Neoliberal Tüketim İdeolojisi ve Değişen/Dönüşen Müslüman Kimliği

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 29 - 44, 07.09.2023

Osman Şimşek Orhan Orhun

Öz

Tüketim ve din olgusunun sorunsal olarak ele alındığı ve sorgulandığı bu çalışmada, küresel neoliberal tüketim ideolojisi tarafından örgütlenen günümüz toplumlarında İslam dininin ve Müslüman kimliğinin yaşadığı değişim ve dönüşüm eleştirel bir perspektiften tartışılmaktadır. Bu çerçeveden hareketle ilk olarak değişen kapitalist örgütlenmenin ne olduğu ele alınmakta ve tüketim endeksli toplum inşasında bu kapitalist örgütlenmenin kullandığı stratejilerin neler olduğu ortaya konmaktadır. Sonrasında ise bu tüketim merkezli toplumsal yaşamın İslam dininin yaşanış biçimine etkisi ve Müslüman kimliğinin tüketim çerçevesinde yeniden üretilme pratiklerine nasıl yansıdığını, bireylerin bu tüketime nasıl eklemlendiklerini sorgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din, İslam, Kimlik, Kürselleşme, Neoliberalizm, Tüketim.

Kaynakça

• Aslanoğlu, R. (1998), Bir Kültürel Karışım Olarak Küreselleşme, İçinde, E. F. Keyman, A.Y. Sarıbay (Ed.) Küreselleşme, Sivil Toplum ve İslam, Ankara: Vadi Yayınları.
• Aydın, M. S. (2002), Siyasi, Ekonomik ve Kültürel Boyutlarıyla Küreselleşme, İstanbul: Ufuk Yayınları.
• Aygül, H. H. ve Öztürk, Ö. (2016), Dini Çoğulculuk ve Kamusal Alanda Dindar Tüketim Kültürü. Moment Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 3(1), 190-206.
• Barbarosoğlu, F. (2002), İmaj ve Takva. İstanbul: Timaş.
• Baudrillard, J. (2012), Tüketim Toplumu, (Çev.: H. Deliceçaylı ve F. Keskin), İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Bauman, Z. (1998), Postmodern Etik. (Çev.: A. Türker), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (1999), Çalışma Tüketicilik ve Yeni Yoksullar. (Çev.: Ü. Öktem), İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Bauman, Z. (2006), Küreselleşme, (Çev.: A. Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı.
• Berger, P. L. (2003), Küreselleşmenin Kültürel Dinamikleri, İçinde, P. L., ve Huntington, S. P. (Ed.), Bir Küre Bin Bir Küreselleşme: Çağdaş Dünyada Kültürel Çeşitlilik, (Çev.: Ayla Ortaç), İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Bilici, M. (2013), İslam'ın Bronzlaşan Yüzü: Caprice Hotel Örnek Olayı, İçinde, N. Göle (Der.) İslam'ın Yeni Kamusal Yüzleri: İslam ve Kamusal Alan Üzerine Bir Atölye Çalışması (s. 216-237). İstanbul: Metis.
• Bocock, R. (1997), Tüketim, (Çev.: İ. Kutluk), Ankara: Dost Yayınları.
• Boubekeur, A. (2005), Cool and Competitive Muslim Culture in The West. Isim Review Dağtaş, B., Dağtaş, E. (2009). Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları, Ankara: Ütopya Yay.
• Castells, M. (2004), Küresel Kuşatma Karşısında İnsan, (Çev.: Ş. Yalçın), İstanbul: Ufuk Yayınları.
• Cingi, S. (2014), İslami Cola Atağı. Gazete Vatan. Erişim: 14 Mart 2019. http://www.Gazetevatan.Com/İslami-Cola-Atagi-25581-Ekonomi/ Adresinden Alındı.
• Çakmak, S. (2013), Müslüman Kadın Şık ve Zarif Olmalı. http://haber.stargazete.com/magazin/musluman-kadinsik-ve-zarif-olmali/haber-795955
• Dağtaş, B. Dağtaş, E. (2009), Giriş, İçinde, B. Dağtaş ve E. Dağtaş (Der.) Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları Türkiye Medyasında Örüntüler, (s. 7-23), Ankara: Ütopya.
• Debord, G. (1996), Gösteri Toplumu ve Yorumlar, (Çev.: A. Ekmekçi ve O. Taşkent), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Demirezen, İ. (2015), Tüketim Toplumu ve Din, İstanbul: Dem Yayınları.
• Featherstone, M. (1998), Postmondernizm ve Tüketim Kültürü, (Çev.: M. Küçük), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Göle, N. (2010), Modern Mahrem, İstanbul: Metis Yayınları.
• Göle, N. (2012), Seküler ve Dinsel: Aşınan Sınırlar, (Çev.: E. Ünal), İstanbul: Metis Yayınları.
• Haddorff, D.W. (2000), Religion and The Market: Opposition, Absorption, Or Ambiguity?, Review Of Social Economy, (58), 483-504.
• Haenni, P. (2011), Piyasa İslamı İslam Suretinde Neoliberalizm, (Çev.: L. Ünsaldı). Ankara: Özgür Üniversite Kitaplığı.
• Harvey, D. (1999), Postmodernliğin Durumu, (Çev.: S. Savran), Metis Yayınları, İstanbul.
• Hetherington, K. ve C. Havard (2014), Consumer Society?, J. Allen and G. Blakeley, (Ed.), Identity and lifestyle, Milton Keynes: The Open University, 115-145.
• https://t24.com.tr/haber/islami-burjuvanin-satafatli-ev hayati,40025 (Erişim Tarihi: 14.07.2021)
• https://tr.sputniknews.com/turkiye/201805111033400727-kadin-avm-zeytinburnu-zeruj-port/ (Erişim Tarihi: 03.08.2021)
• https://www.yenisafak.com/yazarlar/ismail-kilicarslan/muhafazakr-orta-sinif-nasil-delirdi-2050484 (Erişim Tarihi: 18.11.2022)
• John, T. (2004), Küreselleşme ve Kültür, (Çev: A. Eker), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kılıçbay, B. ve Binark, M. (2002), Consumer Culture, Islam and the Politics of Lifestyle: Fashion for Veiling in Contemporary Turkey. European Journal of Communication, 4(17), 495-511.
• Köroğlu, C. Z. (2012), Tüketim Kültürü ve Din, Ankara: Afşar Matbaası.
• Lasch, C. (2006), Narsisizm Kültürü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Marx, K. (1970), Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı, (Çev.: S. Belli), Ankara, Sol Yayınları.
• Meşe, İ. (2015), İslami Bir Moda Dergisi Örneğinde Moda ve Tesettür: Ne Türden Bir Birliktedir?, Fe Dergisi: Feminist Eleştiri (1), 146-158.
• Northbourne L. (2003), Modern Dünyada Din, (Çev.: Ş. Yalçın), İstanbul: İnsan.
• Özbolat, A. (2014), Tüketim Bağlamında Dindarlığın Dönüşümü, Birikim Dergisi, Erişim: 05 Nisan 2021 http://www.Birikimdergisi.Com/GuncelYazilar/1127/Tuketim-Baglaminda-Dindarligin Donusumu#.Vytxtethfiu
• Ritzer, G. (2000), Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek: Tüketim Araçlarının Devrimcileştirilmesi. (Çev.: Ş. S. Kaya), İstanbul: Ayrıntı.
• Savage, M. (2000), Class Analysis and Social Transformation, Buckingham: Open University Press.
• Storey, J. (1997), Cultural Consumption and Everyday Life, Londra: Arnold.
• Taylor, C. (2011), Modernliğin Sıkıntıları, (Çev.: U. Canbilen), İstanbul: Ayrıntı.
• Warde, A. (1994), Consumers, Identity and Belonging, R. Keat, (Ed.), The Authority of the Consumer, London.
• Winter, T. J. (2006), Postmodern Dünyada Kıbleyi Bulmak, (Çev.: Ö. Baldık ve M. Şeviker), İstanbul: Timaş Yayınları.
• Yankaya, D. (2014), Yeni İslami Burjuvazi: Türk Modeli. (Çev.: M. I. Durmaz), İstanbul: İletişim.
• Yerlikaya, R. (2013). İl Genel Meclisi'nin ''Sema'' Duyarlılığı. Haberler.Com. (Erişim Tarihi: 05.09. 2013)
• Yırtıcı, H. ve Uluoğlu, B., (2004), Mekanın Altyapısal Dönüşümü, İTÜ Dergisi/a mimarlık, planlama, tasarım, Cilt:3, Sayı:1, 43-52.
• Zorlu, A. (2006), Modern Tüketim Tarihinden Tüketim Araştırmalarına Tüketim Sosyolojisi. Ankara: Glocal Yay.