The Formation and Evaluation of the Faulted Topography in the Burdur Basin, Lakes Region, SW Anatolia

Yıl 2020, , 179 - 192, 30.12.2020

İbrahim Atalay Sevda Altunbaş Muzaffer Siler

https://doi.org/10.26650/JGEOG2020-0016

Öz

The Burdur Basin, which is located in the Lakes Region in SW Anatolia, was formed by vertical faulting movements. The erosion surfaces were developed on the marl deposit in accordance with the lowering of the base level in each faulting movement in the east of the Burdur Basin. These erosion surfaces are at an elevation of 980, 995, 1040, 1115, 1200, 1300-1340 m on the Neogene marl deposit and knickpoints along the valleys indicate six times depressed along the fault lines of the Burdur Basin. The fault scarp extending on the east of the Burdur Basin was dissected deeply as a triangular facet; the accumulation of materials that had been transported from the highlands led to the formation of dejection fans, cones and re-deposited marl deposit in the eastern part of the Lake Burdur Basin.Earthquakes have occurred frequently since historical times and the subsidence that has taken place in the deeper part of Lake Burdur has attained a depth of more than 70 m in the southern part of the lake which may indicate continued tectonic activity. Lake Burdur, which is the remnant of Neogene Lake, containing some heavy minerals supports the life of only one species of fish and poor flora and fauna.

Anahtar Kelimeler

Faulted structure, erosion surface, Burdur-Gölhisar Basin

Göller Yöresi’ndeki Burdur Havzasında Faylı Yapının Oluşumu ve Evrimi

Öz

Burdur Havzası, Üst Miyosen’den başlayarak Holosen başlarına kadar süren dikey faylanmalarla oluşmuş, fayların gençleşmesiyle alçalan taban seviyesine göre, özellikle Burdur havzasının doğusunda neojen marnları üzerinde 980, 995, 1040, 1115, 1200 ve 1300-1340 m yüksekliklerinde altı adet aşınım yüzeyi meydana gelmiştir. Tarım yapılan bu aşının basamakları ile akarsu vadileri boyunca tespit edilen eğim kırıklıkları, Burdur Havzası’nın altı kez çöktüğünü göstermektedir. Bu çökmeye bağlı olarak Burdur havzasının doğusundaki fay dikliği, geçici akarsu ve sellerle façetalar halinde derin olarak yarılmış; buradan taşınan malzemelerin birikmesiyle de Burdur Gölü doğrusunda uzanan birikinti koni ve yelpazeleri ile yeniden biriken marn depoları oluşmuştur. Toprak oluşumu için yeterli zamanın geçtiği 1100 m’nin üzerindeki aşınım yüzeylerindeki marnlar üzerinde oluşan rendzina topraklarına daha alt seviyelerdeki aşınım düzlüklerinde rastlanılmamaktadır. Fay dikliğini yaran akarsu vadilerinde eğimin çok fazla olması, bünyesine su alarak şişen marnların sürekli olarak yamaç akmaları haline taşınmasına yol açması, bitki örtüsünün gelmesini engellemektedir. Oyuntularla parçalanan eğimli sahalar, arazi degradasyonuna uğrayan hassas alanlardır.Halen Burdur Havzası’nda tarihi dönemlerden beri sıkça oluşan depremler ve Burdur Gölü’nün güneyinde 70 m’yi aşan en derin yerde subsidansın sürmesi, tektonik hareketlerin devam ettiğini göstermektedir. Neojen gölünün bir bakiyesi olan Burdur Gölü, bazı ağır metaller içermesi nedeniyle bir balık türü dışında ve çok az sayıda floranın yaşadığı bir su ortamı özelliğindedir.

Anahtar Kelimeler

Faylı yapı, aşınım yüzeyi, Burdur-Gölhisar havzası

Kaynakça

• Altunbaş, S. (2018). Pedogeomorphology of the Burdur-Gölhisar Basin, SW Anatolia, Turkey. Fresenius Environmental Bul.28(1-2),139-149.Ardel, A. (1951). Göller Bölgesinde morfolojik müşühadeler. Coğrafya Enst. Derg., 2, 1-15.
• Atalay, İ. (1977). Burdur havzası ve çevresinin jeomorfolojik gelişimi (Geomorphological evolution of the Burdur basin and its surroundings). Jeomorfoloji Dergisi,6, 93-110.
• Atalay, İ. (2007). Effects of neotectonic movements in shaping of the North-western part of Taurus Mountains, Turkey. (Ed.) Atalay, Efe, Ielenicz and Balteanu. Ecology and Environment from Carpathians to Taurus Mountains. Proc. of the 5th Turkey-Romania Geographical Academic Seminar içinde pp. 63-78.
• Atalay, İ. (2013). Tektonik hareketlerin Türkiye Doğal Ortamı üzerindeki etkileri. Effects of the tectonic movements on the Natural Environment of Turkey. Prof. Dr. İlhan Kayan’a Armağan, Ege Üniv. Yay., s. 341-354.
• Atalay, İ., (2016). Toprak Oluşumu Sınıflandırılması ve Toprak Coğrafyası(5. Baskı), Meta Basım, İzmir. Atalay, İ., Tonbul, S., Cürebal, İ., Soykan, A. (2017). An Approach for the Dividing into Geomorphological Region of Turkey. (Ed.) S. Tonbul. T. Şengün, M. Siler, A. Canpolat. International Symposium on Geomorphology, 12-14 October 2017, Proceeding Book içinde, 20-30.
• Atalay, İ., Adıgüzel, H., Dal, N. (2017a). Geomorphological evolution of the Gölhisar Depression, SW Anatolia, Turkey. (Ed.) S. Tonbul. T. Şengün, M. Siler, A. Canpolat. International Symposium on Geomorphology, 12-14 October 2017, Proceeding Book içinde, 137-145.
• Atalay, İ., Adıgüzel, H., Dal, N. (2017b). The effects of neotectonic movements on the geomorphic units between Lake Acı and Lake Akgöl, SW Anatolia, Turkey. (Ed.) S. Tonbul. T. Şengün, M. Siler, A. Canpolat. International Symposium on Geomorphology, 12-14 October 2017, Proceeding Book içinde, 644-648.
• Atalay, İ., Altunbaş, S. (2019). Main Reasons and Results of the Land Degradation in Turkey. (Ed.) A. Nallı, O. C. Turgay. M. V. Akça, Proc. of 10th International Soil Congres. Succesfull transformation toward land degradation neutrality17-19 June 2019 içinde,75-81.
• Atalay, İ. Altunbaş, S. and Siler, M. (2019a). Burdur-Gölhisar havzasının ekolojisi, ekosistemleri ve mermer ocaklarının rehabilitasyonu- The Ecology, ecosystem and rehabilitation of marble quarries of Burdur-Gölhisar Basin, SW Anatolia. Orman Genel Müdürlüğü Yay. Ankara.
• Atalay, İ., Altunbaş, S. and Siler, M. (2019b). The Importance of Marl Deposits on the Soil Formation, Land-Use and Land Degradation in Turkey. (Ed.) A. Nallı, O. C. Turgay. M. V. Akça, Proc. of 10thInternational Soil Congress. Successful transformation toward land degradation neutrality17-19 June 2019 içinde, 82-89.
• Cohen, R. and Erol, O. (1969). Aspects of the Paleogeography of south-Central Anatolia. Geog Journal, 135, 338-398.
• Erinç, S., Bener, M., Sungur. K., Göçmen, K. (1971). 12 Mayıs 1971 Burdur Depremi. İ. T. Coğrafya Enst Yay. 66, İstanbul.
• Erol, O. (1975). Burdur havzası Kuvaterner depoları- Quaternary deposits of Lake Burdur: Cumh. 50. Yılı Yerbilimleri Kong., MTA, Enst. Yayınları. s. 386-390.
• Erol, O. (1981). Neotectonic and geomorphological evolution of Turkey: Zeitsehrift für Geomorphologie, Bd. 40, 193-211.
• Erol, O. (1984). Geomorphology and neotectonics of the pluvial lake basins in the Taurus belt and South-Central Anatolia: Inter.Sym. on the geology of Taurus Belt, s. 119-124, Min. Res. and Exp. Inst. Pub., Ankara.
• Kazancı, N. and Gürbüz, A. (2012). Kuvaterner Bilimi. Ankara Üniv. Yay. No 350.
• Ketin, İ, (1983). Türkiye jeolojisine genel bir bakış. İst. Tek. Üniv. Kütüp. No: 1259. İstanbul.
• Lahn (İlhan), E. (1948). Türkiye göllerinin jeolojik ve jeomorfolojik etüdü hakkında. MTA Enst. Yay. Seri B 12, Ankara.
• Louis, H. (1938). Eiszeitliche Seen in Anatolia. Zeitsch. Ges. F. Erdkunde, Berlin: pp. 276-283.
• Strahler, A. H. and Strahler, A.N. (1992). Modern physical geography. John Wiley and Sons Inc. New York, Brisbane, Toronto, Singapore
• Sungur, K. (1974). Burdur, Acıgöl depresyonları ve Tefenni ovasının fiziki coğrafyası. İ.Ü. Coğ. Enst. Yay.: 95, İstanbul.
• Şengör, C.A.M., (1980). Türkiye neotektoniğinin esasları. Türk. Jeoloji Kur. Yay., Ankara.
• Şengör, A.M.C. and Yılmaz, Y. (1983), Türkiye’de Tetis’in evrimi: Levha tektoniği açısından bir yaklaşım. Türkiye Jeol. Kur. Yerbilimleri Özel Diz. No: 1.
• Şaroğlu, F. and Yılmaz, Y. (1987). Doğu Anadolu’nun neotektonik dönemdeki jeolojik evrimi ve havza modelleri. MTA Derg. 107:73-94.
• Thornbury, W. D. (2004). Principles of geomorphology: CBS publisher and Distribution PVT, LED.
• Tchihatcheff, P. de. (1866-69). Asie Mineure description physique de cette contree. I. Geographie physique compare: IV Geologie, 3bd-Paris