KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİN TEKNOLOJİ KABULÜ ÜZERİNDEKİ DOĞRUDAN VE DOLAYLI ETKİLERİ: AKILLI TELEFON TEKNOLOJİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 1, 36 - 57, 07.07.2015

Volkan Özbek , Ümit Alnıaçık , Fatih Koç M. Emin Akkılıç , Eda Kaş

https://doi.org/10.18825/irem.09956

Cited By: 4

Öz

Bireylerin yeni teknolojileri kabulünü etkileyen pek çok dışsal faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerden biri de kişilik özellikleridir. Teknoloji kabul davranışını ölçmeye yönelik tasarlanmış olan modeller arasında en çok kabul gören model Teknoloji Kabul Modeli’dir. Bu model, farklı bilgi teknolojileri açısından doğrudan ve dolaylı ilişkileri tespit etmek amacıyla sınanmıştır. Bu yeni teknolojilerden biri de akıllı telefonlar olmasına rağmen, bu teknolojinin kabulüne yönelik yeterli düzeyde çalışma bulunmamaktadır. Bu noktadan hareketle, bu araştırmanın amacı, kişilik özellikleri ile akıllı telefon teknolojisinin kabulüne yönelik davranışsal niyetler arasındaki ilişkide algılanan kullanım kolaylığı (AKK) ve algılanan kullanışlılık (AK) değişkenlerinin aracı etkisinin olup olmadığını belirlemektir. Araştırmanın bir diğer amacı ise, AK, AKK ve davranışsal niyetler arasında literatürde defalarca kanıtlanmış olan doğrudan ve dolaylı ilişkilerin bu araştırma özelinde sınanmasıdır. 251 genç tüketici üzerinde yapılan araştırmanın bulguları, kişilik özelliklerinden uyumluluk ve açıklık ile davranışsal niyetler arasındaki ilişkilerde AK ve AKK değişkenlerinin aracılık etkisinin olduğunu ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, duygusal denge ile davranışsal niyetler arasındaki ilişkide de AK’nın aracı etkisi ortaya konmuştur. Diğer bulgular, sonuç bölümünde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

beş faktör kişilik özellikleri; teknoloji kabul modeli; aracı etki

Kaynakça

• AGARWAL, R. ve J. Prasad, (1999), “Are Individual Differences Germane to the Acceptance of New Information Technologies?”, Decision Sciences, Vol. 30, No. 2, s.361-392.
• AKÇA, Y. ve G. Özer, (2012), “Teknoloji Kabul Modeli’nin Kurumsal Kaynak Planlaması Uygulamalarında Kullanılması”, Business and Economics Research Journal, Vol. 3, No. 2, s.79-96.
• ALDEMİR, C. ve G. Bayraktaroğlu, (2004), “Determining Effect of Personality on Voter Behavior Using Five Factor Personality Inventory”, Journal of Faculty of Business, Vol. 5 No. 2, s.129-147.
• ANDRONOVA (2014), http://www.andronova.net/2014/01/29/2013-yili- akilli-telefon-satis-raporu-yayinlandi-ilk-iki-degismedi-bircok-dunya-devi-uretici-ilk-beste-yer-almadi/, 23.03.2014.
• BAĞLIBEL, M., M. Samancıoğlu ve S. Summak, (2010), “Okul Yöneticileri Tarafından E-Okul Uygulamasının Genişletilmiş Teknoloji Kabul Modeline Göre Değerlendirilmesi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı 13, s.331-348.
• BARON, R.M. ve D.A. Kenny, (1986), “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”, Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 51, No. 6, s.1173-1182.
• -
• BURTON-JONES, A. ve G.S. Hubona, (2006), “The Mediation of External Variables in the Technology Acceptance Model”, Information&Management, Vol. 43, s.706-717.
• ÇELİK, Hakan (2009), “Bireysel Müşterilerin Sanal Mağazaları Kullanma Eğilimlerini Açıklarken Çevrim İçi Alışveriş Yapma Kaygısını Daha Ne Kadar Görmezlikten Gelebiliriz?”, Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 28, Sayı 2, s.93-118.
• ÇINAR, Hülya (2011), “Eğitimde İnternet Kullanımı ve İnternet Etiği: Büro Yönetimi ve Sekreterlik Programı Öğrencileri Üzerinde Beş Faktör Kişilik Modeli İle Bir Araştırma”, International Journal of Economic and Administrative Studies, Cilt 3, Sayı 6, s.67-82.
• DAVIS, F.D., R. Bagozzi ve P. Warshaw, (1989), ”User Acceptance of Computer Technology: A Comparison of Two Theoretical Models”, Management Science, Vol. 35, No. 8, s.982-1003.
• DENİZ, A. ve A. ERCİŞ, (2008), “Kişilik Özellikleri ile Algılanan Risk Arasındaki İlişkilerin İncelemesi Üzerine Bir Araştırma”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 22, Sayı 2, s.301-330.
• DEVARAJ, S., R.F. Easley ve J.M. Crant, (2008), “How Does Personality Matter? Relating the Five-Factor Model to Technology Acceptance and Use”, Information Systems Research, Vol. 19, No. 1, s.93-105.
• ERDOĞMUŞ, N. ve M. Esen, (2011), “An Investigation of the Effects of Technology Readiness on Technology Acceptance in E-HRM”, Procedia Social and Behavioral Sciences, Vol. 24, s.487-495.
• ERKUŞ, A. ve A. TABAK, (2009), “Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Çalışanların Çatışma Yönetim Tarzlarına Etkisi: Savunma Sanayiinde Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 23, Sayı 2, s.213-242.
• GÜMÜŞSOY, Ç.A. ve F. Çalışır, (2009), “E-Açık Eksiltme Teknolojisinin Kabulünü Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi”, İTÜ Dergisi, Cilt 8, Sayı 4, s.107-118.
• JOO, J. ve Y. Sang, (2013), “Exploring Koreans’ Smartphone Usage: An Integrated Model of the Technology Acceptance Model and Uses and Gratifications Theory”, Computers in Human Behavior, Vol. 29, s.2512-2518.
• KARAYILAN, D. ve N. İbrahimoğlu, (2012), “A ve B Tipi Kişilik Özellikleri İle Zaman Yönetimi Davranışları Arasındaki İlişkiler”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 33, s.251-262.
• KING, W.R. ve H. Je, (2006), “A Meta-Analysis of the Technology Acceptance Model”, Information&Management, Vol.43, s.740-755.
• KOCA, E. ve F. Koç, (2008), “Çalışan Kadınların Giysi Seçimleri ve Renk Tercihleri”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 7, Sayı 24, s.171-200.
• KURTULDU, H.S. ve H.D. Keskin, (2005), “Tüketicilerin Perakendeci Tercihlerinde Etkili Olan Davranışsal Faktörler ve Süpermarket Uygulaması”, DEÜ İİBF Dergisi, Cilt 20, Sayı 1, s.29-41.
• LAM, S.Y., J. Chiang ve A. Parasuraman, (2008), “The Effects of the Dimensions of Technology Readiness on Technology Acceptance: An Empirical Analysis”, Journal of Interactive Marketing, Vol. 22, No. 4, s.19-39.
• NAKİP, Mahir (2006), Pazarlama Araştırmaları Teknikler ve SPSS Destekli Uygulamalar, 2.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• PARASURAMAN, A. (2000), “Technology Readiness Index (TRI) A Multiple Item Scale to Measure Readiness to Embrace New Technologies”, Journal of Service Research, Vol. 2, No. 4, s.307-320.
• SUDAK, M.K. ve C. Zehir, (2013), “Kişilik Tipleri, Duygusal Zeka, İş Tatmini İlişkisi Üzerine Yapılan Bir Araştırma”, Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 11, Sayı 22, s.141-165.
• SVENDSEN, G.B., J.K. Johnsen, L.A. Sorensen ve J. Vitterso, (2013), “Personality and Technology Acceptance: The Influence of Personality Factors on the Core Constructs of the Technology Acceptance Model”, Behavior & Information Technology, Vol. 32, No. 4, s.323-334.
• TURAN, Aykut Hamit (2011), “İnternet Alışverişi Tüketici Davranışını Belirleyen Etmenler: Planlı Davranış Teorisi (TPB) ile Ampirik Bir Test”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt 12, No. 1, s.128-143.
• TURAN, A.H. ve Ö. Çetinkaya, (2010), “Bürolarda Teknoloji Kabul ve Kullanımı: Geliştirilmiş Teknoloji Kabul Modeli ile Bir Model Önerisi ve Sekreterler Üzerinde Ampirik Bir Değerlendirme”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı 19, Ocak-Şubat-Mart, s.1-16.
• ÜNSAR, A.Sinan (2011), “Çalışanların Kişilik Özelliklerinin İşten Ayrılma Eğilimine Olan Etkisi: Bir Alan Araştırması”, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Yıl 16, Sayı 22, s.255-271.
• VENKATESH, V. ve D. Davis, (2000), “A Theoretical Extension of the Technology Acceptance Model: Four Longitudinal Field Studies”, Information Systems Research, Vol. 46, No. 2, s.186-204.
• YOUSAFZAI, S.Y., G.R. Foxall ve J.G. Pallister, (2007), “Technology Acceptance: A-Meta Analysis of the TAM: Part 1”, Journal of Modelling in Management, Vol. 2, No. 3, s.251-280.
• YÜRÜR, Senay (2009), “Yöneticilerin Çatışma Yönetim Tarzları ve Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin Analizine Yönelik Bir Araştırma, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, s.23-42.