BEJAN MATUR ÇEVİRİLERİNDEN ÖRNEKLERLE METAFORİK BİR YENİDEN YAZMA EYLEMİ OLARAK ŞİİR ÇEVİRİSİ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 5, 2379 - 2398, 12.11.2017

Göksenin Abdal

Öz

Bu çalışmada, Bejan Matur’un Türkçede 1996 – 2002 ve 2008 yıllarında, İngilizcede 2004 ve 2012 yıllarında yayınlanmış olan Sabır Tanrısının Tapınağında (In The Temple Of A Patient God) ve İbrahim’in Beni Terk Etmesi (How Abraham Abandoned Me) başlıklı kitaplarında yeniden yazma deneyimi incelenmekte ve George Lakoff ve Mark Johnson’ın geliştirdiği metafor kuramından yola çıkarak erek metinler çözümlenmektedir. Çalışma üç kısımdan oluşmaktadır: İlk kısımda, çeviri eylemini yeniden yazma eylemi olarak ele alan yaklaşımlar (Bassnett, Lefevere, Venuti) incelenmektedir. İkinci kısımda, erek metinleri inceleme çerçevesini oluşturan kavramlar (ontolojik metafor, yapısal metafor, yönelimsel metafor ve kavramsal gösterim) ele alınmaktadır. Üçüncü kısımda ise erek metinlerdeki metaforların nasıl yeniden yaratıldığı metinlerden alınan örneklerle tartışmaya açılmaktadır. Bu çalışma sonucunda, Bejan Matur çevirilerinde, somutlaştırma, deyiş kaydırma, yerlileştirme, yabancılaştırma gibi çeviri stratejilerinin kullanıldığı görülmüş ve çevirmenlerin erek metindeki metaforların yaratım sürecinde metaforik bir yeniden yazma eylemi gerçekleştirdikleri sonucuna ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Yeniden yazma, metafor kuramı, şiir çevirisi, Türk edebiyatı, Bejan Matur

Poetry Translation As An Act of Metaphor Based Rewriting with Examples From Bejan Matur's Translations

Öz

In this study, the strategies adopted through the translation of Bejan
Matur’s books titled In The Temple Of A
Patient God (Sabır Tanrısının Tapınağında) and How Abraham Abandoned Me (Ibrahim’in Beni Terk Etmesi) published in
Turkish between 1996 – 2002 and 1998 and translated into English in 2004 and
2012, are discussed. The study consists of three stages: In the first stage, theoretical
approaches to translation as rewriting (Bassnett, Lefevere, Venuti) are
analyzed. In the second stage, the concepts (ontological metaphor, structural
metaphor, orientational metaphor and conceptual mapping) used for the analysis
of texts are discussed. In the third stage, the creational processes of
metaphors are analyzed in the light of the target texts. Consequently, it is
found out that in the translation of poems, techiques of concretization, shifts
of expression, domestication and foreignization are used and translators
carried out a metaphor-based rewriting action in the creation of the target
texts.

Kaynakça

• Bassnett, Susan; Lefevere, André (1998) Constructing Cultures: Essays On Literary Translation Topics in Translation. Clevedon, İngiltere: Multilingual Matters.
• Bassnett, Susan (2002) Translation Studies. London, Kanada; New York, ABD: Routledge,
• Lakoff, George; Johnson, Mark (2003) Metaphors We Live By. Şikago, ABD: University of Chicago Press.
• Lefevere, André (1991) "Translation and Comparative Literature: The Search for the Center.” TTR : traduction, terminologie, rédaction 4 içerisinde s. 129-144. Montreal, Kanada: Erudit.
• Lefevere, André (1992) Translation, Rewriting, and the Manipulation of Literary Fame. London, Kanada; New York, ABD: Routledge.
• Matur, Bejan (1996) Rüzgar Dolu Konaklar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Matur, Bejan (1999) Tanrı Görmesin Harflerimi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Matur, Bejan (2002) Ayın Büyüttüğü Oğullar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Matur, Bejan (2002) Onun Çölünde. İstanbul: Metis Yayınları.
• Matur, Bejan (2004) In the Temple of A Patient God (Çev. Ruth Christie). West Yorkshire, İngiltere: Arc Publications.
• Matur, Bejan (2008) İbrahim’in Beni Terketmesi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Matur, Bejan (2012) How Abraham Abandoned Me (Çev. Ruth Christie, Selçuk Berilgen). West Yorkshire, İngiltere: Arc Publications.
• Venuti, Lawrence (1995) The Translator’s Invisibility: A History of Translation. London, Kanada; New York, ABD: Routledge.
• Venuti, Lawrence (2000) “Translation, Community, Utopia.” The Translation Studies Reader (ed. Lawrence Venuti) içerisinde s. 468-489. London, Kanada; New York, ABD: Routledge.