Geodesign Yöntemi Kullanılarak Sürdürülebilir Kentsel Büyüme Analizi: Eyyübiye İlçe Merkezinden (Şanlıurfa) Bir Örnek Çalışma

Yıl 2021, Sayı: 42, 251 - 269, 07.07.2021

Abdullah Izzeddin Karabulut , Sedat Benek , Fred Ernst

Öz

1960’lı yıllardan itibaren artan kırdan kente göç, diğer yandan Suriye’de 2011 yılında iç savaşın patlak vermesiyle kaçan insanların ülkelerini terk edip Türkiye’ye sığınmalarıyla, mevcut yerleşim yerleri kaldırabileceğinden çok daha fazla insana ev sahipliği yapmaya başlamıştır. Bu durum, Eyyübiye ilçe merkezinin mevcut nüfusuna yakın bir nüfusu barındırmak zorunda kalmasına neden olmuştur. Bu hızlı nüfus artışı beraberinde insanları, sosyoekonomik faaliyetleri sürdürmek için yeni mekân arayışlarına ve bu mekânları şekillendirerek yeni yapılar inşa etmeye yöneltmiştir. Bu yerleşim birimleri, özellikle az gelirli mahallelerde yaşayanlar tarafından gecekondu yapılarını meydana getirerek çarpık kentleşmeye neden olmuştur. Bu çalışma, Eyyübiye ilçe merkezi için kentsel gelişime/değişime ilişkin öneriler sunmak üzere hazırlanmıştır. CBS yazılımlarından birisi olan Arcgis’in kullanıldığı bu çalışmada, yer tasarımında kullanılan Geodesign yöntemi ile şehrin doğal ortamla ilişkisi göz önüne alınarak, şehrin gelişimi, nüfus artış oranları ile ihtiyaç duyulabilecek yeni kentsel gelişim alanları belirlemeye çalışılmıştır. Bu çalışmada, 39 şehirsel mahallenin oluşturduğu Eyyübiye merkez ilçesindeki 39,307 hanenin bulunduğu 24 mahallede kentsel gelişim/değişime ihtiyacı olduğu saptanmıştır. Km²’ye 20,038 kişinin düştüğü bu yerleşim alanı için, “öncelikli düzenlemesi gereken” 7.89 km² yerleşim alanı ve “öncelikli yerleşime açılması gereken” 22.61 km² alan ile birlikte 30.35 km² ile karşılanabilir olduğu hesaplanmıştır. Bu alanların yerleşime açılması durumunda nüfus yoğunluğunun da düşeceğinin altı çizilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Geodesign, CBS, Planlama, Eyyübiye

Destekleyen Kurum

HÜBAK

Proje Numarası

19068

Planning of Eyyübiye District Center (Şanlıurfa) Using the Geodesign Method

Öz

Since the 1960s, increased rural-to-urban migration has led to overpopulated cities. Especially with the outbreak of the civil war in Syria in 2011, people were forced to seek refuge in Turkey. This situation is the factor underlying the current population in Eyyübiye district center. Moreover, the rapid population growth resulted in the search for new places in which to continue socioeconomic activities. These settlements created informal structures that caused distorted urbanization especially in low-income neighborhoods. This study provides proposals for urban development/change for Eyyübiye district center. Using ArcGIS, a GIS software, the study intends to determine new areas for urban development given the city’s development, population growth rate, and relationship with the natural environment. The study employed the geodesign method for ground design. The results indicated that 24 neighborhoods with 39,307 households in Eyyübiye central district, which consists of 39 urban neighborhoods requiring urban development/change. This residential area was composed of 20,038 people per km2. The calculation suggested that the area 30.50 km2 was affordable, 7.89 km2 of the settlement marked for regulation and 22.61 km2 for priority settlement.

Anahtar Kelimeler

Geodesign, GIS, Planning, Eyyübiye

Proje Numarası

19068

Kaynakça

• Baydemir, R. (2018). Kavramsal ve metodolojik olarak göç olgusunun mekânsal, sosyolojik ve hukuksal açıdan incelenmesi. Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı (Doktora Semineri), Şanlıurfa. google scholar
• Benek, S. ve Şahap, A. (2016). Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri kullanarak şehirsel gelişimin arazi kullanımına etkisinin incelenmesi: Şanlıurfa şehri örneği. Turkish Studies, Issn: 13082140, 79-102, Ankara. google scholar
• Benek, S. ve Şahap, A. (2017). Şanlıurfa şehrinde coğrafi bilgi sistemleri (cbs) ve uzaktan algılama (ua) kullanılarak yeşil alanların yeterliliğinin belirlenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 36, 304-314. google scholar
• Childers, D. L. Pickett, Steward T. A. Grove, J. M. Odgen, L. & Whitmer, A. (2014). Advancing urban sustainability theory and action: challenges and opportunities. Landscape and Urban Planning, 125, 320-328. google scholar
• Çabuk, S. N. (2015). Cbs’nin yerel yönetimlerde kullanımı ve kent bilgi sistemleri. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 7(3). google scholar
• Çömert, R. Bilget, Ö. Olgay, F. Aksoy, T. Şenöz, E. ve Çabuk, A. (2016). Geotasarımın tarihsel gelişimi ve coğrafi bilgi sistemleri ile ilişkisi-historical evolution of geotasarım and relationship with gıs. Doğu Coğrafya Dergisi, 21 (35), 17-38. google scholar
• Çullu, M. A. Ernst, F. B. Benek, S. Siverekli, E. Erdoğan, S. Aydemir, A., Yenigün, İ. Memduhoğlu, A. Karabulut, A. İ. Yıldırım, Ö. A. Karagöz, G. (2019). Harran University / Turkey.alternative futures for Şanlıurfa. First Igc Conference, On 23-25 February 2019. Redlands, Ca. google scholar
• Dangermond, J. (2009). GIS: Designing our future. ArcNews, 31(2), 1, Esri, California. google scholar
• Değerliyurt, M. ve Çabuk, S. N. (2015). Mcharg’ın doğayla tasarım kuramı ve geotasarım. Thejournal Of Social Science Studies, 39, 293-306. google scholar
• Erinç, S. (1959). Bölge Planı Nasıl Yapılır, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 10, 36-51. google scholar
• Erinç, S. (1984). Ortam ekolojisi ve degradasyonal ekosistem değişikliği, İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Ernst, F, Çullu, M, Benek, S, Siverekli, E, Erdoğan, S, Aydemir, A, Yenigün, İ, Memduhoglu, A, Karabulut, A, Yıldırım, Ö, Karagöz, G. (2020). Design Of Development Scenarios For Şanlıurfa Region Based On Geodesign, GSI Journals Serie C: Advancements in Information Sciences and Technologies, 3(2), 92-117. google scholar
• Ernst, Fred. (2016). Geodesign - cbs’in geleceği. Uzaktan Algılama-Cbs Sempozyumu (Uzal-Cbs 2016), 5-7 Ekim 2016, Adana. google scholar
• Ervin, S. M. (2015). Proposed map of a geodesign research agenda: eleven key questions in an eight-pole space. In Proceedings of Digital Landscape Architecture Conference, Dessau, Germany, June 4-6, 71-80. google scholar
• Foster, K. (2016). Geodesign parsed: placing it within the rubric of recognized designtheories, Landscape and Urban Planning, 156, 92-100. google scholar
• Hayeka, U. W. Wirth, V. Neuenschwander, N. & Regamey, G. (2016). Organizing and facilitating Geodesign processes: Integrating tools into collaborative design processes for urban transformation. Landscape and Urban Planning, 156, 59-70. google scholar
• Lee, M. (2016). Geodesign scenarios. Landscape and Urban Planning, 156, 9-11. google scholar
• Lee, M. & Gamez J. L. S. (2017). (Geo)design Coastal Cities: design with data (and nature too). The Plan Journal, 2 (2): 337-366. google scholar
• Memlük, M. Z. (2009). Kentsel Mekânda Doğayla Tasarım: Ankara-Bademlilere Örneği. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Ankara. google scholar
• Pickett, S. Boone, C. Mcgrath, B. Cadenasso, M. L. Childers, D. & Ogden, L. (2013). Ecological science and transformation to the sustainable city. Cities, 32, S10-S20. google scholar
• Steinitz, C. (2012). A frameworkfor geodesign: changing geography by design. Redlands, CA: Esri Press. google scholar
• Şenöz, E. (2013). Kaynak envanteri ve analizinde cbs desteği: geotasarım kuramının deneyimlenmesi, (Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. google scholar
• Tümertekin E. ve Özgüç, N. (2006). Beşerî coğrafya insan, kültür, mekân. Ankara: Çantay Yayınları. google scholar
• https://www.projedefirsat.com/haber/sanliurfada-kentsel-donusum-basliyor Erişim Tarihi: 04.02.2020 google scholar