An Attempt to Determine Formal and Functional Culture Region for Aba Wrestling as Cultural Heritage (Hatay)

Yıl 2020, Sayı: 40, 65 - 82, 03.04.2020

Bayram Çetin Mürşide Coşkun

https://doi.org/10.26650/JGEOG2019-0019

Öz

With the purpose of determining formal and functional culture regions for Aba Wrestling, this study is significant in solidifying the role of culture in spatial organization. Data were obtained by using ethnographic methods through participatory observations and interviews with people aged 65 years and older in communities that have adopted wrestling. The characteristics such as its practice, terminology and clothing style can be considered an indication of Hatay Aba Wrestling formal culture region. The region actually continued to exist encompassing Aleppo as the centre during Ottoman period and it was later restructured by the changes in political borders between 1921 - 1939. The present study is aimed at determining the functional and formal culture regions that are the continuation of a preexisting region in Turkey. Formal culture regions caused a spatial organization centered on Yayladağı and Altınözü between 1939 - 1990. The borders of the Hatay formal culture region became indistinct because of the 1990-institutionalization attempts, but these attempts resulted in the formation of the Hatay functional culture region. The Antakya-centred functional culture region overlapped the provincial borders. Today, this culture region is likely to expand its activities at a national and international level. This transformation is regarded as the change of the centre, actors and borders rather than having an evolutionary-progressive trait.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage, Formal Culture Region, Functional Culture Region

Kültürel Miras Unsuru Olan Aba Güreşine Yönelik Şekilsel ve İşlevsel Kültür Bölgesi Belirleme Denemesi (Hatay)

Öz

Aba güreşi şekilsel ve işlevsel kültür bölgelerini belirleme amacındaki bu çalışma, kültürün mekânı örgütlemedeki rolünü somutlaştırması bakımından önem arz eder. Veriler, güreşi benimsemiş topluluklar içerisindeki 65 yaş ve üstü olan kişilerle etnografik yöntemle katılımcı gözlem ve görüşme yapılarak elde edilmiştir. Aba güreşinin uygulanışı, terminolojisi, giyim-kuşamı gibi özellikleri temelinde, Hatay aba güreşi şekilsel kültür bölgesinden söz edilebilir. Bölge, Osmanlı döneminde Halep merkezli olarak varlığını sürdürürken, 1921-1939’da siyasi sınırların değişiminden etkilenerek yeniden şekillenmiştir. Çalışmada, geçmişteki bölgenin Türkiye’deki bakiyesi konumundaki, şekilsel ve işlevsel kültür bölgelerinin tespiti yapılmıştır. Şekilsel kültür bölgesi, 1939-1990 arasında Yayladağı-Altınözü merkezli mekânsal örgütlenmeye meydan vermiştir. 1990 sonrasındaki kurumsallaşma çabaları, Hatay şekilsel kültür bölgesinin silikleşmesine, buna karşın Hatay işlevsel kültür bölgesinin oluşumuna yol açmıştır. Merkezini Antakya’nın oluşturduğu işlevsel kültür bölgesi, il sınırlarıyla örtüşmüştür. Günümüzde faaliyetlerini ulusal ve uluslararası boyuta taşıma eğilimindedir. Dönüşüm, evrimsel-ilerlemeci bir nitelik taşımaktan çok merkez, aktör ve sınırların değişiminden ibarettir.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras, Şekilsel Kültür Bölgesi, İşlevsel Kültür Bölgesi

Kaynakça

• Akalın, Ş. H., Toparlı, R. ve Argunşah, M. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Anderson, B. (2007). Hayali cemaatler, milliyetçiliğin kökenleri ve yayılması. (İ. Savaşır, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Aşılıoğlu, F. ve Memlük, Y. (2010). Frig vadisi kültür alanlarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 2, 185-197.
• Aygün, Ş. (2010). Kültürel mirasın korunması alanındaki yöntem ve teknolojilerin gelişimi bağlamında, yazma eser kütüphanelerinin yeniden yapılandırılması. (Kültür ve Turizm Uzmanlık Tezi), Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Ankara. Bilgin, N. (2007). Kimlik inşası. İzmir: Aşina Kitaplar.
• Can, M. (2009). Kültürel Miras ve müzecilik. Çalışma Raporu (12 Eylül). Erişim adresi: http://www.kultur.gov.tr.
• Cohen, A. P. (1999). Topluluğun simgesel kuruluşu. (M. Küçük, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi. Devellioğlu, F. (2015). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Donnan, H. ve Wilson, T. M. (2002). Sınırlar ‘Kimlik, Ulus ve Devletin Uçları’. (Z. Yaş, Çev.). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Geertz, C. (2010). Kültürlerin yorumlanması. (H. Gür, Çev.). İstanbul: Dost Kitabevi.
• Güven, Ö. (1992). Türklerde spor kültürü. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Güvenç, B. (1991). İnsan ve kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Haviland, W. A., Prins, H. E. L., Walrath, D. ve Mcbride, B. (2008). Kültürel Antropoloji. (İ. D. E. Sarıoğlu, Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Hobsbawm, E. ve Ranger, T. (2006). Geleneğin icadı. (M. M., Şahin, çev.). İstanbul: Agora Yayınları.
• İmamoğlu, H. (1998). Türklerde geleneksel aba güreşleri üzerine bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Jordan-Bychkov, T. G., & Domosh, B. M. (2003). The human mosaic: A tematic ıntroduction to cultural geography. (9th ed.) New York: W.H. Freeman and Company.
• Kümbetoğlu, B. (2015). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma (4.bs). Ankara: Bağlam Yayınları.
• Mert, T. (2007). İhsan-ı şahane, hediye kitabı. (Hazırlayan: Emine Gürsoy Naskali, Aylin Koç). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Kütüphanesi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Morley, D. ve Robins, K. (2011). Kimlik mekânları: Küresel medya, elektronik ortamlar ve kültürel sınırlar. (E. Zeybekoğlu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Oğuz, M. Ö. (2009). Somut olmayan kültürel miras ve kültürel ifade çeşitliliği. Milli Folklor Dergisi. 82, 6-12.
• Oğuz, M. Ö. (2013). Terim olarak somut olmayan kültürel miras. Milli Folklor Dergisi, 100, 5-13.
• Öztek, İ. (2013). Aba güreşi, uluslar arası organizasyonlar ve yarışma kuralları. Hatay: Antakya Belediyesi Kültür Yayınları.
• Punch, K. F. (2014). Sosyal araştırmalara giriş (D. Bayrak, H. B. Arslan, Z. Akyüz, Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Sarı, Z. (1992). Hatay’da aba güreşi. Antakya: Hatay Folklor Araştırmaları Derneği, Yayın no: 2, Kültür Ofset Basımevi.
• Şahin, K. S. ve Güner, S. (2006). Kültürel miras korunması ve sivil toplum örgütleri arasındaki ilişki. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Sabancı Kültür Merkezi. c:2, s: 548-555.
• Şahin, H. M. (2003). Türk spor kültüründe aba güreşi, (2.bs). Gaziantep Kulübü Spor Eğitim Yayınları no:4. Şemseddin Sami, (2011). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Sahhaflar Kitap Sarayı, c:1-2.
• Tomal, N. (2016). Nitel araştırmalarda güvenirlik-geçerlilik ve etik. Nurettin Özgen (Ed.) Beşeri Coğrafyada Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri içinde (s.454-480). Ankara: Pegem Akademi.
• Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2009). Beşeri coğrafya; insan- kültür- mekân. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Ünal, Z. G. (2014). Kültürel mirasın korunması. İstanbul: İSMEP Rehber Kitaplar. Williams, R. (2016). Anahtar sözcükler, kültür ve toplumun sözvarlığı. (S. Kılıç, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• İnternet ICOMOS, (1999). Geleneksel mimari miras tüzüğü http://www.icomos. org.tr 01.03.2019.
• ICOMOS, (2013). Türkiye mimari mirası koruma bildirgesi, http:// www.icomos.org.tr 01.03.2019.
• UNESCO Sözleşmeler, bildirgeler ve tavsiye kararları http://www. unesco.org.tr 01.03.2019.
• UNESCO (2003). Somut olmayan kültürel mirasın (SOKÜM) korunması sözleşmesi, (17 Ekim), http://www.unesco.org.tr 01.03.2019.
• UNESCO (1989). Folklorun ve geleneksel kültürün korunması tavsiye kararı, (15 Kasım), http://www.unesco.org.tr/Pages 01.03.2019.
• UNESCO (1972). Dünya kültürel ve doğal mirasın korunmasına dair sözleşme, (16 Kasım), http://www.unesco.org.tr/Pages 01.03.2019.