin Boş Zaman Değerlendirmesinde Sportif Etkinliklerinin Yeri Ve Önemi: İzmir Merkez İlçe Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Smith P. K. ve Sharp, S. (1994). The problem of school bullying. In P. K. Smith & S. Sharp (Eds.), School bullying: insights and perspectives. London: Routledge.F
• Soylu, Y. ve Siyez, D. M. (2014). Boş Zaman Can Sıkıntısı Ölçeği'nin Türkçe'ye Uyarlanması. Ege Eğitim Dergisi. 1(15), 80-95
• Şahin, M. ve Akbaba, S. (2010). İlköğretim Okullarında Zorbacı Davranışların Azaltılmasına Yönelik Empati Eğitim Programının Etkisinin Araştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi; 18: 331-342.
• Takış, Ö. (2007). Orta Öğretim Kurumları İçin Geliştirilen Zorbaca Davranışlarla Baş Edebilme Programının Etkisinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tezcan, M. (1982). Sosyolojik açıdan boş zamanların değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Totan, T. (2008). Ergenlerde Zorbalığın Anne, Baba ve Akran İlişkileri Açısından İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Uysal, A. (2003). Şiddet Karşıtı Programlı Eğitimin Öğrencilerin Çatışma Çözümler, Şiddet Eğilimleri ve Davranışlara Yansıması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Programı, İzmir.
• Vatan, İ., Ocakoğlu, H. ve İrgil, E. (2009). Uludağ üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinde sigara içme durumunun değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 8(1), 43-48.
• Yaman, E. ve Peker, A. (2012). Ergenlerin siber zorbalık ve mağduriyete ilişkin algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 819-833.
• Yetiş, Ü. (2008). Ortaöğretim Öğrencilerinin Boş Zaman Değerlendirme Eğilimleri (Ankara Örneği). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yurtal, F. ve Cenkseven Önder, F. (2008). Zorba, Kurban ve Olumlu Özellikler Taşıyan Ergenlerin Aile Özelliklerinin İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 8 (3), 805-832