ANAYASA MAHKEMESİ’NİN İŞ İLİŞKİSİNDE İŞVERENİN EŞİT DAVRANMA BORCUNA İLİŞKİN KARARI VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ (2016/5824 NO.LU 28/12/2021 TARİHLİ BURCU REİS BAŞVURUSU)

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 2, 376 - 389, 31.12.2022

Dilek Dulay Yangin Hatice Duygu Özer

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1139980

Öz

İşverenin eşit davranma borcu iş hukukunda, ayrımcılık yasağı ve dar anlamda eşit davranma borcu çerçevesinde ikili görünüme sahiptir. İşverenin benzer durumdaki işçileri arasında ayrımcılık temellerine dayalı olmayan, farklı muamelede bulunmasının sonuçlarının ele alındığı çalışmada, konu Anayasa Mahkemesi’nin 2016/5824 no.lu 28/12/2021 tarihli Burcu Reis başvurusu özelinde değerlendirilmiştir. Anılan kararda işverenin benzer durumdaki küçük çocuğu olan kadın işçilerinden bir kısmını işyerinde açmış olduğu kreş imkanından yararlandırmasına karşın, başvurucuyu sebebi açıkça ortaya konulamayan bir şekilde yararlandırmamış olması, Anayasa Mahkemesi tarafından eşitlik ilkesine aykırı bulunarak, ortaya çıkan ayrımcılık yasağının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için iş yargısının yeniden yargılama yapmasına karar verilmiştir. Yargıtay’ın yerleşik içtihadına göre ise, İş Kanunu m.5 hükmünün yaptırımını teşkil eden ayrımcılık tazminatı sadece ayrımcılık temelli farklı muameleye maruz kalan işçiler için söz konusudur. Oysa Anayasa Mahkemesi tarafından verilen karar, işverenin eşit davranma borcuna aykırı olan tüm durumlarda anılan tazminatın ödenmesini sağlamaya yönelik bir açılım sağlayacak niteliktedir. Bu sonuç, İş Kanunu m.5’deki farklı muameleye maruz kalan işçinin üzerindeki ispat yükü açısından da işçi lehine sonuç doğuracak niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Ayrım Yasağı, Eşit Davranma Borcu, Ayrımcılık Tazminatı

CONSTITUTIONAL COURT DECISION AND ITS THOUGHTS REGARDING EQUAL TREATMENT OF THE EMPLOYER IN EMPLOYMENT RELATIONSHIP (BURCU REIS APPLICATION NUMBERED. 2016/5824 DATED 28/12/2021)

Öz

The employer's obligation of equal treatment has a dual appearance in labor law, within the framework of the prohibition of discrimination and the obligation of equal treatment in the narrow sense. In this study, the results of the employer's different treatment among its workers in similar situations, which are not based on discrimination, are discussed. The subject has been evaluated in the context of the Constitutional Court's application no. 2016/5824 and dated 28/12/2021, Burcu Reis. In the mentioned decision, it has been examined that although the employer made some of the female workers with small children benefit from the kindergarten opportunity that was opened in the workplace, the applicant did not benefit in a way that could not be clearly revealed. It was decided by the Constitutional Court that the labor court would retrial in order to eliminate the consequences of the violation of the prohibition of discrimination, which was found to be against the principle of equality. According to the settled case-law of the Court of Cassation, discrimination compensation, which constitutes the sanction of Article 5 of the Labor Law, is only in question for workers who are exposed to different treatment based on discrimination. However, the decision given by the Constitutional Court is of such a nature as to provide an opening for the payment of the mentioned compensation in all cases that are contrary to the employer's obligation of equal treatment. This result is of a nature that will result in favor of the worker in terms of the burden of proof on the worker who is exposed to different treatment in Article 5 of the Labor Law.

Anahtar Kelimeler

Prohibition of Discrimination, Equal Treatment Debt, Compensation of Discrimination

Kaynakça

• AYKAÇ, Hande Bahar: Fesih Hakkının Eşit Davranma Borcu İle Sınırlandırılması, Tankut Centel (Ed), İş Hukukunda Genç Yaklaşımlar II, İstanbul Ekim 2016.
• BAŞÖZEN, Ahmet: “Güncel Yargıtay Kararları Işığında İhtiyati Tedbirlerde “Yaklaşık İspat” ve “İhtimal” Kavramı”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(Özel Sayı), 2014, (Basım Yılı: 2015) Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan.
• BAYSAL, Ulaş: “İşverenin Eşit Davranma Borcu ve İş Sözleşmesinin Feshinde Uygulanması”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, (25), 2010.
• CRAIG, Paul/BURCA, De Grainne: EU Law, Text, Cases and Materials, Oxford University Press, 2011
• ÇELİK, Nuri/CANİKLİOĞLU, Nurşen/CANBOLAT, Talat/ÖZKARACA, Ercüment: İş Hukuku Dersleri, Yenilenmiş 34. Bası, İstanbul 2021. (İş Hukuku).
• DEMİR, Kübra: “İşverenin Eşit Davranma Borcunun Sınırı: 6701 sayılı Kanun’da Ayrımcılık Yasağının İstisnaları”, Sosyal Güvenlik Dergisi (Journal of Social Security), 12(1), 2022.
• DEMİR, Kübra: İş Hukukunda 6701 Sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu Bağlamında Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, İstanbul 2021.
• DOĞAN YENİSEY, Kübra: “İş Kanunu’nda Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 11(4), 2006.
• DOĞRU, Osman: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Rehberi, İstanbul 2012.
• EKMEKÇİ, Ömer/GEMALMAZ, H. Burak/ASLAN, Volkan/YILMAZ, Hilal: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvurunun Temel Esasları ve İş ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Kararlar, İstanbul 2022.
• ERTÜRK, Şükran/GÜRSEL, İlke: “İş Hukukunda Eşit Davranma İlkesi”, Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, Beta 2011.
• GÜLMEZ, Mesut: “İnsan Haklarında Ayrımcılık Yasaklı Eşitlik İlkesi”, 25(2), 2010.
• KARAN, Ulaş: Uluslararası İnsan Hakları ve Anayasa Hukuku Işığında Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı, İstanbul 2017.
• GÜMÜŞAY, Ramazan: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Yolunda İhlal Kararlarının İcrası, Ankara 2019.
• DULAY YANGIN, Dilek: “Türk İş Hukuku Mevzuatında İşverenlerin Kreş Açma Yükümlülüğüne İlişkin Getirilen Hükümlerin Çalışma Hakkı Bakımından Değerlendirilmesi”, Özel Hukukun Güncel Sorunları ve Anayasanın Özel Hukuka Etkileri Sempozyumu, 17-19 Nisan 2021, Yayınlanmamış Tebliğ.
• KARAN, Ulaş: Öğreti ve Uygulamada Anayasa Mahkemesi Kararlarının Bağlayıcılığı ve İcrası, İstanbul 2018.
• KUTSAL SAVAŞ, Fatma: “İşverenin Kreş Açma Yükümlülüğü: Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin Konu İle İlgili İki Farklı Kararının Düşündürdükleri”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (2), 2019.
• MOLLAMAHMUTOĞLU, Hamdi/ASTARLI Muhittin/BAYSAL: Ulaş, İş Hukuku Yenilenmiş 7. Baskı, Ankara 2022.
• NARMANLIOĞLU, Ünal: İş Hukuku Ferdi İş İlişkileri I, İstanbul 2012.
• OKUR, Zeki: “İş Uyuşmazlıklarında İşçi Lehine İspat Kolaylığı”: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Prof. Dr. Fevzi Şahlanan’a Armağan, (74), 2016.
• ÖZDEMİR, Erdem; İş Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıklarda İspat Yükü ve Araçları: Beta, İstanbul, 2006,
• ÖZKARACA, Ercüment/ÜNAL ADINIR, Canan: “Dar Anlamda Eşit Davranma Borcunda Ayrımcılık Tazminatına Hak Kazanılıp Kazanılamayacağı (Karar İncelemesi)”, Sicil İş Hukuku Dergisi, (46), 2021.
• PEKCANITEZ, Hakan/ÖZEKES, Muhammet/AKKAN, Mine/TAŞ KORKMAZ, Hülya, Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku, C.2, İstanbul 2015.
• SCHLACHTER- ErfK: 22. Aufl. 2022, AGG § 1 Rn. 2.
• SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, Yenilenmiş 21. Baskı, İstanbul 2021,
• SÜZEK, Sarper: “İşverenin Eşit Davranma Borcu”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Aralık (12), 2008. (Eşit Davranma)
• TUNCAY, A. Can: İş hukukunda Eşit Davranma İlkesi, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1982.
• UGAN ÇATALKAYA, Deniz: “İş Hukukunda Eşitlik İlkesinin İki Bileşeni: İşverenin Dar Anlamda Eşit Davranma Borcu ve Ayrım Yasağı”, Çalışma ve Toplum Dergisi, 69(2), 2021.
• ÜNAL, Canan: İş Hukukunda Yaş Ayrımcılığı, İstanbul, 2017.
• YILDIZ, Gaye Burcu: İşverenin Eşit İşlem Yapma Borcu, Ankara 2008.