Öğretmen Mesleki Çalışma Programı Kapsamında Örnek Filmler: Toplumsal Cinsiyet Kavramı

Yıl 2024, Sayı: 28, 44 - 64, 22.05.2024

Rabia Nazlı , Sevil Filiz

https://doi.org/10.26650/iukad.2024.1418471

Öz

Bu çalışmada Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2017 Eylül dönemi için hazırlanan mesleki çalışma programı dahilindeki örnek filmlerin toplumsal cinsiyet kavramı açısından incelenmesi amaçlanmıştır. İlgili programların hedefi eğitimin en önemli iştirakçilerinden olan öğretmenler ve okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim, hayat boyu öğrenme kurumlarında görevli yöneticilerin alan bilgisi ve pedagojik yeterliliklerini artırmanın yanında, yeni beceriler kazandırmak, genel kültürlerini artırmak, eğitim ve öğretimde karşılaşılan problemlere çözüm yolları bulmaktır. Öğretmen eğitiminde, öğretmenlerin kültür ve fikirleriyle öğrencilerden başlayarak daha geniş bir çevreye yayılan etkileri göz önünde bulundurulmalı, ön yargı ve ayrıştırıcı düşünceleri besleyen filmlerin öğretmen eğitiminde kullanılmasından kaçınılmalıdır. Filmler bireylerin düşünsel yapılarını etkileyen, bakış açısı yerleştiren, algılar üreten ve sürdüren medya ürünleridir. Bu nedenle programda önerilen filmlerin belirtilen amaçlar için önemli bir kavram olan toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmesi gerekli görülmüştür. Nitel bir çalışma özelliği gösteren bu araştırmada doküman incelemesi yönteminden yararlanılmıştır. Programda yer alan 24 film için Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Ölçeği ve Bechdel Testi ayrı ayrı kullanılarak veriler toplanmıştır. Verilerin analizinde Miles & Huberman’ın güvenilirlik formülü kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre incelenen filmlerde yüksek oranda cinsiyetçi ifadeye rastlanmıştır. Filmlerdeki erkek ve kadın karakter sayısında, karakterlerin meslekleri, hobi ve aktiviteleri ve temsil biçimlerinde genelgeçer toplumsal cinsiyet kabullerinin sürdürüldüğü sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Mesleki Çalışma Programı, Toplumsal Cinsiyet, Bechdel, Medya, Film

Sample Films in the Scope of the Teacher Professional Work Program: The Concept of Gender

Öz

This study aims to examine a sample of films within the professional work program as prepared by the Ministry of National Education for the September 2017 period in terms of the concept of gender. The aim of the relevant program is to enhance the subject expertise and pedagogical competence of educators and administrators as pivotal participants in education across preschool, primary, secondary, and lifelong learning institutions while also imparting new skills for enriching their general knowledge and finding solutions to the challenges encountered in education and teaching. Considering the broad impact of teachers’ cultures and ideologies and how this extends from their influence on students to wider societal realms are essential in teacher education, as well as not utilizing films that foster prejudice and divisive thoughts. Films are media products that influence individuals’ cognitive frameworks, shape perspectives, and perpetuate perceptions. Therefore, examining the recommended films in the teacher education program has been deemed necessary within the context of the crucial concept of gender, which is pertinent to the stated objectives. This qualitative study utilizes the document analysis method and using the Gender in Films Scale to collect separate data regarding 24 individual films in the teach education program. The study uses Miles and Huberman’s (1994, as cited in Patton, 2002) reliability formula to analyze the data. According to the findings, a high rate of sexist expressions have been found in the analyzed films. The study has concluded that the number of male and female characters in the films; their occupations, hobbies, and activities; and the way they are represented perpetuate common gender biases.

Anahtar Kelimeler

Teacher Professional Work Program, Gender, Bechdel, Media, Film

Kaynakça

• Akcan, E., Kara, M. (2021). Eğitim konulu filmlerin sınıf yönetiminin boyutları açısından incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 35(2), 671-695. 10.33308/26674874.2021352325 google scholar
• Albez, C., Yıldırım, İ., Ayık, A. (2020). Mesleki çalışmaların etkililiğine yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies- Educational Sciences, 15(2), 611-634. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.39992 google scholar
• Arslan, B., Üstün, A. (2022). İlkokullarda uygulanan mesleki çalışma (seminer) programlarının öğretmenler tarafından değerlendirilmesi. Academic Social Resources Journal, 7(34), 203,216. 10.29228/ASRJOURNAL.57733 google scholar
• Aslan, G. (2015). Öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet algılarına ilişkin metaforik bir çözümleme. Eğitim ve Bilim Dergisi, 40(181), 363-384. 10.15390/EB.2015.2930 google scholar
• Beauvoir, S. (2019). İkinci cinsiyet. (G. A. Savran, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi. google scholar
• Berger, J. (1999). Gorme bicimleri. (Y. Salman, Çev.). İstanbul: Metis. google scholar
• Bozok, M. (2011). Soru ve cevaplarla erkeklikler. İstanbul: SOGEP. google scholar
• Butler, J. (2014). Cinsiyet belası. (B. Ertürk, Çev.). İstanbul: Metis. google scholar
• Connell, R.W. (2019). Toplumsal cinsiyet ve iktidar. (Cem Soydemir, Cev.). Istanbul: Ayrıntı. google scholar
• Çalışır, M. (2018). Canlandırma filmlerinde toplumsal cinsiyet rolleri: 2000 sonrası Disney ve Pixar filmleri üzerinden bir analiz (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. google scholar
• Çelebi, E. (2022). Medyanın toplumsal cinsiyet rolleri üzerinde etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(82), 822-829. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1951776 sayfasından erişilmiştir. google scholar
• Çınga, N. S. (2004). Dil öğretiminde cinsiyetçi yaklaşımın öğrencilerin dil kullanımına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. google scholar
• Çoban Keneş, H. (2015). Punky ve Afacan Toto isimli çizgi filmlerde ‘öteki’nin temsili. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. 49, 31-50. 10.17064/iüifhd.56486 google scholar
• Demirbaş, E. (2003). Etnik azınlıklar, kültürel entegrasyon ve medyada temsil: Nusayri topluluğu örneği. (Yüksek Lisans Tezi). https://dspace.ankara.edu.tr sayfasından erişilmiştir. google scholar
• Dill, K. E., & Thill, K.P. (2007). Video game characters and the socialization of gender roles: young people’s perceptions mirror sexist media depictions. Sex Roles. 57, 851-864. 10.1007/s11199-007-9278-1 google scholar
• Ecevit, Y. (2021). Toplumsal cinsiyet eşitliğinin temel kavramları. Ankara: CEİD. https://ceidizler.ceid.org.tr/dosya/toplumsal-cinsiyet-esitliginin -temel-kavramlaripdf.pdf sayfasından erişilmiştir. google scholar
• Ertung, C. (2013). Medyada kadın. Gültekin, L., Güneş, Ertung, C., Şimşek, A. (Ed.). Toplumsal cinsiyet ve yansımaları içinde (s.90-102). Ankara: Atılım Üniversitesi. google scholar
• Ertürk, S. (1972). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Yelkentepe. google scholar
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). Introduction to qualitative research. In How to design and evaluate research in education. google scholar
• (s. 477-505). New York: McGraw-Hill. google scholar
• Galdi, S., Maass, A., & Cadinu, M. (2013). Objectifying media: their effect on gender role norms and sexual harassment of women. Psychology of Women Quarterly, 38(3), 398-413. 10.1177/0361684313515185 google scholar
• Feminist kime denir? (2021, Ağustos 7). https://turkiyeraporu.com/arastirma/5558-5558/ adresinden erişilmiştir. google scholar
• Word Economic Forum. (2023, June). Global Gender Gap Report. https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/handle/1/2193 adresinden erişilmiştir. google scholar
• Grimm, R., Armstrong, B. (Eds.). (1982). Hans Magnus Enzensberger critical essays. New York: The Continuum Publishing Company. google scholar
• Grizzle, A. (2014). Enlisting media and informational literacy for gender equalitiy and women’s empowerment. In A. Vega Montiel (Eds.). google scholar
• Media and gender: A scholarly agenda for the global alliance on media and gender: Towards a global alliance (s. 79-91). Paris: UNESCO / IAMCR. google scholar
• Hall, S. (2017). Temsil Kültürel Temsiller ve Anlamlandırma Uygulamaları. (İ.Dündar, Çev.) İstanbul: Pinhan. google scholar
• Hendricks, S. (2018, Şubat 8). Five Oscar-winning films that fail the Bechdel gender test [Blog yazısı]. https://bigthink.com/high-culture/five-oscar-winning-films-that-fail-the-bechdel-test/ adresinden erişilmiştir. google scholar
• Hirschlag, A. (2023, Ocak 9). Young kids meet women in traditionally ’male’ jobs and their reaction speaks volumes. Upworthy. https://www.upworthy.com/kids-minds-are-blown-in-a-psa-designed-to-change-the-idea-that-jobs-are-tied-to-gender-hw adresinden erişilmiştir. google scholar
• İstanbul Ekonomi Araştırma (2021), Türkiye Raporu, https://turkiyeraporu.com/arastirma/5558-5558/ adresinden erişilmiştir. google scholar
• Johnson, L. M. (2019, Eylül 30). Olympic sprinter Allyson Felix just broke one of Usain Bolt’s world records. CNN. https://edition.cnn.com/2019/09/30/sport/allyson-felix-world-record-trnd/index.html adresinden erişilmiştir. google scholar
• Johnston, C. (2014). Women’s cinema as counter-cinema. In MacKenzie, S. (Eds.), Film Manifestos and Global Cinema Cultures: A Critical Antholog. (s. 347-356). Berkeley: University of California Press. 10.1525/9780520957411-100 google scholar
• Karasar, N. (2023). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik. google scholar
• Kellner, D., & Share, J. (2007). Critical media literacy, democracy, and the reconstruction of education. In D. Macedo & S.R. Steinberg (Eds.), google scholar
• Media literacy: A reader (pp. 3-23). New York:Peter Lang google scholar
• Kimmel, M.S. (2005). The gender of desire: essays on male sexuality, New York: State of New York University. google scholar
• Kezer, F., Çetiner, K. (2019). MEB tarafından öğretmenlere önerilen eğitim içerikli filmlerin ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. google scholar
• Eğitim ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 10(3), 202-218. 10.21031/epod.547240 google scholar
• Marshall, G. (1999), Sosyoloji Sözlüğü. (O. Akınhay, D.Kömürcü Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat. google scholar
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2017). Öğretmenlerin 2017 Eylül dönemi mesleki gelişim çalışmaları. google scholar
• Mulvey, L. (2012). Görsel Zevk ve Anlatı Sineması, Antmen, A. (Ed.), Sanat/Cinsiyet içinde (s.302-307). İstanbul: İletişim. google scholar
• Ökten, Ş. (2009) Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Toplumsal Cinsiyet Düzeni. Uluslararası Sosyal Araştırmalar google scholar
• Dergisi, 2(8), 302-312. https://www.sosyalarastirmalar.com/articles/toplumsal-cnsyet-ve-ktdar-gneydou-anadolu-blgesnn-toplumsal-cnsyet-dzen-gende adresinden erişilmiştir. google scholar
• Öz, G. G. (2019). Türk sinemasında kadının temsil sorununa alternatif bir yöntemle bakmak: Bechdel Test. Erciyes İletişim Dergisi, 6(1), 467-487. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/630667 adresinden erişilmiştir. google scholar
• Özen, Y. (2017). Yeşim Ustaoğlu sinemasında toplumsal cinsiyet ve kadın. (Yüksek lisans tezi). google scholar
• https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/663737 adresinden erişilmiştir. google scholar
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods. London: Sage. google scholar
• Schuster, A. (1973 September 21). Billie Jean Slam-Bangs Riggs to Defeat. Pittsbugh Post- Gazette, pp.1 google scholar
• Smelik, A. (1998). And the mirror cracked: feminist cinema and film theory. New York: St. Martin’s Press. google scholar
• Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (2023, Aralık 21). https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=S%C3%BCrd%C3%BCr%C3%BClebilir_Kalk%C4%B1nm adresinden erişilmiştir. google scholar
• Şener, G., Öztürk, E. (2022). Effie Awards Türkiye toplumsal cinsiyet eşitliği karnesi. https://www.rvd.org.tr/uploads/2023/05/effie2022-arastirmaraporu-1205 adresinden erişilmiştir. google scholar
• Tanrıöver, H. U. (2007). Kadın odaklı habercilik: medyada kadınların temsil biçimleri ve kadın hakları ihlalleri. İstanbul: IPS İletişim Vakfı. google scholar
• Toker, H. (2017). Kadın ve medya: Norvec ve Turkiye. D. Altun & H. Toker (Ed.). Toplumsal cinsiyet: Farklı disiplinlerden yaklasımlar içinde (s. 141-162). Ankara: Nika. google scholar
• Toplumsal Cinsiyet Eşitliği (2016). Sürdürülebilir Kalkınma İçin Küresel Amaçlar. https://www.kureselamaclar.org/amaclar/toplumsal-cinsiyet-esitligi/ adresinden erişilmiştir. google scholar
• CEDAW Sivil Toplum Yürütme Kurulu, Türkiye ve Türk Ceza Kanunu Kadın Platformu. (2010). Türkiye’nin Kadına Karşı Ayrımcılığı Önleme Komitesi’ne Sunduğu Altıncı Periyodik Rapor için STK Gölge Raporu. google scholar
• https://kadinininsanhaklari.org/wp-content/uploads/2018/06/CedawTR6.pdf adresinden erişilmiştir. google scholar
• Upworthy. (2016, 1 Eylül). A class that turned around kids’ assumptions of gender roles. [Video]. google scholar
• https://www.youtube.com/watch?v=G3Aweo-74kY adresinden erişilmiştir. google scholar
• Williams, S. (2019, Ağustos 11). Üstün dayanıklılık gerektiren sporlarda kadınlar erkeklerden daha mı başarılı. BBC. google scholar
• https://www.bbc.com/turkce/haberler-49311062 adresinden erişilmiştir. google scholar
• Wollstonecraft, M. (2021). Kadın haklarının gerekçelendirilmesi. (D. Hakyemez, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür. google scholar
• Yeşil, A., Balcı Karaboğa, F. A. (2021). Ortaokul öğrencilerinde toplumsal cinsiyet eşitliği farkındalığı. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi. 28, 51-78. 10.14689/enad.28.3 google scholar
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin. google scholar