Kadim Geleneğe Açılan Modern Bir Kapı: Cihan Aktaş’ın Şirin’in Düğünü Adlı Romanında Nizâmî-i Gencevî’nin Hüsrev ü Şirin Adlı Mesnevisinden İzler

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 7, 32 - 68, 28.11.2017

Canan Sevinç

Öz

Cihan Aktaş, 2016
yılında yayımlanan ve kendisine Necip Fazıl Hikâye ve Roman Ödülü (2016) de
getiren Şirin’in Düğünü adlı romanında, romanın adından başlayarak, Nizâmî-i
Gencevî’nin Hüsrev ü Şirin adlı mesnevisine telmihte bulunur. Olay örgüsünün de
anılan mesnevi ile koşut bir düzlemde kurgulandığı romanda, bir yandan romanın
başkişisi Şirin’in kimlik ve aidiyet problemleri işlenirken diğer yandan
merkezinde Şirin’in olduğu üçlü bir aşk hikâyesi de yüzyıllar öncesinden sesini
duyurur. Mesnevide Hüsrev, Şirin ve Ferhat arasında tecelli eden bu aşk,
romanda Faruk, Şirin ve Kürşat arasında geçer. Bu çalışmada, anılan romanla
Hüsrev ü Şirin adlı mesnevi arasındaki geçişliliklere işaret edilecek ve
gelenekten moderne açılan bir kapı olarak mesnevi - roman ilişkisi üzerinde
durulacaktır.  

Anahtar Kelimeler

Cihan Aktaş, Şirin’in Düğünü, Nizâmî-i Gencevî, Hüsrev ü Şirin, Gelenek, Roman, Mesnevi

A Modern Gate to Ancient Tradition: Traces from Mesnevi of Nizami-i Gencevî Called Hüsrev ü Şirin in Cihan Aktaş’s Novel Called Şirin’in Düğünü

Öz

Cihan
Aktaş makes a reference by beginning its name to Nizami-i Gencevî’s mesnevi
called Hüsrev ü Şirin in her novel called Şirin’in Düğünü which makes her win
Necip Fazıl Story and Novel Award (2016). Both problems of identity and
belonging of protagonist Şirin are mentioned, and a centuries old love triangle
where Şirin is in the center, is heard in the novel where plot was
fictionalized parallel with the aforementioned mesnevi. This love triangle is
experienced by Hüsrev, Şirin and Ferhat in the mesnevi; it is experienced by
Faruk, Şirin and Kürşat in the novel. In this study, the transitivity between
aforementioned novel and mesnevi called Hüsrev ü Şirin is going to be referred
and the relationship mesnevi and novel is going to be discussed as a gate opening
from traditional to modern.   

Anahtar Kelimeler

Cihan Aktaş, Şirin’in Düğünü, Nizâmî-i Gencevî, Hüsrev ü Şirin, Tradition, Novel, Mesnevi

Kaynakça

• ABDULLAH, Fevziye, “Nizâmî - Şeyhî Husrev-ü Şîrîn Mukayesesi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 1950, C.I, S.1-2, s.263-281.
• AKALIN, Nazir, “Nizâmi-yi Gencevî’nin Hayatı, Edebî Şahsiyeti ve Eserleri”, Bilig, 1998, S.7, s.67-91.
• AKKUŞ, Yasemin, “Hamse-i Nizami ile Türkçe Mensur Tercümesinin Mukayesesi: ‘Hüsrev ü Şirin Örneği’ ”, I. Uluslararası Türk-İran Dil ve Edebiyat İlişkileri Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi-Allame Tabatabai Üniversitesi Ortak Sempozyumu, İstanbul, 15-17 Mayıs 2012: 397- 430.
• AKTAŞ, Cihan, Şirin’in Düğünü, İz Yayıncılık, İstanbul 2016. ------------------, “Kötü romanın da alıcısı çıkar, kötü evin de…”, www.aksahaber.org, 9 Kasım 2016, erişim tarihi: 01.07.2017.
• AKTAŞ, Şerif, “Roman Olarak Hüsn ü Aşk”, Anlatma Esasına Bağlı Edebî Metinlerin Tahlili, -Teori ve Uygulama-, Kurgan Edebiyat, Ankara 2013, s.188-199.
• AKÜN, Ömer Faruk, Divan Edebiyatı, İSAM Yayınları, İstanbul 2013.
• ANDI, Ömer Fatih, “ ‘Şirin’in Düğünü’ne Dair’ “, Lacivert Dergi, Nisan 2017, S.34, www.lacivertdergi.com, erişim tarihi: 04.09.2017.
• ARSLANBENZER, Hakan, “ ‘Yataklarına Kar Yağan Kızlar’ : Cihan Aktaş’ın Bana Uzun Mektuplar Yaz Romanında Vazife, Oyun ve Aşk”, Üç Sütun: Şiir, Hikâye, Eleştiri, Okur Kitaplığı, İstanbul 2013, s.129-136.
• ASLAN, Bahtiyar, “Gelenek ve Modernlik Yazıları-II, Modernlik ve Modernleşme”, Türk Edebiyatı, Mayıs 2017, S.523, s.38-42.
• AY, Arif ve Beyhan KANTER, “2016’daki Romanlar Üzerine”, Edebiyat Ortamı Öykü - Roman Yıllığı 2017, Edebiyat Ortamı Yayınları, Ankara 2017, s.41-42.
• AYCAN, Enver, “Nevai’nin ‘Ferhad ve Şirin’ Mesnevisine Dair”, Türk Dili, 1953, C.II, S.17 s.273-277.
• AYYILDIZ, Mustafa ve Selami ALAN, “Hüsn ü Aşk Mesnevisini Roman Olarak Okumak”, Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu (20-22 Ekim 2011) Bildirileri, Adana 2012, s.52-59.
• BAĞCI, Serpil, “Sûrete Âşık Olmanın Sûretleri”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VI Mesnevî: Hikâyenin Şiiri (Haz. Hatice Aynur vd.), Turkuaz Yayınları, İstanbul 2011, s.265-286.
• BALKAN, Ayşe, “Cihan Aktaş’ın Azize’nin Son Günü Adlı Hikâye Kitabındaki Azerbaycan Kültürüne Ait Unsurlar”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], S.49, Erzurum 2013, s.239-250.
• BİLGÜ, Hamza, “Parantezleri Aşan Bir Roman: Şirin’in Düğünü”, Fayrap, Ağustos 2017, S.99, s.44-47.
• ÇETİN, Nurullah, ”Aşk Mesnevilerinin Tahkiye Metni Olarak Kurgusal Yapısı”, Edebiyat İncelemeleri, Akçağ Yayınları, Ankara 2012, s.9-44.
• ÇOPUR, NALÇACIGİL Emel, “Klasik Türk Edebiyatı Mesnevileri ve Roman” (Masnavi From In The Turkish Literature And Novel), 15.th International Conference on New Directions in the Humanities, London 2017.
• ÇULHAOĞLU, Gülşen, Şeyhi’nin Hüsrev ü Şirin Mesnevisindeki Aşk İlişkileri, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2002. ---------------------, “Şeyhi’nin Hüsrev ü Şirin Mesnevisi’ndeki Aşk İlişkileri”, Doğu Batı, S.26, Şubat - Nisan 2004, s.159-184.
• DENİZ, Seçkin, “Zaman’ın Çağlar Mevsimi’nin Romanı: Cihan Aktaş ve Şirin’in Düğünü”, www.sonsuzark.com, 9 Ağustos 2017, erişim tarihi: 21.08.2017.
• DOĞAN, Ahmet, “Eski Türk Edebiyatı’nda Hüsrev ü Şirin ve Hüsn ü Aşk”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C.5, S.9, 2007, s.389-400.
• ECE, Selami, “Modern Öyküleme Teorileri Açısından Mesnevi”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.20, Erzurum 2002, s.99-105. ---------------, “Mesnevilerde Öyküleme Özellikleri ve Üslûp”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.24, Erzurum 2004, s.11-21.
• EFLATUN, Muvaffak, “Mesneviler Kendini Yalanlayan Metinler midir?”, Gazi Türkiyat, Bahar 2012, S.10, s.91-108.
• ELIOT, T.S., “Gelenek ve Şair” (1919), Edebiyat Üzerine Düşünceler (Türkçesi Prof. Dr. Sevim Kantarcıoğlu), Paradigma Yayıncılık, İstanbul 2007, s.1-11.
• ELİUZ, Ülkü, “Geleneğin Dirilişi Nazan Bekiroğlu’nun Yusuf ile Züleyha’sı”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, S.2, Temmuz-Aralık 2009, s.111-128.
• ERDOĞAN, ÖZSOY Funda, “Şirin’in Düğünü”, Yedi İklim, Mart 2017, S.324, s.101-102.
• GÜLCÜ, Merve, Cihan Aktaş’ın Hikâyelerinde Kadınların Dünyası, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı ABD Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2014.
• GÜNDÜZ, Osman, “Geleneksel Anlatma Formlarından Çağdaş Romana”, Turkish Studies, Volume 4 /1-I, Winter 2009, s.763-798.
• HARMANCI, Abdullah, “Cihan Aktaş’ın ‘Azize’nin Son Günü’ Adlı Öykü Kitabında Azerbaycan ve Azeri Türkleri”, Turkish Studies, Volume 6 / 3 Summer 2011, s.851-874.
• HOLBROOK, Victoria Rowe, Aşkın Okunmaz Kıyıları (Çevirenler: Erol Köroğlu - Engin Kılıç), İletişim Yayınları, İstanbul 2012.
• KAHRAMAN, Mehmet, Leyla ve Mecnun Romanı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000.
• KARACA, Alâattin, “2016’nın Romanları”, Türkiye Kültür ve Sanat Yıllığı 2017, TYB Yayınları, Ankara 2017, s.241-243; 254-255.
• KARTAL, Ahmet, “Eski Türk Edebiyatında Mesnevi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C.5, S.10, 2007, s.353-432.
• KEKEÇ, İsmail, “Türk Edebiyatında Mesnevi ve Roman İlişkisine Dair Görüşler Üzerine Bir Değerlendirme”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, Gelenek ve Postmodernizm Özel Sayısı, S.7, 2017, s.186-194.
• KURAN, BÜYÜKKAVAS Şeyma, “Mesneviden Romana Uzanan Sebeb-i Telif Yolu Üstkurmacaya mı Çıkar?”, Turkish Studies / Türkoloji Dergisi 1, 2006, S.2, s.157-182.
• KÜTÜK, Rıfat ve Lokman TURAN, “Mesnevîlerin Sebeb-i Te’lif ve Hâtime Bölümlerini Türk Edebiyatı Tarihi Kaynağı Olarak Okumak”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VI Mesnevî: Hikâyenin Şiiri (Haz. Hatice Aynur vd.), Turkuaz Yayınları, İstanbul 2011, s.221-240.
• LEVEND, Agâh Sırrı, “Divan Edebiyatında Hikâye”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten 1967, s.71-117.
• MORAN, Berna, “Üstkurmaca Olarak Kara Kitap”, Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3, İletişim Yayınları, İstanbul 1994, s.93-104.
• NİZÂMÎ, Hüsrev ile Şirin (Farsçadan Çeviren: Sabri Sevsevil), Kabalcı Yayıncılık, İstanbul 2012.
• ÖRS, Derya, “Bir Anlatım Şekli Olarak Klasik Türk ve İran Edebiyatında Mesnevi”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VI Mesnevî: Hikâyenin Şiiri (Haz. Hatice Aynur vd.), Turkuaz Yayınları, İstanbul 2011, s.37-46.
• ÖZARSLAN, Metin, Ferhat ile Şirin Mukayeseli Bir Araştırma, Doğu Kütüphanesi Yayıncılık, İstanbul 2006.
• ÖZKAN, Mustafa, “Şeyhî’nin Hüsrev ü Şîrin’i ve Rûmî’nin Şirin ü Perviz’i”, İlmî Araştırmalar, 2000, S.9, s.179-192.
• ÖZÖN, Mustafa Nihat, Türkçede Roman, İletişim Yayınları, İstanbul 2009.
• POYRAZ, Esra, “Durali Yılmaz’ın Hikâyelerinde Gelenek”, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, S.3, Ocak-Haziran 2010, s.119-136.
• ŞİMŞEK, Güney, “Kara Kitap’ta Gelenek”, Kara Kitap Üzerine Yazılar, İletişim Yayınları, İstanbul 1996, s.227-232.
• TAVUKÇU, Orhan Kemâl, “Hüsrev ü Şirin Konulu Eserlerde Esas Kahraman Olarak Hüsrev veya Ferhad’ın Tercih Edilme Sebepleri”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.14, Erzurum 2000, s.143-148.
• TEKİN, ALPAY Gönül, Alî - Şîr Nevâyî Ferhâd ü Şîrîn İnceleme -Metin, Türk Dil Kurumu Yayınları (2. baskı), İstanbul 2012.
• TİMURTAŞ, Faruk K., “Türk Edebiyatında Husrev ü Şirin ve Ferhad ü Şirin Hikâyesi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 1959, c. IX, S.12, s.65-88.
• ------------------------, “Şeyhi’nin Husrev ü Şirin’inin Konusu”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 1959, c. IX, S.12, s. 89-110.
• ----------------------, “Şeyhi ve Nizami’nin Husrev ü Şirin’lerinin Konu Bakımından Mukayesesi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 1960, c. X, s. 25-34.
• TOSUN, Necip, “Doğu’nun Şiirsel Hikâyesi: Mesnevi”, Doğu’nun Hikâye Kuramı, Büyüyenay Yayınları, İstanbul 2014, s.113-121.
• -----------------, “Türk Mesnevilerine Bir Bakış”, Doğu’nun Hikâye Kuramı, Büyüyenay Yayınları, İstanbul 2014, s.277-285.
• TÖKEL, Dursun Ali, Divan Şiirinde Şahıslar Mitolojisi, FSMV Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2016.
• ÜNVER, İsmail, “Mesnevi”, Türk Dili Dergisi, Türk Şiiri Özel Sayısı II: Divan Şiiri (Temmuz-Eylül 1986), S.415-417, S.430-563.
• YILDIZ, Alpay Doğan, “Cihan Aktaş’ın Hikâyelerinde Uluslararası Göç”, Turkish Studies, Volume 11 / 20 Fall 2016, s.633-642.
• ZARİFOĞLU, Cahit, “Ağaçlar”, Şiirler, Beyan Yayınları (19. baskı), İstanbul 2016, s.268.