Ahlaki Olgunluk Kavramı Üzerine Kuramsal Bir Çözümleme

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 5, 2275 - 2298, 24.10.2017

İshak Tekin

Öz

Ahlak eğitimi nihai anlamda, benimsenen ahlak
anlayışı doğrultusunda bireylerin ahlaken olgunlaşmasını amaçlar. Ahlaki
olgunluk kavramı, ilgili literatürde farklı şekilde anlamlandırılmıştır. Bu
çerçevede farklı bakış açılarını dikkate alan yeni bir ahlaki olgunluk tanımına
ihtiyaç olduğu söylenebilir. Bu çalışmada önce ahlaki olgunluk kavramının
farklı yaklaşımlarda nasıl anlaşıldığı ve bu kavrama ilişkin kavrayışların
nasıl bir dönüşüm geçirdiği ortaya konulmuştur. Ahlaki olgunluğa ilişkin
kavrayışlarda, ahlaki erdemlerin kazandırılmasından ahlaki becerilerin
kazandırılmasına doğru bir eğilimin olduğu görülmüştür. Çalışmanın sonraki
kısmında, kavrama ilişkin bu değişimi dikkate alan yeni bir tanım yapılmış ve
böyle bir ahlaki olgunluğun öğretilmesinin imkânı tartışılmıştır. Çalışmada ortaya
konulan tanımda, ahlaki işleyişte rol oynayan ahlaki becerilerin bütüncül bir
şekilde kazanılmasına ve bu olgunluğun ahlaki anlamda bir yetkinleşme süreci
olduğuna vurgu yapılmıştır. Böyle bir ahlaki olgunluk anlayışının, somut ahlaki
çıktıların ortaya konulabilmesine ve bu sayede onun okul programları vasıtasıyla
öğretilebilmesine imkân sunacağı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Ahlaki Olgunluk, Ahlaki İşleyiş, Erdem, Ahlaki Beceriler, Ahlak Eğitimi

A Theoretical Analysis On The Concept of Moral Maturity

Öz

The
concept of moral maturity is interpreted differently in the literature. Hense there
is a need for a new definition of moral maturity, which takes into account
different perspectives. This study firstly aims
to reveal how this concept was understood in different approaches and how the
insights of this concept were transformed in literature. Consequently, there is
a tendency towards the acquisition of moral skills from moral virtues in the
conception of moral maturity. Secondly a new definition has been made that
takes account of this change and the possibility of teaching such a moral maturity
was discussed. In our definition, it is emphasized that maturation is ethically
a developmental process and the moral skills that play role in moral
functioning are upskilled with a holistic approach in this process. Such an
understanding of moral maturity will allow the presentation of concrete moral
outcomes and teaching through school programs.

Anahtar Kelimeler

Moral Maturity, Moral Functioning, Virtue, Moral Skills, Moral Education

Kaynakça

• Acuner, Y. (2004). 14-18 Yaş Arası Gençlerde Ahlâkî Yargı Gelişimi ve Ahlâk Eğitimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi SBE.
• Ardoino J. (1965). Propos Actuels sur L'éducation, Contribution à L'éducation des Adultes (2. Ed.). Paris: Gauthier-Villars.
• Aristotle. (1955). The Ethics of Aristotle: The Nichomachaen Ethics. (rev. ed.) (J. K. Thomson, trans.). New York: Viking.
• Aristoteles. (1997). Nikomakhos’a Etik. S. Babür (çev.), Ankara: Ayraç Yay.
• Bloch, H. & Niederhoffer, A. (1969). Les Bandes D'adolescents. Paris: Payot.
• Battistich, V., D. Solomon, M. Watson, E. Schaps (1996). Enhancing Students’ Engagement, Participation and Democratic Values and Attitudes. Ann Arbor, MI: Society for the Psychological Study of Social Issues.
• Battistich, V., D. Solomon, M. Watson, J. Solomon, E. Schaps (1989). Effects of an Elementary School Program to Enhance Prosocial Behavior on Children’s Social Problemsolving Skills and Strategies. Journal of Applied Developmental Psychology. 10, 147-169.
• Berkowitz, M. W. (1997). The Complete Moral Person: Anatomy and Formation. J. DuBois (ed.). Moral Issues in Psychology: Personalist Contributions to Selected Problems içinde. Lanham, MD: University Press of America.
• Berkowitz M. W., S. A. Sherblom, M. C. Bier, V. Battistich (2006). Educating for Positive Youth Development. M. K. Smetana (Ed.). Handbook of Moral Development içinde, Mahwah: Erlbaum, 703-733.
• Budak, S. (2005). Psikoloji Sözlüğü (İkinci Basım). Ankara: Bilim ve Sanat Yay.
• Çağrıcı, M. (1995). Fazilet. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 12, s. 268–271.
• Çiftçi, N. (2003). Kohlberg’in Bilişsel Ahlak Gelişimi Teorisi: Ahlak ve Demokrasi Eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi. 1.1, 43–77.
• Çiftçi, N. (2013). Ahlak Gelişimi. Kaya A. (ed.) Eğitim Psikolojisi içinde. Ankara: PegemA Yay., 149-195.
• Çinemre, S . (2013). Bir Ahlak Eğitimcisi Olarak Lawrence Kohlberg. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 22.1, 143-164.
• Çinemre, S. (2014). Kohlberg’in Ahlak Gelişim Teorisine Yönelik Bazı Eleştiriler. Değerler Eğitimi Dergisi, 12.28, 69-99.
• Deci, E. & Ryan, R. (1985). Intrinsic Motivation and Self-determination in Human Behavior. New York: Academic Press.
• Dilmaç, B. (1999). İlköğretim Öğrencilerine İnsani Değerler Eğitimi Verilmesi ve Ahlaki Olgunluk Ölçeği ile Eğitimin Sınanması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi EBE.
• Dilmaç, B. (2007). Fen Lisesi Öğrencilerine İnsani Değerler Eğitimin Verilmesi ve İnsani Değerler Ölçeği İle Sınanması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi EBE.
• Duran, M. S. (2017). Kant’ın Ödev Ahlakı Üzerine. Temâşâ Felsefe Dergisi. 6, 57-84.
• Durkheim, E. (2010). Ahlak Eğitimi. O. Adanır (çev.). İstanbul: Say Yay.
• Foulquie, P. (1994). Pedagoji Sözlüğü. C. Karakaya (çev.), İstanbul: Sosyal Yay.
• Gottlieb, P. (2009). The Virtue of Aristotle’s Ethics, New York: Cambridge University Press.
• Götz, I. L. (1989). Is There a Moral Skill?. Educational Theory, 39: 11–16. doi:10.1111/j.1741-5446.1989.00011.x
• Güngör, E. (2010). Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar. İstanbul: Ötüken Yay.
• Hardy, S. A. & diğ. (2011). Adolescent Naturalistic Conceptions of Moral Maturity, Social Development. 20(3), 562-586. doi:10.1111/j.1467-9507.2010.00590.x
• Hedstrand, N. (2007). Maturity as a Guide to Morals, Dissertation, LMU München: Fakultät für Philosophie.
• İbn Adî, Y. (2013). Tehzîb’ül-Ahlak. H. Kuşlu (çev.), İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
• İbn-i Miskeveyh (2013). Tehzîb’ül-Ahlak. A. Şener, C. Tunç, İ. Kayaoğlu (çev.), İstanbul: Büyüyen Ay Yay.
• Kant, I. (1994). Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi, İoanna Kuçuradi (çev.), Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu:
• Kohlberg, L. (1966). Moral Education in The Schools: A Developmental View. School Review. 74, 1-30.
• Kohlberg, L. (1973). Continuities in Childhood and Adult Moral Development Revisited. P. B. Baltes & K. W. Schaie (ed.). Life-span Developmental Psychology: Personality and Socialization içinde. New York: Academic Press, 187-196.
• Kohlberg, L. (1995). Die Psychologie der Moral Entwicklung. W. Althof (Her.), Sinzheim: Suhrkampf.
• Kreeft, P. (1992). Back to Virtue: Traditional Moral Wisdom for Modern Moral Confusion. San Francisco: Ignatius Press.
• Kristjánsson, K. (2017) Aristotelian Character Education. London: Routledge.
• Lickona, T. (1991a). An Integrated Approach to Character Development in The Elementary School Classroom. J. Benninga (ed.), Moral, character, and civic education içinde, New York: Teachers College Press, 67–83.
• Lickona, T. (1991b). Educating for Character: How Our Schools Can Teach Respect and Responsibility. New York: Bantam.
• Mathieson, K. (2003). Elements of Moral Maturity. Journal of College and Character, 4(5), doi:10.2202/1940-1639.1356.
• McIntyre, A. (2001). Erdem Peşinde. M. Özcan (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Minnameier, G. (2003). Ahlaki Gelişim Teorisinde Yarımlardan Bütünlere: Yeni Bir Basamak Sınıflandırması Kohlberg’in Geçiş Basamaklar Olarak Adlandırdığı Basamaklarla Nasıl Bütünleştirilebilir?. Değerler Eğitimi Dergisi. 1(1), 139-169.
• Nardi, P. M. & R. N. Tsujimoto (1979). The Relationship of Moral Maturity and Ethical Attitude. Journal of Personality, 47(2), 365–377. doi:10.1111/j.1467-6494.1979.tb00208.x
• Narvaez, D. (2006). Integrative Ethical Education. M. K. Smetana (ed.). Handbook of Moral Development içinde, Mahwah: Erlbaum, 703-733.
• Oğuzkan, F. (1981). Eğitim Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Oktay, A. S. (2005). Kınalızâde Ali Efendi ve Ahlâk-ı Âlâî. İstanbul: İz Yay.
• Onur, B. (1991). Gelişim Psikolojisi. Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm. Ankara: İmge Kitapevi.
• Özel, A. (2011). Tehzîb. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 40, s. 325–328.
• Peters, J. (ed.). (2013). Aristotelian Ethics in Contemporary Perspective. New York and London: Routledge.
• Peterson, C. & Seligman, M. E. P. (2004). Character Strengths and Virtues: A Handbook and Classification. New York: Oxford University Press / Washington, DC: American Psychological Association.
• Piaget, J. (2015). Çocuğun Ahlaki Yargısı. İ. Dündar (çev.), İstanbul: Pinhan Yay.
• Piepper, A. (1999). Etiğe Giriş. V. Atayman ve G. Sezer (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Püsküllüoğlu, (2012). Türkçe Sözlük (100.000 Madde). Ankara: Arkadaş Yay.
• Rest, J., D. Narvaez, M. J. Bebeau, S. J. Thoma (1999). Postconventional Moral Thinking:: A Neo-Kohlbergian Approach. Mahwah, NJ London: L. Erlbaum Ass.
• Reimer, K. S.; B. D. Goudelock & L. J. Walker (2009). Developing Conceptions of Moral Maturity: Traits and İdentity in Adolescent Personality, The Journal of Positive Psychology, 4.5, 372-388. doi: 10.1080/17439760902992431.
• Rusnak, T. (Ed.). (1998) An Integrated Approach to Character Education. California: Corwin Press.
• Ryan, K. & Bohlin, K. E. (1999). Building Character in Schools. San Francisco: Jossey-Bass.
• Schaps, E., V. Battistich, D. Solomon (1997). School as a Caring Community: A Key to Character Education. A. Molnar (Ed.). The Construction of Children’s Character içinde. Chicago: University of Chicago Press, 127– 139.
• Seyyar, A. (2003). Ahlak Terimleri (Ansiklopedik Sözlük). İstanbul: Beta Basım.
• Şengün, M. (2008). Lise Öğrencilerinin Ahlaki Olgunluk Düzeylerinin Bazı Kişisel Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi SBE.
• Şengün, M., & Kaya, M. (2007). Ahlaki Olgunluk Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ondokuz Mayıs İlahiyat Fakültesi Dergisi. 24-25, 51–64.
• Şengün, M. (2013). Anne-Baba Tutumuna Göre Lise Öğrencilerinin Ahlaki Olgunluk Düzeyleri. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 12(23), 203-215. The Jubile Center for Character & Virtues (2017). A Framework for Character Education in Schools. Birmingham: University of Birmingham.
• Tekin, İ. (2016). Der Ansatz des Tahḏīb al-aḫlāq im Kontext der theoretischen Grundlagen der islamischen Moralerziehung. Y. Sarıkaya & A. Aygün (Ed.) Islamische Religionspädagogik içinde, Münster: Waxmann, 83-106.
• Trautner, H. M. (1991). Lehrbuch der Entwicklungspsychologie. Göttingen: Hogrefe Verlag.
• et-Tûsî, N. (2007). Ahlak-ı Nâsırî. T. Özakkaş (çev. ed.), İstanbul: Litera Yay.
• Walker, L. J. & Pitts, R. C. (1998). Naturalistic Conceptions of Moral Maturity, Developmental Psychology, 34, 403–19.
• Wright, D. & Croxen, M. (1989). Ahlak Yargısının Gelişimi. Demet Öngen (çev.), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 22(1), 289-310.