Galata Which Reflects The Ways Of Classical Turkısh Literature

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 1, 21 - 42, 24.01.2017

Gülçin Tanrıbuyurdu

Öz

İstanbul is a city which has been remembered and called “City of Sultans”, “Queen of Cities”
and “Pearl of the East” for ages and has opened and closed ages with its conquest. This city
which can also be defined as cradle of civilizations has been the capital city of a long life empire
and it has taken a determining role in the cultures of geographies depended on itself . Galata
representing the bygone centuries of İstanbul with the strongest lines is of importance with its
physical charm symbolizing a cultural reality and with its being an historical document. Even
though Galata has been a city quarter remained outside Istanbul Bulwarks, as a district which
has come into conflict with the counter shore in many respect and has witnessed to the
confidential relations in Ottoman Society, it has supported the economical side of the daily life,
has left its mark on the daily life of Istanbul in terms of culture due to being that it attracted the
intelligentsia inwardly, and it has become the window of the city opened to Europe. In this
study, commencing from obligation to discover this district where many practices of “enjoying
life” are experienced, the sides of Galata as reflected to the Classical Turkish Poem shall be
addressedand it wil  be tried to obtain some cues about the social life of that period in the light
of sample verses

Anahtar Kelimeler

Ottoman Social Life, Ancient Istanbul, Galata (Kalata), Classical Turkish Poetry

Klasik Türk Edebiyatına Yansıyan Yönleriyle "Galata"

Öz

Yüzyıllardır “sultanların şehri”, “şehirlerin ecesi”,
“Doğu’nun incisi” gibi adlarla anılan, fethiyle çağlar kapatıp çağlar açan bir
şehirdir İstanbul. Medeniyetler beşiği olarak da tanımlanabilecek bu şehir,
uzun ömürlü bir imparatorluğa başkentlik ederken, kendisine bağlı coğrafyaların
kültürlerinde de belirleyici bir rol üstlenmiştir. İstanbul’un geride kalan yüzyıllarını
güçlü çizgilerle temsil eden Galata, bir kültürel gerçekliği simgeleyen
fiziksel çekiciliği ve tarihi bir belge oluşuyla önem arz etmektedir. Galata;
Osmanlı toplumunda, Haliç’in karşı kıyısıyla birçok bakımdan ters düşen, çoğu
zaman da gizli ilişkilere şahitlik eden bir semt olarak İstanbul surları
dışında bir mahalle konumunda kalmışsa da günlük yaşamın iktisadi yönünü
desteklemiş, aydın kesimin içten içe ilgisini çekmesi sebebiyle İstanbul’un
gündelik hayatına kültürel açıdan damgasını vurmuş ve kentin Avrupa’ya açılan
penceresi durumuna gelmiştir. Dinsel yapıların çeşitliliği, farklı kültür ve
dillerin bir arada yaşandığı bir mozaik olan bu semt; bedestenleri, dükkânları
ve çarşıları ile olduğu kadar meyhaneleri ile de ilgi odağı olmuştur. Bu çalışmada
“hayattan kâm alma”nın birçok pratiğinin yaşandığı bu semti keşfetme
zorunluluğundan yola çıkılarak, Galata’nın Klâsik Türk şiirine yansıyan
yönlerinden söz edilecek ve örnek beyitler ışığında dönemin sosyal yaşantısına
dair ipuçları elde edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı sosyal hayatı, eski İstanbul, Galata (Kalata), Klâsik Türk şiiri

Kaynakça

• Açıkgöz, Namık, “Fethettiği Şehri Bir Güzele Bahşeden Padişah: Fatih”, I. Uluslar arası Türk Kültüründe İstanbul Bildirileri, İstanbul, Beşir Kitabevi, 2008, s.83-89.
• Ahmed Mithat Efendi, Dürdane Hanım, İstanbul, Bedir Yayınevi, 1974.
• Akın, Nur, Galata ve Pera : 19. Yüzyılın İkinci Yarısında İstanbul, Literatür Yayıncılık, 1998.
• Aksoyak, İsmail Hakkı,Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Divanları (I-II-III), Harvard: The Department of Near Eastern Languages & Civilizations, Harvard University, 2006.
• Altınay, Ahmet Refik, Eski İstanbul, Haz. Sami Önal, İstanbul, İletişim Yayınları, 1998.
• Altınay, Ahmet Refik, Kafes ve Ferace Devrinde İSTANBUL, Haz. Tahir Yücel, İstanbul, Kitabevi Yayınları, 1998.
• Amıcıs, De Edmondo, İstanbul, Çev. Beynun Akyavaş, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2013.
• And, Metin, 16. Yüzyılda İstanbul: Kent, Saray, Günlük Yaşam, İstanbul: Akbank Kültür ve Sanat Kitapları, 1994.
• Aydemir, Yaşar, Vücûdî, Hayâl u Yâr, Ankara, Birleşik Kitabevi, 2007.
• Ayverdi, Sâmiha, İstanbul Geceleri, İstanbul, İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları, 1971.
• Bâkî Dîvânı, Haz. Sabahattin Küçük, Ankara, TDK Yayınları, 1994.
• Banoğlu, Niyazi Ahmet, Tarihi ve Efsaneleriyle İstanbul Semtleri, İstanbul, Selis Kitaplar, 2007.
• Bareilles, Bertnard, İstanbul’un Frenk ve Levanten Mahalleleri: Pera- Galata-Banliyöler, Çev. Ali Berktay, İstanbul, Güncel Yayıncılık, 2003.
• Çavuşoğlu, Mehmed, Dîvanlar Arasında, Ankara, Akçağ Yayınları, 1998.
• Çöl, Nilgün, “16.Yüzyıla Kadar Galata’da Kentsel Dokuyu Etkileyen Faktörler”, Turkish Studies, Volume 4/3 Spring 2009, s.681-695
• Deleon, Jak, 100 İstanbul, İstanbul, Remzi Kitabevi, 2000.
• Doğan, Muhammed Nur, Fâtih Dîvânı ve Şerhi, İstanbul, Yelkenli Yayınevi, 2007.
• Duhanî, Said N., Beyoğlu’nun Adı Pera İken: Geri Dönmeyecek Zamanlar, Çev. Nihal Önol, İstanbul, Çelik Gülersoy Vakfı Yayınları, 1990.
• Edirneli Nazmî Mecma’ü’n-Nezâ’ir, Haz. M. Fatih Köksal, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2001.
• Eldem, Edhem vd., Doğu İle Batı Arasında Osmanlı Kenti: Halep, İzmir ve İstanbul, Çev. Sermet Yalçın, Ankara,Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2000.
• Evliyâ Çelebi, Seyahatnâme, Çev. Zuhuri Danışman, İstanbul, Kardeş Matbaası, 1969.
• Eyice, Semavi, Tarih Boyunca İstanbul, İstanbul, Etkileşim Yayınları, 2006.
• Freely, John, The Companıon Guıde To ISTANBUL And Around The Marmara, Woodbridge, Companıon Guıdes, 2000.
• Gautier, Theophile, İstanbul, Dünyanın En Güzel Şehri, Çev. Nuriye Yiğitler, İstanbul, Profil Yayıncılık, 2007.
• Goytisolo, Juan, Osmanlı’nın İstanbulu, Çev. Neyyire Gül Işık, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2004.
• Hayâlî Bey Dîvânı, Haz. Ali Nihat Tarlan, Ankara, Akçağ Yayınları, 1992.
• Helâkî Dîvânı, Haz. Mehmed Çavuşoğlu, İstanbul, Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1982.
• Işın, Ekrem , İstanbul’da Gündelik Hayat: İnsan, Kültür ve Mekân İlişkileri Üzerine Toplumsal Tarih Denemeleri, İstanbul, İletişim Yayınları, 1995.
• İncicyan, P.Ğ., 18. Asırda İstanbul, Çev. Hrand D. Adreasyan, İstanbul, Baha Matbaası, 1977.
• Karavelioğlu, Murat A., XVI. Yüzyıl Şâirlerinden Prizrenli Şem‘î’nin Dîvânı’nın Edisyon Kritiği ve İncelenmesi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, 2005.
• Kaya, Bilge, Hisâlî Hayatı Eserleri ve Metâliü’n Nezâir Adlı Eserinin Birinci Cildi (İnceleme-Metin), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, 2003.
• Kılıç, Filiz, Meşâirü’ş-Şuarâ (Âşık Çelebi Tezkiresi), İnceleme-Tenkitli Metin, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, 1995.
• Za’îfî, Kitâb-ı Sergüzeşt-i Za’îfî, Haz. Mehmet Ali Üzümcü, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Koçu, Reşad Ekrem, İstanbul Ansiklopedisi, S.171, C.II, İstanbul, Milli Eğitim Basımevi, 1973.
• Koçu, Reşad Ekrem, Eski İstanbul’da Meyhaneler ve Meyhane Köçekleri, İstanbul, Doğan Kitapçılık, 2002.
• Kuban, Doğan, İstanbul Bir Kent Tarihi, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2000.
• Latîfî, Evsâf-ı İstanbul, Haz. Nermin Suner, İstanbul, Baha Matbaası, 1977.
• Livâyî Dîvânı, Haz. Köksal Seyhan, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, 2002.
• Muvakkit-zâde Pertev Dîvânı, Haz. Ekrem Bektaş, Malatya, Öz Serhat Yayıncılık, 2007.
• Nâbî Dîvânı, Haz. Ali Fuat Bilkan, Ankara, MEB Yayınları, 1997.
• Onay, A. Talat, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, İstanbul, MEB Yayınları, 2004.
• Ortaylı, İlber, İstanbul’dan Sayfalar, İstanbul, İletişim Yayınları, 1995.
• Pakalın, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, “Kule-i Zemîn” Maddesi, C.III, s.315, İstanbul, MEB Yayınları, 1993.
• Pardoe, Mıss, Şehirlerin Ecesi İstanbul: Bir Leydinin Gözüyle 19. Yüzyılda Osmanlı Yaşamı, Çev. Banu Büyükkal, İstanbul, Kitap Yayınevi, 2004.
• Ravzî Dîvânı, Haz. Yaşar Aydemir, Ankara, Birleşik Kitabevi, 2007.
• Revânî Dîvânı, Haz. Ziya Avşar, Konya, Sebat Ofset Matbaacılık, 2007.
• Rezmî Dîvânı, Haz. Mehmet Gürbüz, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2005.
• Sakaoğlu-Akbayar, Necdet-Nuri, Binbir Gün Binbir Gece: Osmanlı’dan Günümüze İstanbul’da Eğlence Yaşamı, İstanbul, Creative Yayıncılık, 1999.
• Şeker, Mehmet, Anadolu’da Bir arada Yaşama Tecrübesi: Türkiye Selçukluları ve Osmanlılar’da Müslim-Gayr-i Müslim İlişkileri, Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2005.
• Şentürk, A. Atilla, Osmanlı Şiiri Antolojisi, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2004.
• Türker, Orhan, Galata’dan Karaköy’e Bir Liman Hikayesi, İstanbul, Sel Yayıncılık, 2000.
• Üçel-Aybet, Gülgün, Avrupalı Seyyahların Gözünden Osmanlı Dünyası ve İnsanları (1530-1699), İstanbul, İletişim Yayınları, 2003.
• Vratislav, Baron V., Baron Vratislav’ın Anıları: XVI. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’ndan Çizgiler, Çev. M. Süreyya Dilmen, İstanbul, AD Kitapçılık., 1998.
• Yahyâ Bey Dîvânı, Haz. Mehmed Çavuşoğlu, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1977.