Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Bilimsel Okuryazarlıklarının Geliştirilmesi: Eylem Araştırması

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 3, 250 - 268, 31.12.2017

Canan Tunç Şahin

https://doi.org/10.17679/inuefd.369225

Öz

Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bilimsel
okuryazarlık boyutlarını geliştirmek amacıyla Bilim Teknoloji Sosyal Değişme
(BTSD) dersini tasarlamak ve tasarlanan dersin uygulanabilirliğini ortaya
koymaktır. Bu nedenle araştırma, eylem araştırması olarak tasarlanmıştır. Araştırmanın
uygulaması, Sosyal Bilgiler Öğretmenliğinde öğrenim gören 2. sınıf
öğrencileriyle birlikte yürütülmüştür. Bilim Teknoloji Sosyal Değişme (BTSD)
dersinde makale analizi etkinliği, film analizi etkinliği ve Bilim- Teknoloji-
Toplum (BTT) temasıyla ilişkili proje hazırlama etkinliği
gerçekleştirilmiştir. 14 haftalık uygulama süresince araştırmanın amacına
ulaşması için eylem planları uygulanmış ve bu eylem planlarının sonuçları
danışma komitesi ile paylaşılmıştır. Komite üyelerinin de eleştiri ve
önerileri ile haftalık eylem araştırması döngüsü sürdürülmüştür. Araştırmanın
öğretim uygulamaları tüm sınıfa yönelik gerçekleştirilmiş, araştırma verileri
“öğrenci çalışmaları”, “araştırmacı notları” ve “yarı yapılandırılmış görüşme”
olmak üzere farklı veri toplama araçlarıyla toplanmıştır. Verilerin analizi;
performans değerlendirme yönergeleri (rubrik) ile değerlendirilmiş, verilerin
frekans ve yüzde analizleri yapılmıştır. Araştırmanın sonucu, bilimsel
okuryazarlık düzeylerini geliştirmeye yönelik tasarlanan BTSD dersi öğretmen
adaylarında bilimin içerik boyutu, bilimin doğası boyutu ve
bilim-teknoloji-toplum ilişkisi boyutunda gelişimlerine katkı sağlamıştır. Bu
araştırma kapsamında, bilimsel okuryazarlık boyutlarının gelişimi amacıyla tasarlanan
BTSD dersinde öğretmen adaylarının mesleki açıdan gelişimlerini sağlayacak
bilim ve teknolojiyle ilgili konuların sosyal bilgiler kazanımlarıyla
ilişkilendirmeleri uygulamada önem arz etmektedir. Bu çalışma sosyal bilgiler
öğretmen adayları için etkili ve uzun süren bir deneyim olmuştur.

 

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, sosyal bilgiler öğretmeni eğitimi, bilimsel okuryazarlık, bilim teknoloji sosyal değişme, eylem araştırması

Developing Scientific Literacy For Prospective Social Studies Teachers: An Action Research

Öz

The purpose of this study is to design Science Technology Social Change
(STSC) course and to test applicability of the designed course for developing
scientific literacy for prospective social studies teachers. The study was
designed as an action research. The study was conducted with junior prospective
social sciences teachers The role of the researcher in the study (participatory
action research) was implementer. In STSC course, paper analysis, movie
analysis and SST Project Study activities were done. During all the time of the
study action plans were conducted to reach purpose of the study and the results
of them were shared with counseling committee. The weekly action research cycle
was implemented after the critics and suggestions of the committee members. The
teaching applications were made for all class members. Data of the study were
collected by “participant studies”, analyses of the data were conducted in
qualitative data analysis by rubrics and, frequency and percent values were
determined. The results of the study showed that STSC course designed for
increasing scientific literacy contributed to development of the prospective
social sciences teachers in terms of science content, nature of science and
science-society-technology relationship. Relating objectives of social sciences
courses with subjects regarding science and technology in STSC course designed
for increasing scientific literacy in this study should be provided. The
experience by this study was effective for prospective social science teachers.
The prospective teachers in this study gained skills in knowing how to teach
science, society and technology, in explaining their ideas on important
problems in developing their educational activities.

Anahtar Kelimeler

Social studies, social studies teacher education, scientific literacy, science and technology social change, action research

Kaynakça

• Abd-El-Khalick, F., Waters, M., Le, A. P. (2008). Representations of Nature of Science in High School Chemistry Textbooks over the Past Four Decades. Journal of Research In Science Teaching. 45(7), 835–855.
• American Association for the Advancement of Science (AAAS). (1989). Science for all Americans. Washington, DC: AAAS.
• American Assocation for the Advancement of Science (AAAS). (1990). Project 2061: Science for all Amerians. New york, Oxsford: Oxford Universty Press
• Arı, Ü. (2010). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının ve Sınıf Öğretmen Adaylarının Bilimin Doğası Hakkındaki Görüşlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Elazığ.
• Aslan, O. (2009). Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Bilimin Doğası Hakkındaki Görüşleri ve Bu Görüşlerin Sınıf Uygulamalarına Yansımaları. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Ata, B. (2008). Bilim, Teknoloji ve Sosyal Değişme, Ankara: Pegem Akademi Yayıcılık. Bağcı Kılıç, G., Haymana, F. ve Bozyılmaz, B. (2008). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programının bilim okur-yazarlığı ve bilimsel süreç becerileri açısından analizi. Eğitim ve Bilim, 33(150) 53-63.
• Beşli, B. (2008). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilim Tarihinden Kesitler İncelemelerinin Bilimin Doğası Hakkındaki Görüşlerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bolu.
• Doğan Bora, N. (2005). Türkiye Genelinde Orta öğretim Fen Branşı Öğretmen ve Öğrencilerinin Bilimin Doğası Üzerine Görüşlerinin Araştırılması. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Bodur, Y. (2003). Preservice teachers’ leariıng of multiculturalism in a teacher education program. Unpublished doctoral dissertation, The Florida State University, Tallahassee, FL.
• BouJaoude, S. (2002). Balance of scientific literacy themes in science curricula: The case of Lebanon. International Journal of Science Education, 24, 139-156.
• Botton, C., & Brown, C. (1998). The reliability of some VOSTS items when used with preservice secondary science teachers in England. Journal of Research in Science Teaching, 35(1), 53-71.
• Chin, C. (2005). First-year pre-service teachers in Taiwan--Do they enter the teacher program with satisfactory scientific literacy and attitudes toward science? International Journal of Science Education, 27(13), 1549-1570.
• Creswell, J. W. (2002). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. New Jersey: Merrill Prentice Hall.
• Çepni, S., Ayvacı, H.Ş., Bacanak, A., (2009), Bilim teknoloji toplum ve sosyal değişim. Trabzon: Çelepler Matbaacılık.
• Derman, A., Doğu, S.ve Gödek-Altuk, Y. (2008). Sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji okuryazarlık düzeyleriyle ilgili algıları. 8th International Educational Technology Conference (IETC 2008) Proceedings. Eskisehir, Turkey, 6-9 May 2008.
• Fensham, P.J. (1992). Science and technology. P.W. Jackson (Ed.), Handbook of research on curriculum. New York: Macmillan Publishing Co.
• Groves, F. H., & Pugh, A. F. (1999). Elementary pre-service teacher perceptions of the greenhouse effect. Journal of Science Education and Technology, 8(1), 75-81.
• Johnson, A. P.(2005). A short guide to action research, USA: Pearson Publishing
• Kaya, F., M., ve Tomal, N. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı’nın sürdürülebilir kalkınma eğitimi açısından incelenmesi, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(2).
• Kemmis, S. ve Mc Taggart, R. (1988). The action research planner (third edition), Australia: Deakin University Press.
• Kılıç, Z., Atasoy, B., Tertemiz, N., Şeren, M., ve Ercan, L. (2001). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu. Ankara. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kolstø, S.D. (2001). Scientific literacy for citizenship: Tools for dealing with the science dimension of controversial socioscientific issues. Science Education, 8, 291–310. Kolstø, S.D., Kristensen, T., Arnesen, E., Isnes, A., Mathiassen, K., Mestad, I., Quale, A.,
• Tonning, A.S.V., Ulvik, M. (2004) Science students‟ critical examination of scientific information related to socioscientific issues.Paper presented at the NARST conference. Vancouver, Canada.
• Laugksch R.C. (2000). Scientific Literacy: A conceptual overview. Science Education, 84, 71-94.
• Luis A., J., Miller, P., Levy, J., & Svejenova, S. (2004). Journeys To The Self: Using Movie Directors In The Classroom. Journal of Management Education, 28(3), 335.
• Marzano, R. J., Mc Tighe, J., & Pickering, D. (1993), Assessing student outcomes. Alexandria: VA Association for supervision and Curriculum Development. USA.
• Mertler, C. A. (2006). Action research. Teachers as researchers in the classroom. Sage Publications, Thousand Oaks, CA.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2010). Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları
• Milli Eğitim Bakanlığı (2005b). İlköğretim 1-5. Sınıflar programın tanıtımı el kitabı. Ankara: MEB Yayınları
• Milli Eğitim Bakanlığı (2006). İlköğretim sosyal bilgiler 6.sınıf eğitim programı ve klavuzu. Ankara: MEB Yayınları.
• National Research Council [NRC]. (1996). National science education standards. Washington, DC: National Academy Press.
• National Research Council. (2004). How people learn: Bridging research and practice. Washington, DC: National Academy Press.
• National Standarts for Social Studies-NCSS (2010). The themes of social studies.Web site: http://www.socialstudies.org/standards/strands, adresinden 1Ekim 2010 tarihinde edinilmiştir.
• Özdem, Y., Demirdöğen, B., Yeşiloğlu, N. ve Kurt, M. (2010). Farklı branşlardaki alan öğretmenlerinin sosyal yapılandırıcı yaklaşımla bilim anlayışlarının geliştirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(4), Özel Sayı, 263-292
• Özgelen, S. (2010). Exploring The Development Of Pre-Service Science Teachers’ Views On Nature Of Science In Inquiry-Based Laboratory Instruction. Unpublished doctoral dissertation, Middle East Technical University, Ankara.
• Ratcliffe, M. Grace, M. (2003). Science education for citizenship: Teaching socio-scientific issues. England: Open University Press.
• Rubba, P. A., & Harkness, W. L. (1993). Examination of preservice and in-service secondary science teachers’ beliefs about Science– Technology– Society interactions. Science Education, 77, 407-431.
• Ryan, A.G. ve Aikenhead, G.S. (1992). Students’ preconceptions about the epistemology of science. Science Education, 76, 559–580.
• Sadler, T. & Zeidler, D. (2004a). The morality of socioscientific issues: construal and resolution of genetic engineering dilemmas. Science Education,88(1), 4-27.
• Solomon, J., Duveen, J. and Scot, L. (1994). Pupils’ Images of Scientific Epistemology, International Journal of Science Education, 16(3), 361-373.
• Temiz, B. K. (2001). Lise 1. sınıf fizik dersi programının öğrencilerin bilimsel süreç becerilerini geliştirmeye uygunluğunun incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tsai, C. C. (1999). The progression toward constructivist epistemological views of science: a case study of the STS instruction of Taiwanese high school female students. International Journal of Science Education, 21(11), 1201-1222.
• Tsai, C. C. (2000). The effects of STS-oriented instruction on female tenth graders’ cognitive structure outcomes and the role of student scientific epistemological beliefs. International Journal of Science Education, 22(10), 1099-1115.
• Turgut, H., (2005), Yapılandırmacı Tasarım Uygulamasının Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilimsel Okuryazarlık Yeterliliklerinden “Bilimin Doğası” ve “Bilim-Teknoloji-Toplum İlişkisi Boyutlarının Gelişimine Etkisi, Yayınlanmamış doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,İstanbul.
• Türkmen, H. ve Kandemir, M. (2011). Öğretmenlerin bilimsel süreç becerileri öğrenme algıları üzerine bir durum çalışması. Journal of European Education, 1(1). 15-24.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Yılmaz, K. (2009). Sosyal Bilgiler derslerinde ölçme ve değerlendirme. Cemil Öztürk (Ed.), Sosyal Bilgiler öğretimi: Demokratik vatandaşlık eğitimi. (ss.431-515). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Yoshida, A. (1989). Results and Implications of Children's views of Science Across The Countrie, National Association for Researching Science Teaching, San Diego, California