DİJİTAL EBEVEYNLİK FARKINDALIK ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 2, 978 - 993, 31.08.2020

Abdullah Manap , Emine Durmuş

https://doi.org/10.17679/inuefd.711101

Cited By: 24

Öz

Bu araştırmanın amacı, keşfedici sıralı desen modeline göre dijital ebeveynlik farkındalığının boyutlarını belirlemek ve anne babaların dijital ebeveynlik farkındalık düzeyine ilişkin geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. İlk basamakta nitel görüşmelerin içerik analizi ile dijital ebeveynlik farkındalığının boyutları belirlenmiştir. İkinci aşamada, anne-babaların dijital ebeveynlik farkındalığını belirleyen bir ölçek geliştirilmiştir. Nitel bulgulara göre; dijital ebeveynlik farkındalığının beş boyutlu olduğu sonucuna varılmıştır. Nitel çalışma sonuçları ve alan yazı incelenerek bir madde havuzu oluşturulmuştur. Sonraki aşamada geçerlik ve güvenirlik analizleri yapılan ve ebeveynlerin dijital farkındalığını ölçmeyi amaçlayan bir ölçek geliştirilmiştir. Ölçek geliştirme aşamasında ölçeğin yapı geçerliği için ilkokula giden çocuğa sahip 461 ebeveyn üzerinden açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Farklı 291 ebeveyn üzerinden doğrulayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin güvenirliğine ilişkin iç tutarlılık katsayıları, test yarılama analizi, madde analizleri ve son olarak ölçüt geçerliği bulguları elde edilmiştir. Araştırma sonunda, geçerlik ve güvenirliği test edilmiş, , dört boyutlu ve 16 maddelik bir “Dijital Ebeveynlik Farkındalık Ölçeği” geliştirilmiştir. Bu araştırmanın sonuçlarına göre Dijital Ebeveynlik Farkındalık Ölçeği’nin alt boyutları ile nitel bulguları karşılaştırıldığında elde edilen bulguların birbirini desteklediği görülmektedir. Nitel bulguların alt temaları; verimli kullanım, risklerden koruma, model olma, dijital ihmal ve yeniliklere açık olma şeklindedir. Ölçeğin alt boyutlarının da; verimli kullanım, risklerden koruma, model olma ve dijital ihmal şeklinde olduğu görülmektedir. Ölçek de yer alan alt boyutlarla ebeveynlerin dijital ebeveynlik farkındalığının belirlenebileceği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital ebeveynlik, Dijital ebeveynlik farkındalığı, dijital, ebeveyn, keşfedici sıralı desen

Kaynakça

• Akdağ, M., Şahan-Yılmaz, B., Özhan, U., ve Şan, İ. (2014). Üniversite öğrencilerinin internet bağımlılıklarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (İnönü Üniversitesi örneği). İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 77-96.
• Ayas, T., ve Horzum, M. B. (2011). Exploring the teachers’ cyber bullying perception in terms of various variables. International Online Journal of Educational Sciences, 3 (2), 619-640.
• Bayram N. (2016), Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş: Ezgi Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Burger, J. M. (2006) Kişilik. (çev. İ. D. E. Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., ve Demirel F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. (23. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2017). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. (5. Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Clarkson, A. C. (2014). Participation on a parenting website: Testing predictors of parents' passive and active site participation. Unpublished Doctoral dissertation, The University of Wisconsin-Madison.
• Condrad Guven, G. (2018). The lived experiences of secondary school parents in raising responsible digital citizens in a one-to-one learning environment. Unpublished doctoral dissertation. Doctor of Education: Liberty University.
• Creswell, J. W., & Clark, V. L. (2015). Karma yöntem araştırmaları tasarım ve yürütülmesi. (Çev. Y. Dede ve S. B. Demir, 2. Baskı). Anı Yayıncılık: Ankara.
• Eşği, N. (2014). Aile-çocuk internet bağımlılığı ölçeği’nin türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(2), 807-839.
• Fletcher, A., & Blair, B. (2014). Implications of the family expert role for parental rules regarding adolescent use of social technologies. New Media & Society, 18(2), 239-256.
• Frohlich, M. T., & Westbrook, R. (2001). Arcs of integration: an international study of supply chain strategies. Journal of operations management, 19(2), 185-200.
• Haddon, L. (2006). The contribution of domestication research to in-home computing and media consumption. The information society, 22(4), 195-203.
• Huang, G., Li, X., Chen, W., & Straubhaar, J. D. (2018). Fall-behind parents? The ınfluential factors on digital parenting self-efficacy in disadvantaged communities. American Behavioral Scientist, 62(9), 1186-1206.
• İnan-Kaya, G., Mutlu-Bayraktar, D., ve Yılmaz, Ö. (2018). Digital parenting: Perceptions on digital risks. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 131-157.
• Kennedy, T. L. M. (2011). Weaving the home web: a Canadian case study of internet domestication. Unpublished doctoral dissertation. Doctor of Philosophy: University of Toronto.
• Kidron, B., & Rudkin, A. (Editors) (2017). Digital childhood: addressing childhood development milestones in the digital environment. University of Southampton Institutional Repository. https://eprints.soton.ac.uk/416911/ adresinden 15.05.2019’da alınmıştır.
• Koşar, S. (2018). Geçerlik ve güvenirlik, K. Beycioğlu, N. Özer ve Y. Kondakçı (Editörler). Eğitim yönetiminde araştırma. Ankara. Pegem Akademi. ss. 169-200.
• Lampard, A. M., Jurkowski, J. M., & Davison, K. K. (2013). Social–cognitive predictors of low-income parents’ restriction of screen time among preschool-aged children. Health Education & Behavior, 40(5), 526-530.
• Lauricella, A. R., Wartella, E., & Rideout, V. J. (2015). Young children's screen time: The complex role of parent and child factors. Journal of Applied Developmental Psychology, 36, 11-17.
• Leech, N. L., & Onwuegbuzie, A. J. (2009). A typology of mixed methods research designs. Quality & quantity, 43(2), 265-275.
• Livingstone, S., & Helsper, E. J. (2008). Parental mediation of children's internet use. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 52(4), 581-599.
• Marsh, A. (2018). An examination of parenting strategies for children's online safety. Unpublished doctoral dissertation. Institute for Software Research School of Computer Science, Carnegie Mellon University. Pittsburgh.
• Nikken, P., & Schols, M. (2015). How and why parents guide the media use of young children. Journal of Child and Family Studies, 24(11), 3423-3435.
• Özmantar, Zehra K. (2018). Örnekleme yöntemleri ve örneklem süreci, K. Beycioğlu, N. Özer ve Y. Kondakçı (Editörler). Eğitim Yönetiminde Araştırma. Ankara. Pegem Akademi. ss. 88-111.
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants part 1. On the horizon, 9(5), 1-6.
• Ribble, M. (2011). Digital Citizenship in Schools, (Cilt 2nd Edition). Washington DC: The International Society for Technology in Education (ISTE).
• Rode, J. A. (2009, September). Digital parenting: designing children's safety. In Proceedings of the 23rd British HCI Group Annual Conference on People and Computers: Celebrating People and Technology (pp. 244-251). British Computer Society.
• Schweller, L. J. (2014). Motherhood 2.0: digital motherhood as visual culture. Doctoral dissertation. UC Irvine.
• Selwyn, N. (2004). Exploring the role of children in adults' adoption and use of computers. Information Technology & People, 17(1), 53-70.
• Shek, D. T., & Yu, L. (2016). Adolescent internet addiction in Hong Kong: prevalence, change, and correlates. Journal of pediatric and adolescent gynecology, 29(1), 22-30.
• Subrahmanyam, K. & Šmahel, D. (2011). The darker sides of the internet: violence, cyber bullying, and victimization. Digital Youth: Advancing Responsible Adolescent Development, 179-199.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları. 3 (6), 49-74.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. New Jersey: Pearson Publication.
• Vaillancourt, M. A. (2015). Mediated motherhood: discourse and maternal identity in the digital age. Doctoral Thesis. Syracuse University.
• Valcke, M., Bonte, S., DeWever, B., & Rots, I. (2010). Internet parenting styles and the impact on internet use of primary school children. Computers & Education, 55(2), 454–464.
• Van Den Eijnden, R. J., Spijkerman, R., Vermulst, A. A., van Rooij, T. J., & Engels, R. C. (2010). Compulsive Internet use among adolescents: Bidirectional parent–child relationships. Journal of abnormal child psychology, 38(1), 77-89.
• Yaman, F. (2018). Türkiye’deki ebeveynlerin dijital ebeveynlik öz yeterliliklerinin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yaman, F., Dönmez, O., Akbulut, Y., Kabakçı Yurdakul, I., Çoklar, A., N., Güyer, T. (2019). Ebeveynlerin dijital ebeveynlik yeterliklerinin çeşitli demografik değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 44 (199). 149-172.
• Yurdakul, I. K., Dönmez, O., Yaman, F., ve Odabaşı, H. F. (2013). Dijital ebeveynlik ve değişen roller. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(4), 883-896.