Heidegger Felsefesinde Celp Eden Vicdan

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 54 - 71, 31.07.2022

İdris Kılıç

https://doi.org/10.46628/itbhssj.1130433

Öz

Çalışmamızda Heidegger’in ontolojik olarak ele aldığı vicdanın Dasein için nasıl mümkünlük alanı olduğunu izah etmeye çalıştık. Heidegger, kendinden önceki düşünürlerden ayrışarak ahlak temelli bir vicdan analizi yerine ontolojik bir perspektifle onu ele almaya çalışmıştır. Ona göre fırlatılmışlık içerisinde dünyaya fırlatılan Dasein hissettiği kaygı ve belirsizlik nedeniyle herkes-benliğine sığınırken kendi sahih olanaklarını kapatmaktadır. Vicdan, Dasein’ın kapattığı varlık olanaklarına dönüşünün yegâne anahtarıdır. Herkes-benliğine kapılan Dasein’a celp etmek suretiyle çağrıda bulunan vicdan, Dasein’ı kendi suçlu/borçlu olmaklığına öne doğru davet eder. Yapılan çağrı sahih bir sessizlikten beslenerek Dasein’ın tekinsizliğinden gelmektedir ve kendisi hakkındadır. Suçlu/borçlu olma Dasein’ın eksikliği ve tamamlanmamışlığı olarak anlaşılmalıdır. Çağrıya kulak veren Dasein herkes-benliğine sığınarak kapattığı varlık olanaklarını açmak için kendi seçimlerine şans tanımaktadır. Vicdan Dasein’ı öne çağırdığında onu durum fenomeninin içerisine çağırarak fiili olarak olanaklı olan imkânları öncelemesini sağlar. Dasein kapalılığı-açma-kararlılığı sayesinde kapattığı varlık minvallerini açımlayarak herkes-benliğinden kendi olanaklarına geri dönebilmektedir. Çalışmamızda Heidegger’in kendi vicdan düşüncesine ontik vicdan perspektifinden yapılabilir gördüğü dört itirazı da irdeledik.

Anahtar Kelimeler

Heidegger, vicdan, çağrı, ontolojik, olanak

Conscience Summoning Heidegger’s Philosophy

Öz

In our study, we tried to explain how conscience, which Heidegger treats ontologically, is a field of possibility for Dasein. Heidegger, differing from the thinkers before him, tried to deal with it with an ontological perspective instead of an ethical-based analysis of conscience. According to him, Dasein, thrown into the world in thrownness, closes its authentic possibilities while taking shelter in everyone-self due to the anxiety and uncertainty it feels. Conscience is the only key to Dasein's return to the possibilities of being closed. By summoning Dasein into its all-self, conscience invites Dasein forward to its guilt/indebtedness. The call made comes from the uncanny of Dasein, fed by authentic silence, and is about itself. Guilt/indebtedness should be understood as the lack and incompleteness of Dasein. Dasein, who listens to the call, gives a chance to its own choices to open the possibilities of being that it has closed by taking shelter in the self-everyone. When conscience calls Dasein forward, it invites it into the phenomenon of the situation, enabling it to prioritize the possibilities that are possible. Thanks to Dasein's closure-opening-determination, everyone can return to their own possibilities by revealing the modes of being that they have closed. In our study, we examined four objections to Heidegger's thought of conscience, which he saw as feasible from the perspective of ontic conscience.

Anahtar Kelimeler

Heidegger, conscience, call, ontological, possibility

Kaynakça

• Bulut, Ö. (2015). Heidegger ve Badiou’da Hakikat. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cengiz, Y. (2018). Câhız’ın Düşüncesinde Vicdanın Gerçekleşim Seyri ve Denetlemesi. Y. Cengiz ve S. Çınar (Ed.). İslam Düşüncesinde Vicdan Kavramı. Ankara: Nobel Yayıncılık. s. 107-139.
• Çelik, S. (2018). Batı Felsefe Tarihinde Genel Hatlarıyla Vicdan. Y. Cengiz ve S. Çınar (Ed.). İslam Düşüncesinde Vicdan Kavramı. Ankara: Nobel Yayıncılık. s. 77-107.
• Eldem, U. (2017). “Heidegger ve Kant’ta Vicdan Kavramı Üzerine”. Felsefi Düşün Dergisi. S. 8, s. 178-202.
• Ergül, H. Ö. (2003). “Heidegger’in Varoluşçu Ontolojisi”. Kaygı Dergisi. S. 2, s. 68-72.
• Heidegger, M. (2014). Metafiziğe Giriş. Çev. M. Keskin. İstanbul: Avesta Yayınları.
• Heidegger, M. (2017). Metafizik Nedir?. Çev. M. Ş. İpşiroğlu-S. K. Yetkin. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Heidegger, M. (2018). Varlık ve Zaman. Çev. K. Ökten. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Heimsoeth, H. (1986). Immanuel Kant’ın Felsefesi. Çev. T. Mengüşoğlu. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Nietzsche, F. (2020). Ahlakın Soykütüğü Üstüne, Çev. Ahmet İnam. İstanbul: Say Yayınları.
• Kant, I. (2003). Ethica: Etik üzerine Dersler. Çev. Oğuz Özügül. İstanbul: Pencere Yayınları.
• Kant, I. (2015). Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi. Çev. İoanna Kuçuradi. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Kant, I. (2016). Pratik Aklın Eleştirisi. Çev. I. Kuçuradi-Ü. Gökberk-F. Akatlı. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Kartal, O. (2010). “Krizin Fenomenolojisi, Fenomenolojinin Krizi”. Baykuş Felsefe Yazıları Dergisi. S. 6, s. 159-181.
• Kılıç, Y. (2015). “Kant’ın Etik Görüşünde ‘Değerli Eylem’in Olanağı”. Pamukkale Üniversitesi SBE Dergisi. S. 22, s. 93-100.
• Kukla, R. (2002). “The Ontology and Temporality of Conscience”. Continental Philosophy Review. S. 35, s. 1-34.
• Poyraz, H. (2016). “Etikten Önce”. Kutadgubilig Dergisi. S. 30, s. 301-316.
• Sorabji, R. (2015). Moral Conscience Through the Ages: Fifth Century BCE to the Present. Oxford: Oxford Scholarship Online.
• Türker, Ö. (2018). Hanefi Usul Geleneğinde Vicdâniyyât Kavramı: Ahlâkî Bilincin Nesnel Doğası. Y. Cengiz ve S. Çınar (Ed.). İslam Düşüncesinde Vicdan Kavramı. Ankara: Nobel Yayıncılık. s. 3-33.
• Türkmen N. G. (2013). “Heidegger: Fenomenolojik Bir Problem Olarak Dil”. Posseible Düşünme Dergisi. S. 4, s. 59-69.
• Yıldız, N. (2015). “Vicdanın İmkânı”. Kutadgubilig Dergisi. S. 27, s. 11-27.
• Yıldızdöken, Ç. (2017). Heidegger’de Dasein’ın Varlığının Zamansal Serimlenişi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldızdöken, Ç. (2017). “Martin Heidegger’de Yaşam ve Ölüm”. A. K. Çüçen (Ed.). Yaşam ve Ölüm Felsefesi. Ankara: Sentez Yayıncılık.