İstanbul’da Köyden Mahalleye Evrilen Yerleşmeler

Yıl 2019, Sayı: 39, 73 - 87, 30.12.2019

Özlem Sertkaya Doğan , İbrahim Gökburun

https://doi.org/10.26650/JGEOG2019-0020

Öz

Bu çalışmada İstanbul’da yer alan kırsal yerleşmelerin varlığına dikkat çekerek; kırsal yerleşimlerin İstanbul için öneminin ortaya konulmasını amaçlanmıştır. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda İstanbul, genellikle kentsel sorunlar temelinde ele alınmıştır. Kentsel fonksiyonlarının ön plana çıkması nedeniyle İstanbul’un kırsal yerleşimleri daima gölgede kalmıştır. Özellikle 2012 tarih ve 6360 Sayılı büyükşehir yasasıyla 30 büyükşehirde, ilin tamamının kentsel alan olarak temsil edilmesi; İstanbul’daki kırsal yerleşimlerin durumunu daha karmaşık hale getirmiştir. 1927-2018 sürecinde İstanbul’daki kırsal yerleşimlerin sayısı sürekli değişmiştir. Bu değişimin sebebi İstanbul’da köyden mahalleye evrilen kırsal yerleşimlerdir. Köyden mahalleye evrilen kırsal yerleşimler iki farklı kategoriye ayrılmaktadır. Birincisi İstanbul’un makroform alanın genişlemesiyle kırsal yerleşim birimlerinin bazıları kentsel alanla bütünleşip mahalleye dönüşmüştür. İkincisi ise somut anlamda köy niteliğini koruyan; ancak 6360 sayılı yasa kapsamında idari olarak mahalle statüsüne dönüştürülen köyleri kapsamaktadır. Bu çalışmada 6360 sayılı yasa kapsamında köyden mahalleye evrilen kırsal yerleşmeler ele alınmıştır. 2012 TÜİK verilerinde 151 olarak açıklanan İstanbul’un köy sayısının 173 olduğu tespit edilmiştir. 2012 TÜİK köy listesi ve Google Earth uydu görüntüleri esas alınarak oluşturulan İstanbul’un köy listesi saha çalışmalarıyla teyit edilmiştir. İstanbul’un su havzaları ve orman örtüsünün korunması için öncelikle kırsal mahallerin yerleşim dokusunun koruması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

İstanbul, Kır-Kent, Köy

Destekleyen Kurum

Bu çalışma İstanbul Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından: 29240 numaralı proje (Sertkaya Doğan, 2019) kapsamında desteklenmiştir

Proje Numarası

29240

Settlements which Evolved into Neighborhoods from Villages

Öz

In this study, we draw attention to the presence of rural settlements in Istanbul and the aim of this study is to reveal the importance of rural settlements for Istanbul. In the studies conducted to date, Istanbul has been generally dealt with on the basis of urban problems. Because of its urban functions, Istanbul’s rural settlements have always been overshadowed. During 1927 to 2018, the number of rural settlements in Istanbul has changed continuously. The reason for this change is the settlements evolving from villages to neighborhoods in Istanbul. With the expansion of the first Istanbul’s macroform area, some of the rural settlements became integrated with the urban area and turned into neighborhoods. The second one, which maintains the quality of the village in the concrete sense; however, it covers the villages that have been administratively converted to the neighborhood status under Law no. In this study, settlements evolving from villages to neighborhoods within the scope of Law No. 6360 are discussed. According to TurkStat, there were 151 villages in Istanbul in 2012. However, in this research, 173 villages were determined by using satellite images. These findings were confirmed by field studies.

Anahtar Kelimeler

Istanbul, Rural- Urban, Village

Proje Numarası

29240

Kaynakça

• Bilgin, C. & Yarış, İ. (2011). İstanbul’un Yüz Köyü. İBB Kültür AŞ Yayınları, İstanbul.
• Doğan, M. (2009). Demographic Movements In The Township Of Büyükçekmece. Management and Education Academic Journal, (2) 66-75.
• Döker, M. F. (2012). İstanbul’un Kentsel Büyüme Sürecinin Belirlenmesi, İzlenmesi ve Modellenmesi. (Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı, İstanbul.
• Dursun A. H. (2010). Şehir ve Kültür; İstanbul, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, İstanbul.
• İzci, F. & Turan, M. (2013). Türkiye’de Büyükşehir Belediyesi Sistemi ve 6360 Sayılı Yasa İle Büyükşehir Belediyesi Sisteminde Meydana Gelen Değişimler: Van Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi,18 (1), 117-152.
• Mutlu, A. (2013). 6360 Sayılı Büyükşehir Belediye Yasası: Yasada Kıra, Kırda Yasaya Bakış. Türkiz Siyaset ve Kültür Dergisi, (21) 7-24
• Özçağlar, A. (2016). Büyükşehir Belediyeli İllerde Kır ve Kent Nüfusunun Tespiti Mümkün mü A.Ü. TÜCAUM IV. Ulusal Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 13-14 October 2016, s271-292.
• Sarıkaya Levent, Y. (2016). Dünya’da ve Türkiye’de Kent- Kır Karşıtlığı Yok Olurken Yerleşmeler İçin Temsil Sorunları ve Strateji Önerileriİlhan Tekeli. Toplum ve Demokrasi, 10 (22), s. 91-96.
• Şahin, C. (2015). İstanbul un Cumhuriyet Dönemi Mekânsal Gelişimi. Antik Çağ’dan XXI. Yüzyıla Büyük İstanbul Tarihi Ansiklopedisi Cilt 1. İstanbul Kültür AŞ Yayını, İstanbul
• Tekeli, İ. (2011). Kentleşmenin Tanımı ve Kentleşmeye İlişkin Kavramlar, Kent, Kentli Hakları, Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Tekeli, İ. (2015). Dünya’da Değişen Yerleşme Yapısının Yarattığı Temsil Sorunları Ve Demografiye Yansımaları Üzerine. Nüfusbilim Dergisi. (37-38) 65-78.
• Tekeli, İ. (2016). Dünyada ve Türkiye’de Kent Kır Karşıtlığı Yok Olurken Yerleşmeler İçin Temsil Sorunları ve Strateji Önerileri. İdealkent Yayınları, Ankara.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2017). Beşeri Coğrafya: İnsan. Mekân ve Kültür. Çantay Kitabevi, İstanbul.
• Userin, A. G., Sansarcı, S., Kınalı, F., Yarış, S. Kıvanç, T., Arslan, M. & Topal, A., (2012). İstanbul’un Köyleri. İstanbul İl Özel İdaresi Yayını, İstanbul.
• Yoloğlu, A. C. (2017). Kitap İnceleme: İlhan Tekeli’nin “Dünya’da ve Türkiye’de Kent-Kır Karşıtlığı Yok Olurken Yerleşmeler İçin Temsil Sorunları ve Strateji Önerileri” Başlıklı Çalışması. Planlama Dergisi. 27(2):205-214
• DİE, (2002). 1997 Köy Envanterleri; 34 İstanbul. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayın No:2568 Ankara. Başbakanlık İstatistik Direktörlüğü, (1937). 1935 Genel Nüfus Sayımı Köyler Nüfusu. Cilt: 59, Ankara.
• URL 1: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2004/07/20040723.htm Erişim Tarihi:05.10.2019.
• URL 2: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/03/20080322M1-1. htm Erişim Tarihi:05.10.2019.
• URL 3: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/06/20150605-16. htm Erişim Tarihi:24.10.2019
• URL 4: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr Erişim Tarihi: 10.11.2018
• URL 5: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr Erişim Tarihi: 08.09.2018.
• URL 6: https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/istanbulun-yuzde-45i-orman/ 549246 Erişim Tarihi:10.1.2018.
• URL 7: https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr Erişim Tarihi: 29.12.2018.
• URL 8: https://www.ankara.bel.tr/files/1714/0352/1515/kirsal-hizmetler -yonetmelik.pdf Erişim Tarihi: 14.11.2019.
• URL 9: http://gida.ibb.istanbul/muhtarliklar-mudurlugu/muhtarliktarihcesi.html Erişim Tarihi: 14.11.2019.
• URL 10: https://www.denizli.bel.tr/Default.aspx?k=kirsal-hizmetler Erişim Tarihi: 14.11.2019.
• URL 11: https://www.bursa.bel.tr/kirsal-hizmetler-dairesi-baskanligi/ idari/150 Erişim Tarihi: 16.11.2019.