Bebeklerde Dijital Teknoloji Kullanımı ve Dijital Ebeveynlik Davranışları Ölçeklerinin Geliştirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 2, 945 - 968, 31.08.2024

Dilara Harmandar Ergül , Nesrin Işıkoğlu

https://doi.org/10.17679/inuefd.1457043

Öz

Bu çalışmada, 0-36 aylık bebeklerin dijital teknolojileri kullanımlarını ve anne-babalarının dijital ebeveynlik davranışlarını değerlendirmeye yönelik iki ölçeğin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini kotalı örneklemeyle ulaşılan 0-36 aylık çocuğu olan çalışma grubu I ve II olmak üzere toplam 711 anne-baba oluşturmuştur. Alanyazın tarandıktan sonra Bebeklerde Dijital Teknoloji Kullanımı Ölçeği (BDTKÖ) ve Dijital Ebeveynlik Davranışları Ölçeği (DEDÖ) için ölçek maddeleri oluşturulmuştur. Bu süreçte farklı uzmanlık alanlarından toplam 20 uzmandan görüş alınmıştır. Araştırmanın geçerlik ve güvenirlik çalışmaları iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk olarak çalışma grubu I’i oluşturan 352 ebeveyn üzerinden açımlayıcı faktör analizi gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu II’yi oluşturan farklı 359 ebeveyn üzerinden ise doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Sonuçlar Bebeklerde Dijital Teknoloji Kullanımı Ölçeğinin iki boyut ve yedi maddelik, Dijital Ebeveynlik Davranışları Ölçeğinin ise beş boyut ve 25 maddelik geçerli ölçekler olduğunu göstermiştir. Güvenirlik çalışmaları kapsamında Cronbach’s alpha iç tutarlık katsayıları hesaplanmış, madde-toplam korelasyonuna dayalı ve %27 alt-üst gruplara dayalı madde analizleri gerçekleştirilmiştir. BDTKÖ güvenirliği için Cronbach’s alpha değerleri 0,91 ve 0,82 olarak bulunmuştur. DEDÖ ölçek toplam Cronbach’s alpha değeri ise 0,92’dir. Ayrıca ölçek boyutları arası korelasyon analizi yapılmıştır. Son olarak Dijital Ebeveynlik Davranışları Ölçeği toplam puan ve alt boyutlarına göre kesme noktaları belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar her iki ölçeğin de 0-36 aylık çocuğu olan ebeveynlere uygulanabilecek geçerli ve güvenilir ölçme araçları olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital ebeveynlik, Dijital teknoloji kullanımı, Bebekler, Ölçek geliştirme

Etik Beyan

Araştırmanın etik izni Pamukkale Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun 27/02/2023 tarih ve 04-11 toplantı/karar numaralı etik kurul toplantısında alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Yazarlar, bu makalenin araştırılması, yazarlığı ve yayınlanması için herhangi bir finansal destek almamıştır.

Development of Digital Technology Usage and Digital Parenting Behavior Scales for Babies

Öz

This study aimed to develop two scales to measure the use of digital technologies among 0-36-month-old babies and their parents' digital parenting behaviors. A total of 711 parents, including study group I and II, with children aged 0-36 months, who were reached by quota sampling, participated in the study. After reviewing the literature, scale items for the Baby Digital Technology Usage Scale (BDTUS) and the Digital Parenting Behaviors Scale (DPBS) were developed. At this stage, a total of 20 experts from different fields of expertise were consulted. The validity and reliability studies were conducted in two stages. First, exploratory factor analysis was performed on 352 parents constituting study group I. Secondly, confirmatory factor analysis was conducted on a different set of 359 parents constituting study group II. The results showed that the BDTUS had two dimensions and seven items, and the DPBS had five dimensions and 25 items. Within the scope of reliability studies, Cronbach's alpha internal consistency coefficients were calculated, and item analyses based on item-total correlation and 27% lower-upper groups were conducted. The internal consistency coefficients for BDTUS are 0.91, and 0.82. The Cronbach's alpha value for the DPBS is 0.92. In addition, correlation analysis was conducted between the scale dimensions. Finally, cut-off points were determined according to the total score and sub-dimensions of the Digital Parenting Behaviors Scale. The results show that both scales are valid and reliable measurement tools that can be applied to parents with children aged 0-36 months.

Anahtar Kelimeler

Digital parenting, Digital technology usage, Infants, Toddlers, Scale development

Kaynakça

• AAP COUNCIL ON COMMUNICATIONS AND MEDIA. (2016). Media and Young Minds. Pediatrics, 138(5), 1-8. https://doi.org/10.1542/peds.2016-2591
• Akkaya, S., Tan, Z., Kapıdere, M. ve Şahin, S. (2021). Investigation of the relationship between parents' awareness of digital parenting and the effects of digital games on their children. İnönü University Journal of the Faculty of Education, 22(1), 889-917. https://doi.org/10.17679/inuefd.905569
• Altun, D. (2019). An investigation of preschool children's digital footprints and screen times, and of parents' sharenting and digital parenting roles. International Journal of Eurasia Social Sciences, 10(35), 76-97. https://open.metu.edu.tr/handle/11511/81129
• Aral, N. ve Doğan Keskin, A. (2018). Ebeveyn bakış açısıyla 0-6 yaş döneminde teknolojik alet kullanımının incelenmesi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(2), 317-348. https://doi.org/10.15805/addicta.2018.5.2.0054
• Aslan, M. S., Erkaya, E. ve Oğuz, Ö. (2022). Teknolojik alet-internet kullanımının 0-3 yaş aralığındaki çocukların dil gelişimlerine etkisi. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(2), 434-454. https://doi.org/10.56061/fbujohs.1098866
• Bar Lev, Y., & Elias, N. (2020). Digital parenting: Media uses in parenting routines during the first two years of life. Studies in Media and Communication, 8(2), 41-48. https://doi.org/10.11114/smc.v8i2.5050
• Bellagamba, F., Presaghi, F., Di Marco, M., D'Abundo, E., Blanchfield, O., & Barr, R. (2021). How infant and toddlers' media use is related to sleeping habits in everyday life in Italy. Frontiers in Psychology, 12, 1-13. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.589664
• Bergmann, C., Dimitrova, N., Alaslani, K., Almohammadi, A., Alroqi, H., Aussems, S., . . . Mani, N. (2022). Young children’s screen time during the first COVID-19 lockdown in 12 countries. Sci Rep, 12(2015). https://doi.org/10.1038/s41598-022-05840-5
• Bronfenbrenner, U. (1995). Developmental ecology through space and time: A future perspective. In P. Moen, G. H. Elder, & K. Lüscher (Eds.), Examining lives in context: Perspectives on the ecology of human development (pp. 619-647). APA.
• Budak, K. S. ve Işıkoğlu, N. (2022). Dijital oyun bağımlılık eğilimi ve ebeveyn rehberlik stratejileri ölçeklerinin geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 55(3), 673-720. https://doi.org/10.30964/auebfd.939653
• Bursal, M. (2017). SPSS ile temel veri analizleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: PEGEM AKADEMİ.
• Chiong, C., & Shuler, C. (2010). Learning: Is there an app for that? Investigations of young children’s usage and learning with mobile devices and apps. New York: The Joan Ganz Cooney Center at Sesame Workshop.
• Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). A first course in Factor Analysis. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Corkin, M. T., Henderson, A. M., Peterson, E. R., Kennedy-Costantini, S., Sharplin, H. S., & Morrison, S. (2021). Associations between technoference, quality of parent-infant interactions, and infants’ vocabulary development. Infant Behavior and Development, 64. https://doi.org/10.1016/j.infbeh.2021.101611
• DeVellis, R. F. (2022). Ölçek geliştirme: Kuram ve uygulamalar. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Durmuş, K. ve Övür, A. (2021). Medya etkileri bağlamında okul öncesi dönem çocuklarının yeni medya kullanımının analizi. Yeni Medya Elektronik Dergi, 5(2), 136-155. https://doi.org/10.17932/IAU.EJNM.25480200.2021/ejnm_v5i2003
• Dynia, J. M., Dore, R. A., Bates, R. A., & Justice, L. M. (2021). Media exposure and language for toddlers from low-income homes. Infant Behavior and Development, 63. https://doi.org/10.1016/j.infbeh.2021.101542
• Eichen, L., Hackl-Wimmer, S., Eglmaier, M. T., Lackner, H. K., Paechter, M., Rettenbacher, K., . . . Walter-Laager, C. (2021). Families' digital media use: Intentions, rules and activies. British Journal of Educational Technology, 2162-2177. https://doi.org/10.1111/bjet.13161
• El Gemayel, S., Flewitt, R., & Arnott, L. (2023). Toddlers, Tech and Talk: What does research literature tell us? Early Years Educator, 24(6), 18-19. https://doi.org/10.12968/eyed.2024.24.6.18
• Fidan, A., Güneş, H. ve Karakuş Yılmaz, T. (2021). Investigating the digital parenting behaviors of parent on children's digital game play. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50(2), 833-857. https://doi.org/10.14812/cuefd.933215
• Furuncu, C. ve Öztürk, E. (2020). Problemli Medya Kullanım Ölçeği Türkçe formunun geçerlik güvenirlik çalışması: Çocuklarda ekran bağımlılığı ölçeği ebeveyn formu. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3, 535-566. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967202043237
• Girgin, Ö. A. ve Gönal, S. (2020). Çocuğun kişisel verilerinin sosyal medyada ebeveyn tarafından paylaşılmasının hukuki sonuçları. TAAD, 11(44), 99-127. https://dergipark.org.tr/tr/pub/taad/issue/59540/874336
• Gözüm, A. İ. ve Kandır, A. (2020). Developing a parental mediation scale of digital games for children. International Journal of Curriculum and Instruction, 12(2), 336-358. https://ijci.globets.org/index.php/IJCI/article/view/420/196
• Günüç, S. ve Atlı, S. (2017). 18-24 aylık bebeklerde teknolojinin etkisine yönelik ebeveyn görüşleri. Addicta: The Turkish Journal of Addictions, 5(2), 205-226. https://doi.org/10.15805/addicta.2017.5.2.0047
• Gürbüz, S. (2021). AMOS ile Yapısal Eşitlik Modellemesi: Temel ilkeler ve uygulamalı analizler. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2009). Multivariate Data Analysis (7th Edition). Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
• İnan-Kaya, G., Mutlu-Bayraktar, D. ve Yılmaz, Ö. (2018). Dijital Ebeveynlik Tutum Ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(46), 149-173. https://doi.org/10.21764/maeuefd.390626
• Işıkoğlu, N. ve Ergenekon, E. (2021). Bebeklerin teknolojik araçları kullanmalarıyla ilgili anne görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 54(1), 117-140. https://doi.org/10.30964/auebfd.767338
• Johnson, G. M., & Puplampu, K. P. (2008). Internet use during childhood and the ecological techno-subsystem. Canadian Journal of Learning and Technology, 34(1), 19-28. https://doi.org/10.21432/t2cp4t
• Kabakçı Yurdakul, I., Dönmez, O., Yaman, F. ve Odabaşı, H. F. (2013). Dijital ebeveynlik ve değişen roller. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(4), 883-896. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jss/issue/24231/256855
• Kalkan, B., Kılıç, A. F. ve Duran Yılmaz, A. (2022). Teknoloji kullanımında ebeveyn tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 6(2), 364-386. https://doi.org/10.24130/eccdjecs.1967202262367
• Karagöz, Y. (2016). SPSS ve AMOS 23 uygulamalı istatistiksel analizler. Ankara: Nobel Akademik.
• Kartal, M. ve Bardakçı, S. (2018). SPSS ve AMOS uygulamalı örneklerle güvenirlik ve geçerlik analizleri. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Kavitha, K., & Basheerahamed, J. S. (2021). Digital parenting: Issues, challenges and nursing implications. Journal of Pediatric Surgical Nursing, 10(3), 100-104. https://doi.org/10.1097/JPS.0000000000000303
• Kebir, C. ve Özkaya, H. (2023). 16-36 ay arası çocuklarda ekran maruziyetinin dil gelişimi üzerindeki etkisinin araştırılması. Türk Aile Hek Derg, 27(2), 21-28. https://doi.org/10.54308/tahd.2023.21033
• Kılınç, S. (2015). Okul öncesi çağındaki çocukların teknoloji kullanımı hakkında ebeveyn görüşlerinin incelenmesi. (Yayın No. 395056) [Yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Krogh, M. T., Egmosa, I., Stuart, A. C., Madesn, E. B., Haase, T. W., & Væver, M. S. (2021). A longitudinal examination of daily amounts of screen time and technoference in infants aged 2–11 months and associations with maternal sociodemographic factors. Infant Behavior and Development, 63. https://doi.org/10.1016/j.infbeh.2021.101543
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28, 563-575. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1975.tb01393.x
• Manap, A. ve Durmuş, E. (2020). Development of Digital Parental Awareness Scale. İnönü University Journal of the Faculty of Education, 21(2), 978-993. https://doi.org/10.17679/inuefd.711101
• Mascheroni, G., Ponte, C., & Jorge, A. (2018). Digital parenting: The challenges for families in the digital age, Yearbook 2018. Nordicom: University of Gothenburg.
• Medawar, J., Tabullo, Á. J., & Gago-Galvagno, L. G. (2023). Early language outcomes in Argentinean toddlers: Associations with home literacy, screen exposure and joint media engagement. Br J Dev Psychol, 41, 13-30. doi:10.1111/bjdp.12429
• Mercan-Uzun, E., Bütün-Kar, E. ve Özdemir, Y. (2023). Ebeveynlerin gözünden çocuklarının dijital oyun oynama alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 9-22. https://doi.org/10.17556/erziefd.1111846
• Modecki, K. L., Goldberg, R. E., Wisniewski, P., & Orben, A. (2022). What is digital parenting? A systematic review of past measurement and blueprint for the future. Perspectives on Psychological Science, 1-19. https://doi.org/10.1177/17456916211072458
• Navarro, J. L., & Tudge, J. R. (2023). Technologizing Bronfenbrenner: Neo-ecological Theory. Current Psychology, 42, 19338–19354. https://doi.org/10.1007/s12144-022-02738-3
• Neuman, W. L. (2016). Toplumsal Araştırma Yöntemleri. Ankara: YAYINODASI.
• Nikken, P. (2019). Parents’ instrumental use of media in childrearing: Relationships with confidence in parenting, and health and conduct problems in children. Journal of Child and Family Studies, 28, 531-546. https://doi.org/10.1007/s10826-018-1281-3
• Ochoa, W., Reich, S. M., & Farkas, G. (2020). The observed quality of caregiver-child interactions with and without a mobile screen device. ACADEMIC PEDIATRICS. https://doi.org/10.1016/j.acap.2020.07.012
• Pempek, T. A., & Kirkorian, H. L. (2020). Effects of background TV on early development. The International Encyclopedia of Media Psychology (s. 1-9). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons. https://doi.org/10.1002/9781119011071.iemp0222
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants part 1. On the Horizon, 9(5), 1-6. https://doi.org/10.1108/10748120110424816
• Ramirez, N. F., Hippe, D. S., & Shapiro, N. T. (2021). Exposure to electronic media between 6 and 24 months of age: An exploratory study. Infant Behavior and Development, 63. https://doi.org/10.1016/j.infbeh.2021.101549
• Rode, J. A. (2009). Digital parenting: Designing children’s safety. HCI 2009 – People and Computers XXIII – Celebrating people and technology, 244-251. https://doi.org/10.14236/ewic/HCI2009.29
• Sandberg, H., Sjöberg, U., & Sundin, E. (2021). Toddlers’ digital media practices and everyday parental struggles: Interactions and meaning-making as digital media are domesticated. Nordicom Review, 42(S4), 59-78. https://doi.org/10.2478/nor-2021-004106
• Schumaker, R. E., & Lomax, R. G. (2015). A beginner's guide to structural equation modeling (Fourth Edition). New York, NY: Routledge.
• Stockdale, L., Holmgren, H. G., Porter, C. L., Clifford, B. N., & Coyne, S. M. (2022). Varying trajectories of infant television viewing over the first four years of life: Relations to language development and executive functions. Journal of Applied Developmental Psychology, 80. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2022.101418
• Şen, M., Demir, E., Teke, N. ve Yılmaz, A. (2020). Erken Çocukluk Medya Aracılık Ölçeği geliştirme çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(53), 228-265. https://doi.org/10.21764/maeuefd.646852
• Tabachnik, B. G., & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (altıncı basımdan çeviri). (M. Baloğlu, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Wiltshire, C. A., Troller-Renfree, S. V., Giebler, M. A., & Noble, K. G. (Infant Behavior & Development). Associations among average parental educational attainment, maternal stress, and infant screen exposure at 6 months of age. 2021, 65. https://doi.org/10.1016/j.infbeh.2021.101644
• Yaman, F., Dönmez, O., Akbulut, Y., Kabakçı Yurdakul, I., Çoklar, A. N. ve Güyer, T. (2019). Ebeveynlerin dijital yeterliklerinin çeşitli demografik değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 44(199), 149-172. https://doi.org/10.15390/EB.2019.7897
• Yay, M. (2019). Dijital Ebeveynlik. İstanbul: Yeşilay Yayınları.
• Yıldız, İ. ve Kanak, M. (2021). Children's digital technology usage and parental approaches: A cross sectional study. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 15(2), 306-314. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.797346