Okul Psikolojik Danışmanlarında Mesleki Tükenmişliğin Yordayıcısı Olarak Özel Eğitime İlişkin Öz-yeterlik Algısı

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 3, 312 - 324, 31.12.2017

Hatice Kumcağız , Yasin Demir , Cemal Karadaş

https://doi.org/10.17679/inuefd.341495

Cited By: 6

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul psikolojik
danışmanlarının mesleki tükenmişliklerinin yordayıcısı olarak özel eğitime
ilişkin öz-yeterlik algılarının incelenmesidir. Bu araştırmanın çalışma
grubunu, 2015 yılında Malatya ve Samsun illerinde çeşitli kurumlarda görev
yapan 192 kadın, 222 erkek olmak üzere toplam 414 okul psikolojik danışmanı
oluşturmuştur. Çalışma grubunun yaş ortalaması 34,2’dir. Bu çalışmada veri
toplama araçları olarak Rehber Öğretmen Özel Eğitim Öz-yeterlik Ölçeği,
Tükenmişlik Ölçeği Kısa Formu ve Kişisel Bilgi Formu
kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde t-testi, korelasyon ve basit doğrusal
regresyon analizi testleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, okul psikolojik
danışmanlarının mesleki tükenmişlik düzeylerinin kadınlar lehine anlamlı
düzeyde farklılık gösterdiği saptanmıştır. Okul psikolojik
danışmanlarının,  özel eğitime ilişkin
öz-yeterlikleri ile mesleki tükenmişlikleri arasında negatif yönde orta düzeyde
anlamlı bir ilişki olduğu ve özel eğitime ilişkin öz-yeterliklerinin mesleki
tükenmişliğin yaklaşık olarak %13’ünü açıkladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Danışman, Mesleki tükenmişlik, Öz-yeterlik

Perceptions of Self-efficacy Regarding Special Education as a Predictor of Occupational Burnout of School Counselors

Öz

The
purpose of this study was to examine self-efficacy perceptions of school
counselors regarding special education as a predictor of occupational burnout.
A total of 414 school counselors attended the study, including 192 females and
222 males, who served in various institutions in Malatya and Samsun provinces
in 2015. The mean age of the participants was 34.2.  In the study, School Counselors’
Self-efficacy Scale, Burnout Syndrome Inventory Short Version, and demographic
form were used as data collection tools. In the analysis of the obtained data,
t-test, correlation and simple linear regression analysis were used. Results
indicated that occupational burnout levels of school counselors differentiated
significantly in favor of women by gender. It was concluded that school
counselors had a moderately significant negative relationship between
self-efficacy and occupational burnout in special education. Additionally,
self-efficacy in special education explained approximately 13% of occupational
burnout

Anahtar Kelimeler

Counselor, Occupational burnout, Self-efficacy

Kaynakça

• Aksoy, V., & Diken H. İ. (2009). Rehber öğretmen özel eğitim öz-yeterlik ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(1), 29-37.
• Akten, S. (2007). Rehber öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Aurah C. M., & McConnell T. J. (2014). Comparative study on pre-service science teachers’ self-efficacy beliefs of teaching in Kenya and the United States of America; USA. American Journal of Educational Research, 2(4), 233-239 DOI: 10.12691/education-2-4-9
• Aydemir, H., Diken, İ., K., Yikmiş, A., Aksoy, V., & Özokçu, O. (2015). Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 68-86.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy:Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Rewiev , 84, 191-215.
• Bandura, A. (1994). Self efficacy. Encycopedia of Human Behavior 4, 71-81. New York: Academic Press.
• Başol G., & Altay M. (2009). Eğitim yöneticisi ve öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(58), 191-216.
• Bümen, N. T. (2010). The Relationship between demographics, self efficacy, and burnout among teachers. Eurasian Journal of Educational Research, 40, 17-36.
• Bergen, A. (2013). Self-Effıcacy, Specıal Educatıon Students, and Achıevement: Shıftıng The Lens. Rivier Academic Journal, 9(2): 1-9.
• Bousquet, S. (2012). Teacher burnout: causes, cures, and prevention. ERIC online submission No. ED534527, 1-22.
• Cemaloğlu N., & Şahin, E.D. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 465-484.
• Chan, D. W. (2007). Burnout, self-efficacy, and successful intelligence among Chinese prospective and in-service school teachers in Hong Kong. Educational Psychology, 27 (1), 33–49.
• Cora, N. (1997). Zihin engellilerin eğitimleri alanında çalışan öğretmenlerin yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi. (Yüksek lisans tezi), Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Coşgun, S., & Ilgar, M. Z. (2004). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık deneyimi çalışmalarının adayların öz-yeterlilik algılarına etkisi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayına sunulan bildiri. Malatya.
• Çakıroğlu, J., Çakıroğlu, E., & Boone, W. J. (2005). Pre-service teacher self-efficacy beliefs regarding science teaching: A comparison of pre-service teachers in Turkey and the USA. Science Educator, 14, 31-40.
• Çam, O. (1992). Tükenmişlik Envanterinin geçerlik ve güvenirliğinin araştırılması. 7.Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı.
• Çapri, B. (2013). Tükenmişlik ölçeği-kısa formu ile eş tükenmişlik ölçeği-kısa formunun Türkçe uyarlaması ve psikoanalitik-varoluşçu bakış açısından mesleki ve eş tükenmişlik ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1393-1418.
• Çelikkaleli, Ö. (2011). Yetişkin eğitimcisi öğretmenlerin tükenmişlik ve mesleki yetkinliklerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 38-53.
• Çiftçi D. H. (2015). Özel eğitim merkezlerinde çalışan öğretmenlerin mesleki yetkinlik ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Mediterranean Journal of Humanities, 1, 221-241.
• Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları. (Yüksek lisans tezi), Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli SPSS ve LİSREL uygulamaları. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çokluk, Ö. (2001). Engelliler okullarında görev yapan yöneticilerde ve öğretmenlerde tükenmişlik. Özel Eğitim Dergisi, 3(1), 35-47.
• Friedman, A. I. (2003). Self-efficacy and burnout in teaching: the importance of interpersonal-relation efficacy. Social Psychology of Education, 6, 191-215.
• Gencer A. S., & Cakiroglu, J. (2007). Turkish pre-service science teachers' self-efficacy beliefs regarding science teaching and their beliefs about classroom management. Teaching and Teacher Education, 23, 664-675.
• Emery, D. W., & Vandenberg, B. (2010). Special education teacher burnout and act. International Journal of Special Education, 25(3), 119-131.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı, 143-154. Ankara.
• Kaner S., Şekercioğlu G. & Yellice-Yüksel B. (2007). Öğretmenlerin ve ana-babaların öz-yetkinlik inançları, tükenmişlik algıları ve çocukların problem davranışları. Ankara: Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Kesin Raporu.
• Karahan, Ş. & Uyanık Balat, G. (2011). Özel eğitim okullarında çalışan eğitimcilerin öz-yeterlik algılarının ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 1-14.
• Klassen, R. M. (2007). Using predictions to learn about the self-efficacy of early adolescents with and without learning disabilities. Contemporary Educational Psychology, 32(2), 173-187. doi:10.1016/j.cedpsych.2006.10.001
• Klassen, R. M., & Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers’ self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology, 102(3), 741-756.
• Klassen, R. M., & Lynch, S. L. (2007). Self-efficacy from the perspective of adolescents with LD and their specialist teachers. Journal of Learning Disabilities, 40(6), 494-507.
• Maag, J. W., & Katsiyannis, A. (2010). School-based mental health services: Funding options and issues. Journal of Disability Policy Studies, 21(3), 173-180. doi:10.1 177/1044207310385551
• Nobles, M. (2011). Factors that ınfluence school counselor burnout. counselor education master's theses. The College at Brockport, State University of New York.
• Osbom, C. J. (2004). Seven salutary suggestions for counselor stamina. Journal of Counseling & Development, 82, 319-328.
• Özgün, M. S. (2007). Okul psikolojik danışmanlarının kişilik özellikleri ile mesleki yetkinlik beklentileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi) Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pines, A. M. (2005). The Burnout Measure, Short Version. International Journal of Stress Management, 12(1), 78-88.
• Pines, A., & Aronson, E. (1988). Career burnout: Causes and cures. New York: Free press.
• Roloff, M.E., & Brown, L.A. (2011). Extra-role time, burnout and commitment: the power of promises kept. Business Communication Quarterly, 74(4), 450-474. doi:10.1177/1080569911424202
• Senemoğlu, N. (2005). Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2007). Dimensions of teacher self-efficacy and relations with strain factors, perceived collective teacher efficacy, and teacher burnout. Journal of Educational Psychology, 99(3), 611–625.
• Tschannen-Moran, M., & McMaster, P. (2009). Sources of self-efficacy: Four professional development formats and their relationship to self-efficacy and implementation of a new teaching strategy. Elementary School Journal, 110(2), 228-245.
• Tuğrul, B., & Çelik, E. (2002). Normal çocuklarla çalışan anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-11.
• Tümkaya, S. (2001). Denetim odakları farklı ilkokul öğretmenlerinin bazı değişkenlere göre tükenmişlikleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 15(2), 29- 40.
• Ünal, S., Karlıdağ, R., & Yoloğlu, R. (2001). Hekimlerde tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin yasam doyumu düzeyleri ile ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 4(2), 113–118.
• Wisniewski, L., & Gargiulo, R. M. (1997). Occupational stress and burnout among special educators: A review of the literature. The Journal of Special Education, 31(3), 325-346.
• Yüksel, K., Diken, İ.H., Aksoy, V., & Karaaslan Ö. (2012). Rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz-yeterlik algıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 137-148.
• Yiyit, F. (2001). Okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerini ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması. (Yüksek Lisans tezi) Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Zambrano, E., Castro-Villarreal, F., & Sullivan, J. (2012). School counselors and school psychologists: Partners in collaboration for student success within RTI. Journal of School Counseling, 10(24), 1-28.