Öğretmenlerin Teknostres Algılarının Öğretme Motivasyonları Ve Mutluluk Düzeyleriyle İlişkisi

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 2, 745 - 770, 15.09.2023

Beyza Nur Çelik , Bayram Gökbulut

https://doi.org/10.17679/inuefd.1223908

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, Teknostresin öğretmenlerin öğretme motivasyonu ve mutluluk düzeylerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma 2021-2022 akademik yılında, Batı Karadeniz Bölgesi’nde yer alan bir ilde yürütülmüştür. Araştırmaya 389 öğretmen katılmıştır. Verilerin toplanmasında “Teknostres Düzeyleri Belirleme”, “Öğretme Motivasyonu Ölçeği” ve “Oxford Mutluluk Ölçeği” olmak üzere üç adet ölçek kullanılmıştır. Ölçeklerden elde edilen veriler ile öğretmenlerin Teknostresin öğretmenlerin öğretme motivasyonu ve mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki ile cinsiyet, mesleki kıdem, okul türü ve teknoloji kullanım yatkınlığı değişkenleri arasındaki farklar ortaya konulmuştur. Araştırma sonucunda öğretmenlerin Teknostres ve İçsel-Dışsal Motivasyon düzeyleri “Orta” düzey çıkmıştır. Mutluluk düzeyleri ise “İleri” düzey olduğu görülmüştür. Cinsiyet değişkeni ile içsel ve dışsal motivasyon arasında kadın öğretmenlerin lehine anlamlı farklar görülmüştür. Mesleki kıdemi bir yıldan az olan öğretmenlerin mesleki kıdemi yüksek olan öğretmenlere göre teknostres düzeyleri daha yüksek olduğu görülmüştür. Teknoloji kullanımını “Orta” düzey olarak belirleyen öğretmenlerin teknostres düzeyleri “Yüksek” düzey olarak tanımlayan öğretmenlerden daha yüksek çıkmıştır. Teknostres ile mutluluk değişkeni arasında negatif “Düşük” düzey bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda Teknostresin öğretmenlerin mutluluk düzeyleri üzerinde yordayıcı bir etkiye sahip olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Teknostres, öğretme motivasyonu, mutluluk

The Relationship Between Teachers' Technostress Perceptions and Their Teaching Motivation and Happiness Levels

Öz

In this study, it was aimed to examine the effect of technostress on teachers' teaching motivation and happiness levels. The study was carried out in a province located in the Western Black Sea Region in the 2021-2022 academic year. 389 teachers participated in the research. Three scales were used to collect the data: "Determination of Technostress Levels", "Teaching Motivation Scale" and "Oxford Happiness Scale". The relationship between technostress, teachers' motivation to teach and their happiness levels, and the differences between the variables of gender, professional seniority, school type and technology use disposition were revealed. As a result of the research, teachers' Technostress and Intrinsic-External Motivation levels were found to be "moderate". Happiness levels were found to be "Advanced". It was concluded that female teachers had higher intrinsic and extrinsic motivations than male teachers. Teachers with less than one year of professional seniority have higher technostress levels than teachers with higher professional seniority. It has been observed that the technostress levels of the teachers whose technology use is at "Medium" level are higher than the teachers with "High" level. It was concluded that there is a negative “Low” level relationship between technostress and happiness variable. As a result of the research, it was seen that Technostress has a predictive effect on teachers' happiness levels.

Anahtar Kelimeler

technostress, motivation to teach

Kaynakça

• Ada, Ş., Akan, D., Ayık, A., Yıldırım, İ., & Yalçın, Y. (2013). Öğretmenlerin motivasyon etkenleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 151-166.
• Ahraz, H. (2021). Öğretmenlerin öz düzenlemeli öğrenme becerileri ve öğretme motivasyonlarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul: Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Akman, E., & Durgun, B. (2022). Öğretmenlerin meslekî motivasyon ve teknostres düzeylerinin incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 487-500.
• Akınoğlu, H. F. (1993). Teknostres. Türk Kütüphaneciliği, 7(3), 159-173.
• Al-Fudail, M. & Mellar, H. (2008). Investigating teacher stress when using technology. Computers and Education, 51(3), 1103–1110.
• Akyürek, M. İ. (2020). Öğretmenlerde tükenmişlik. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(37), 35-47.
• Arslan, H. (2022). Öğretmenlerin problem çözme becerileri ile teknostres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Arslantaş, H. İ., Tösten, R., & Beştaş Marakçı, D. (2018). Lise Öğretmenlerinde mesleki motivasyon unsurları: Karma yöntemi bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(33), 880-895.
• Atan, E. (2021). Investigating the effects of in-servıce EFL teachers’ TPACK on their technostress levels [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi.
• Avcı, O. (2019). Beden eğitimi ve spor öğretmenleri ile diğer branş öğretmenlerinde öğretme motivasyonu ve öğretmen öz yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Muğla: Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Aydemir, T. (2021). Öğretmen adaylarının özgecilik davranışları, öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve öğretme motivasyonları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu [BTK]. (2020, Eylül 29). AUS Strateji Belgesi ve 2020-2023 Eylem Planı Tanıtıldı, BTK. Nisan 11, 2022 tarihinde https://www.btk.gov.tr/haberler/aus-strateji-belgesi-ve-2020-2023-eylem-plani-tanitildi adresinden alındı.
• Brod, C. (1982). Managing technostress: Optimizing the use of computer technology. Personnel Journal, October, 753-757.
• Bulut, D. (2022). Sınıf öğretmenlerinin 21. yüzyıl becerileri ile öğretme motivasyonu düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Bulun, M., Gülnar, B., & Güran, M. S. (2004). Eğitimde mobil teknolojiler. A. İşman, J. Willis, & F. Dabaj (Ed.), The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET, 3(2), 165-169.
• Burisch, M. (2006). Das burnout-syndrom: Theorie der inneren erschöpfung [The Burnout- Syndrome: A Theory of inner Exhaustion]. Heidelberg: Springer Medizin Verlag
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Can Yalçın, R., & Beğenirbaş, M. (2021). Covid-19 Pandemi sürecinde teknostres ve iş-aile çatışması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 700-730.
• Candan, D. G., & Gencel, İ. E. (2015). Öğretmen motivasyonu ölçeği'ni Türkçe’ye uyarlama çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(36), 72- 89.
• Çalışkan, M. (2022). Öğretmen adaylarının teknostres düzeylerinin belirlenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Çetin, D., & Bülbül, T. (2017). Okul Yöneticilerinin teknostres algıları ile bireysel yenilikçilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1241-1264.
• Çelik, G. (2022). Okul Yöneticilerinin teknostres düzeyleri [Yayımlanmamış yüksek lisans projesi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Çoban, Ö. (2019). Öğretmenlerin motivasyon düzeylerinin mesleki gelişime yönelik görüşleri bakımından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çoklar, A. N., Efilti, E., & Sahin, Y. L. (2017). Defining teachers' technostress levels: A scale development. Journal of Education and Practice, 8(21), 28-41.
• Çoklar, A. N., & Bozyiğit, R. (2021). Determination of technology attitudes and technostress levels of geography teacher candidates. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 44, 102-111.
• Davis-Millis, N. (1998). Technostress and the organization. A manager's guide to survival in the ınformation age. In 67th Annual Meeting of the Music Library Association, Boston, Massachusetts, February 14.
• Deringöl, Y. (2020). Teaching motivation and attitude towards teaching profession: The case of pre-service primary school teachers. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 295-310.
• Demir, S. (2018). Okul yöneticilerinin kullandıkları motivasyonel dil ile öğretmen motivasyonunun incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Demir, R., & Murat, M. (2017). Öğretmen adaylarının mutluluk, iyimserlik, yaşam anlamı ve yaşam doyumlarının incelenmesi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 347-378.
• Demirci, İ., & Ekşi, H. (2018). Keep calm and be happy: A mixed method study from character strengths to well-being educational sciences. Theory & Practice, 18(29), 303–354.
• Demirkol, M. (2019). Sınıf öğretmenlerinin öğretmenlik mesleğine yönelik motivasyon düzeyleri. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 37-54.
• Dereli, E., & Acat, M., B. (2010). Okul öncesi eğitim öğretmenliği bölümü öğrencilerinin motivasyon kaynakları ve sorunları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (24), 173-187.
• Diener, E., Gohm, L. C., Suh, E., & Oishi, S. (2000). Similarity of the relations between marital status and subjective well-being across cultures. Journal of Cross-Cultural Psychology, 31(4), 419-436.
• Dur, B. (2014). Lise öğretmenlerinin motivasyon düzeyi ve motivasyon düzeyi ile okul kültürü arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Düzgün, O. (2016). Ortaokulda görev yapmakta olan öğretmenlerin mutluluk düzeyleri ile sınıf yönetimi becerileri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Erten, P., & Özdemir, O. (2020). Dijital tükenmişlik ölçeği geliştirme çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 668-683.
• Ertürk, R. (2014). Öğretmenlerin iş motivasyonları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki (Bolu İli Örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Ergüven, H. (2020). Okul müdürlerinin kullandıkları güdüleyici dil ile öğretmenlerin örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Emiroğlu, O. (2017). Öğretmen motivasyon kaynaklarına ilişkin okul yöneticisi ve öğretmen görüşleri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Kıbrıs Yakın Doğu Üniversitesi.
• Fidan, M. (2020). Öz liderlik ve mutluluk arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre incelenmesi. IZÜ Eğitim Dergisi (IZUJED), 2(4), 222-235.
• Gökay, M., & Özdemir, Ş. S. (2010). Görsel sanatlar (resim-iş) öğretmenlerinin motivasyonlarını etkileyen faktörler: Konya örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(26), 237-251.
• Gökbulut, B. (2021). Öğretmenlerin teknostres ve teknopedagojik yeterlikleri arasındaki ilişki. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 472-496.
• Gökbulut, B., & Dindaş, S. (2022). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik ve teknostres düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 13(47), 42- 59.
• Gün, F., & Turabik, T. (2019). Öğretmen adaylarının olası benliklerinin öğretme motivasyonları üzerindeki etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(1), 214-234.
• Gürbüz, G. (2020). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk algıları ile örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Bahçeşehir Üniversitesi.
• İnan, A. S. (2022). İlkokul öğretmenlerinin örgütsel mutluluk ve örgütsel sessizlikleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Kabal, D. (2019). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ve mutluluk düzeyleri üzerine bir çalışma (Kocaeli örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Karasar, N. (2019). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karnak, B. (2020). Öğretmenlerin mesleki profesyonellikleri ile örgütsel mutlulukları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Kauffman, D.F., Yılmaz Soylu, M., & Duke, B. (2011). Öğretme motivasyonu ölçeğinin geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 279-290.
• Keser, A. (2018). İşte mutluluk araştırması. PARADOKS Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 14(1), 43-57. Kıncı, Ç. (2021). Öğretmenlerin teknostres düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi: Edirne ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Korkut, A. (2019). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk, örgütsel sinizm ve örgütsel adalet algılarının analizi [Yayımlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Koyuncu, K. (2016). okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının akademik içsel motivasyonlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş., & Çokluk, Ö. (2007). Sosyal bilimler için istatistik (İkinci Baskı). Ankara: Pegem Yayınları. Kuday, N., & Akpınar, B. (2021). Okul yöneticilerinin teknoloji kaynaklı strese ilişkin görüşlerinin çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Dergisi, 3(1), 29-45.
• Kurt, B. (2013). İlkokul ve ortaokul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışlarının öğretmen motivasyonuna etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Kurtuldu, T. (2020). Batı Karadeniz bölgesinde görev yapan beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin yaşam kalitesi ve mutluluk düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Kütükcü, G. (2020). İlköğretim kademesindeki öğretmenlerin öğretme motivasyonları ile uzaktan eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Maçoşoğlu, B., & Kaya, A. (2018). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin örgütsel sessizlik ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki: Şanlıurfa ili örneği. Harran Education Journal, 3(1), 52-70.
• Myers, G. D., & Diener, E. (1995). Who Is Happy?. Psychological Science, 6(1),10-19.
• Okutan, M., & Telgilimoğlu, D. (2002). İş Ortamında stres ve stresle başa çıkma yöntemleri: Bir alan uygulaması. GÜ İİBF Dergisi, 4(3), 15-42.
• Önen, S. M., & Kanayran, H. G. (2015). Liderlik ve motivasyon: Kuramsal bir değerlendirme. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10), 43-63.
• Özbozkurt, O. B. (2019). İşletmelerde teknostres ve motivasyonun bazı demografik değişkenler çerçevesinde incelenmesi üzerine nicel bir araştırma. M. Dalkılıç (Ed.), International Researches in Social Sciences and Humanities. içinde (7-18). Ankara: Gece Akademi.
• Özgenel, M., & Bozkurt, B. N. (2020). Okul mutluluğunu yordayan bir faktör: Öğretmenlerin politik becerileri. Turkish Journal of Educational Studies, 7(2).130-149
• Özyılmaz, A. F. (2021). Bilgi çağında madalyonun diğer yüzü: Dijital stres. MEYAD Akademi, 2(2), 163-171.
• Pazar, B. (2021). Öğretmen özerkliği ve örgütsel mutluluk arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Recepoğlu, S. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının mesleki özyeterlik algıları ile öğretmenlik mesleki özyeterlik algıları ile öğretmenlik mesleğine yönelik motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Salanova, M., Ljorens, S., & Cifre, E. (2013). The dark side of technologies: Technostress among users of ınformation and communication technologies. International Journal of Psychology, 48(3), 422-436.
• Sarıbıyık, O. (2022). Öğretmenlerin örgütsel mutluluk düzeyleri ile okul yöneticilerinin liderlik stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Suh, A., & Lee, J. (2017). Understanding teleworkers’ technostress and its influence on job satisfaction. Internet research. 27(1).
• Şahan, E. (2021). Teknostres ve teknostresin görev verimliliğine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate statistics. Boston: Pearson Education.
• Tarafdar, M., Tu, Q., & Ragu Nathan, T. S. (2007). The impact of technostress on role stress and productivity. Journal of Management Information Systems Summer, 24(1), 301-328.
• Tagurum Y. O, Okonoda K. M, Miner C. A, Bello D. A., & Tagurum, D. J. (2017). Effect of technostress on job performance and coping strategies among academic staff of a tertiary institution in north-central Nigeria. International Journal of Biomedical Research, 8(6), 312-319.
• Terzi, S. (2017). Öğretmenlerin iş doyumu ile mutluluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(17), 475-487.
• Thanga Selvi, R., Shanthi, S., Rani, C., Muthulakshmi, M., & Pushparani, S. (2021). Techno-Stress and job satisfaction among IT employees in Chennai. Natural Volatiles ve Essential Oils. 8(6), 570-576.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2022). Yaşam memnuniyeti araştırması, 2021. TUİK Türkiye İstatistik Kurumu. Şubat 22, 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Yasam-Memnuniyeti-Arastirmasi-2021-45832 adresinden alındı.
• Ulukan, M. (2020). Öğretmenlerin mutluluk ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(73), 620-631.
• Ünüvar, H. (2021). İşte mutluluk ölçeği (İMÖ): Bir ölçek geliştirme çalışması ve beş faktör kişilik özelliklerinin işte mutluluk üzerindeki etkisinde iş yaşam dengesinin aracılık rolü [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Yahşi, Ö., & Hopcan, S. (2021). Reviewing the structural relationship among the technology leadership, technostress and technology acceptance of school administrators. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(6) 1781-1797.
• Yaran, K. (2020). Adölesan dönemdeki üniversite öğrencilerinin mutluluk ve yaşamın anlamının akıllı telefon bağımlılığına etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Malatya, İnönü Üniversitesi
• Yener, S. (2018). Teknostresin iş performansı üzerindeki etkisi; tükenmişliğin aracı rolü. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 85-101.
• We Are Social (2021). Digital 2021. Your ultimate guide to the evolving digital World. https://wearesocial.com/uk/blog/2021/01/digital-2021-uk/
• Wimmer, J., & Waldenburger, L. (2020). Digital stress in everyday life. paper presented at AoIR 2020: The 21st Annual Conference of the Association of Internet Researchers 27-31 Ocak 2020.
• Yangöz, O. (2021). The Relationship between the burnout and technostress levels of EFL instructors: A mixed study in Turkey [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Yılmaz, E., & Günay, O. (2016). Öğretmenlerin iş motivasyonlarının okul iklimi ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. International Academic Research Congress, 1-22