The Construction of Urban Public in Ideological Reproduction: A Semiotic Reading on Urmia (Iran)

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 243 - 290, 31.12.2023

Yusuf Görgülü Mete Kazaz

https://doi.org/10.33201/iranian.1381155

Öz

Political or economic powers, in other words, the basic rule setters of the system, can often keep their realities alive through ideologies. Therefore, a phenomenon such as ideological production appears as an important issue that needs to be emphasized when both economic-political conditions and culture-based optional options are taken into consideration. Power and powerful economic systems can keep their realities alive through ideologies. How ideologies will be reproduced and organized in which public sphere depends entirely on the preferences of governments/regimes. Ideological presentations and productions do not only take place in the public sphere. Each body presentation that manages to organize within the space produces its own reality environment on the basis of an ideological variance. These production conditions are often possible through the construction and exploitation of ideological labor and the turning of ideologies into commodities. Various devices are used to package the ideologies that are turned into commodities and presented to the masses as a cultural reality. One of these devices is landscape-oriented content production and active presentations of key actors organized on an ideological scale in public space. Although the architectural styles, discourses and aesthetic stances of cities appear as ideologically based practices, it is an undeniable reality that these actions are learned and acquired.

Anahtar Kelimeler

City, Urban Typology, Ideology, Public Sphere, Semiotic Analysis

İdeolojik Yeniden Üretimde Kent Kamusalının İnşası: Urmiye (İran) Üzerine Göstergebilimsel Bir Okuma

Öz

Siyasi ya da ekonomik iktidarlar bir başka ifade ile sistemin temel kural belirleyicileri, kendi gerçekliklerini çoğu zaman ideolojilerle yaşatabilmektedir. İdeolojik üretim gibi bir olgu bu nedenle hem ekonomi-politik koşullar hem de kültür temelli opsiyonel seçenekler dikkate alındığında üzerinde durulması gereken, önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. İktidar ve güçlü ekonomik sistemler, kendi gerçekliklerini ideolojilerle yaşatabilmektedir. İdeolojilerin hangi kamusal alanda ne şekilde yeniden üretileceği ve de örgütleneceği ise tamamen iktidarların/rejimlerin tercihine bağlıdır. İdeolojik sunumlar ve üretimler sadece kamusal alan içerisinde gerçekleşmemektedir. Mekânın içerisinde örgütlenmeyi başaran her bir beden sunumu da bir ideolojik varyans temelinde kendi gerçeklik ortamını üretmektedir. Bu üretim şartları, çoğu zaman ideolojik emeğin inşası, sömürüsü ve ideolojilerin meta haline getirilmesi ile mümkündür. Meta haline getirilerek bir kültürel gerçeklik olarak kitlelere sunulan ideolojilerin paketlenmesinde çeşitli aygıtlar kullanılmaktadır. Bu aygıtlardan birisi de peyzaj yönelimli içerik üretimi ve kamusal mekân içerisinde ideolojik ölçekte örgütlenen kilit aktörlerin faal sunumlarıdır. Kentlerin mimari üslupları, söylemleri, estetik duruşları da ideolojik temelli pratikler olarak karşımıza çıkmakla birlikte bu eylemlerin öğrenilmiş ve kazanılmış olduğu da yadsınamaz bir gerçekliktir.

Anahtar Kelimeler

Kent, Kent Tipolojisi, İdeoloji, Kamusal Alan, Göstergebilimsel Analiz

Kaynakça

• Araz news.ir. (2014, Ekim). Khaneh, ejtemai. Mahallehaye qadimiye orumiyeh yad avari tarikh hezar saleye shahr. http://www.araznews.ir/محله-هاي-قديمي-اروميه-يادآورتاريخ-هزا/
• BBC (2022). Yeki digar az sarmayedaran tarafdare Hezbollah Lobnan az suye Amrika tahrim shod. https://www.bbc.com/persian/world-61516514.
• Bruneissen, Van, M. (1986). The Kurds between İran and Iraq. Middle East Research and Information Project, (141), s.14-27. https://doi.org/10.2307/3011925.
• Culler, J. (1981). The pursuit of signs. Semiotics, literature, deconstruction. Routledge.
• Dahlgren, P. (2017). Yeni medya kuramcılarından yeni medya kuramcılarına, İçinde Filiz Aydoğan (Ed.), İnternet, kamusal alanlar ve siyasal iletişim: Dağılma ve müzakere. (s. 174-192). (Çev. E. Demirci & G. Dilek Türk). Der Yayınları.
• Dalgıç, N., Okta, Y. (2023). Changing the identity of a place by changing Street names: The process of remaning the streets of Üsküdar between 1927-1934. A/Z ITU Journal of the Faculty of Architecture, 20(1), 181-197. https://doi.org/10.58278/0.2023.1
• Dana.ir. (2014, Ekim 21). Negahi bih masjidi tarikhi Mehdi qadam. https://dana.ir/489690/
• Department for Internatıonal Development (DFID). (2010, Ocak 1). The politics of poverty: Elites, citizens and states. Finding from ten years of DFID-funded research on governance and fragile States 2001-2010. https://search.oecd.org/derec/unitedkingdom/48688822.pdf
• Geuss, R. (2013). Eleştirel teori Habernas ve Frankfurt okulu. (2.bs.). (Çev. F. Keskin). Ayrıntı Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi: 1981).
• Görgülü, L, Görgülü, Ç. (2022). Kentsel dönüşüm projelerinin tipolojik sürekliliğine etkisi: Bursa Doğanbey kentsel dönüşüm projesi. Kent Akademisi, 15 (4), 2049-2087. https://doi.org/10.35674/kent.976714
• Green, D, J. (2009). Understanding in Iran. Rand Corporation.
• Guiraud, P. (1994). Göstergebilim. (2. bs.). (Çev. M. Yalçın). İmge Kitabevi. (Orijinal Yayın Tarihi 1975).
• Gunaz Tv. (2022, Haziran 14). Taghiyre name Orumiyeh be yek name majʿul kordy. https://www.gunaz.tv/fa/new/SH.A144dddddddt6644444-1662367193
• Hawzanews. (2023, Mayıs). Bozorgdashti marhum hojjatol islam val moslimin Hasani dar orumiyeh bargozar mishavad. https://www.hawzahnews.com/news/1087701/
• Internationale Gesellschaft für Menschenrechte (IGFM). (2006, Temmuz 19). Volksgruppen und mınderheıten ın Iran. https://www.igfm.de/volksgruppen-und-minderheiten-im- iran/
• İrib new agency (2022, Temmuz 27). Bargozariy maraseme jashne ʿeyd ghadir dar masjidi Mehdi qadam orumiyeh. https://www.iribnews.ir/fa/news/3513187/
• İRNA. (2018, Eylül 12). Ayine shast sale taʿziye khanie Hoseyni mizban masjed mehdi qadam orumiyeh. https://www.irna.ir/news/83462817/
• Ives, P. (2011). Gramsci’de dil ve hegemonya. (Çev. E. Ekinci). Kalkedon Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 2004).
• Kojaro.com (2023). Tapeh Hasanlu. https://www.kojaro.com/attraction/7383-hasanlu-hil/
• Korkmaz, M, M. (2023). İran islam devrimi ile birlikte toplumsal belleğin yeniden inşası: İran sokak isimlerinin değiştirilmesi. Ortadoğu ve Orta Asya- Kafkaslar Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3(1), 1-13. https://dergipark.org.tr/en/pub/odak/issue/78664/1321273 Lazar, D. (1990). Markets & Ideology in the cıty of London. Palgrave Macmillan.
• Lynch, K. (1975). Das bild der stadt. (Vol. 16). (Çev. H. Korssakoff-Schroder und R. Michael). Vieweg+Teubner Verlag. (Orijinal Yayın Tarihi 1960).
• Mair, N. & Zaman, M, Q. (2020). Berlin: a city awaits: The ınterplay between politial ıdeology, architecture and ıdentity. Springer Geography.
• Mahmudi, M. (2022). Taṣavire marasime chaharomin salgardi marhum hojjatol islam val moslimin gholam reza Hasani. https://www.hawzahnews.com/photo/1025468/ تصاویر-مراسم-چهارمین-سالگرد-مرحوم-حجت-الاسلام-والمسلمین-غلامرضا
• Mattelart, A. & Mattelart, M. (2017). İletişim kuramları tarihi. Histoire des theories de la communication. (Çev. M. Zıllıoğlu). İletişim Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1995).
• Mehrnews. (2013, Mart 4). Tapeh Hasanlu , tamadoni hasht hezar saleh dar qalbi tarikh / mirathi baqabiliyeti sabteh jahani. https://www.mehrnews.com/news/2504470/حسنلو-تمدنی-۸هزار-ساله-در-قلب-تاریخ-میراثی-با-قابلیت-ثبت-جهانی
• Mehrnews. (2017). Tajamoʿe eʿteraziyeh daneshjuyan dar danishgah orumiyeh be sokhanani Teramp. https://www.mehrnews.com/news/4115013/
• Merriam Webster Dictionary (2023, Ekim 23). Social system (noun). https://www.merriam-webster.com/dictionary/social%20system
• Milles, R. (2010). Ulusal kimlik ve etnik açılım. İçinde Vasıf Erenus (Ed.), Öteki’nin tanımları (s. 179-224). (Çev. I. Gündüz). Urzeni Yayınevi. (Orijinal Yayın Tarihi 1989).
• Mizan Online New Agency (2014). taṣavire tajamoʿe eʿterazi motafavit dar orumiyeh. https://www.mizanonline.ir/fa/news/118215/ تجمع-اعتراضی-متفاوت-در-ارومیه-تصاویر
• Mollazade, H, A. (2016, Ağustos 16). Taṣavire ʿazadariyeh mardomi orumiyeh dar ruze Tasuʿa. (Tasnim New Agency). https://www.tasnimnews.com/fa/news/1401/05/16/2754526/
• Navarro, J. & Karlins, M. (2008). Beden dili: Eski FBI ajanından insanların bedenini okuma rehberi. (13. bs.). R. Gürtuna, (Ed.), Alfa Yayınları.
• Netchıtaılova, E. (2016). Yeni medya kuramcılarından yeni medya kuramcılarına, İçinde Filiz Aydoğan (Ed.), Flaneur, Aylak ve Empatik İşçi. (s. 1-9). (Çev. E. Demirci & G. Dilek Türk). Der Yayınları
• Norrie, H. (2016). Urban narrtives: Museums as ıconıc symbols and agents of civic experience. UHPH, 312-325. https://apo.org.au/node/213121
• Orumiyeh.iqna.ir. (2018, Aralık 16). Khiyabane emame do (2) orumiyeh bih nami sardar soleymani taghiyre nam dad. https://orumiyeh.iqna.ir/fa/news/3869586/
• Öncü, A. & Weyland, P. (2007). Giriş: Küreselleşen kentlerde yaşam alanları ve kimlik mücadeleleri. Mekân, kültür, iktidar. Küreselleşen kentlerde yeni kimlikler. A. Öncü ve P. Weyland (Der.). İletişim Yayınları.
• Pollio, A.& Rossi, U. (2022). Handbook of urban politics and policy. İçinde Edward Elgar (Ed.), Urban Political Economy, https://www.researchgate.net/publication/363265695_Urban_Political_Economy
• Purcell, M. (2002). Excavating Lefebvre: The right to the city and its urban politicsof the inhabitant. Geojournal, 58(2), 99-108.
• Rasanah International Instıtute for Iranıan Studies. (2017). Markaz- motaleʿat- va pazhūhesh ha/cheshm andaz- jonbesh- aqaliyat haye qomy va diny. https://rasanah-iiis.org/parsi مرکز-مطالعات-و-پژوهش-ها/چشم-انداز-جنبش-اقلیت-های-قومی-و-دینی-در /
• Rasanews. İr. (2009, Şubat). Az meydane mojasame ta meydane azadi. https://rasanews.ir/fa/news/97549/از-میدان-مجسمه-تا-میدان-آزادی Rishi, P. & Khuntia, G. (2012). Urban environmental stress and behavioral adaptation in bhopal city of India. Urban Studies Research, (2). 1-10. https://doi.org/10.1155/2012/635061
• Rsgisc.com. (2023). Naqsheh ravandeh toseʿh advari shahre Orumiyeh. https://rsgisc.com/product نقشه-روند-توسعه-ادواری-شهر-ارومیه/
• Saussure, de F. (2011). Course in general linguistics. (Çev. W. Baskin). Columbia University Press. (Orijinal yayın tarihi 1916).
• Shirky, C. (2017). Yeni medya kuramcılarından yeni medya kuramları, İçinde Filiz Aydoğan (Ed.),Sosyal medyanın politik gücü: Teknoloji, kamusal alan ve politik değişim. (s. 157-171). (Çev. E. Al). Der Yayınları.
• Shoratehran.ir. (2023, Aralık 14). Hemayat az karhay davtalabaneh baraye ẓarfiyat sazi. https://www.shoratehran.ir/news//28061
• Sınmaz, S, Özdemir, H, A. (2016). Türkiye şehir planlama pratiğinin kentsel morfoloji ve tipoloji üzerindeki etkileri, Siverek kenti için bir değerlendirme. İdealkent, 7(18), 80-115. https://dergipark.org.tr/tr/pub/idealkent/issue/36793/419088
• Soleimani, A., Aftab, A., Kan, I, A, M., Majnoony, A. (2017). The effects of urban design on the behavior and morality of the citizens Case study: The streets of the Imam, Modares and Kashani of Urmia. Geographical Urban Planning Research, 5 (2), 289-314.
• Smith, P. & Riley, A. (2016). Kültürel kurama giriş. (Çev. S. Güzelsarı ve İ. Gündoğdu). Dipnot Yayınları. (Orijinal yayın tarihi 2008).
• Tasnim news. (2013, Şubat 16). Khiyabanhai kih enqelab name anhara aʿvḍ kard. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1392/11/16/273321/
• Tasnim news. (2014, Temmuz 23). taṣavire hoviyat saziye natamam baraye meydani emem hoseyn (ʿ) orumiyeh ya “ Gul ustu. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/04/23/430851/
• Tasnim news. (2017). taṣavir tajamoʿ bozorghe hezbolah dar moṣalaye emam khomeyni orumiyah. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/03/22/398403/
• Theguardian (2010, Eylül 19). Dictator-lit: The poetry of Ayatollah Khomeini https://www.theguardian.com/books/booksblog/2010/jan/29/dictator-lit-ayatollah- khomeini
• Urmia.navideshahed.com. (2016). https://urmia.navideshahed.com/fa/news/408463/
• Urmiatourism.ir (2023). Tasise avalin bimaristani iran dar orumiyeh. https://urmiatourism.ir/west- minwester/
• Van Dijk, A, T. (2019). İdeoloji. Multidisipliner bir yaklaşım. (Çev. Ayşe Demir). Hece Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1998).
• Yaylagül, L. (2021). Kitle iletişim kuramları. Egemen ve eleştirel yaklaşımlar. Dipnot Yayınları.
• Yenisey, G. (2008). İran’da etnopolitik hareketler (1922-2004). Ötüken Yayınları.
• Yıldız, K., Taysi, B, T. (2007). The Kurds in Iran. The past, present and future. Pluto Press.
• Zarabadi, L, S. (2016). Public spaces and ıdeology: Public art and a new urban movement in Iran. Robert Corser & Sharon Haar (Ed.), 104th ACSA Annual Meeting Proceedings, Shaping New Knowledges.
• Weber, M. (2022). Kent. (Çev. V.Ahsen Coşar). Dorlion Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1966).
• Wikipedia.org. (2023). https://tr.wikipedia.org/wiki/Safiyy%C3%BCddin_Urmevi
• Qartalnews.ir. (2023, Ocak 30). Namhayeh kuy va mahallat , mayadin , khiyabanhaye orumiyeh az zamane dirineh ta emruz. https://qartalnews.ir/ رومیه،-از-دیرینه-زمان-تا-امروز-نام-م/