The Review of Critiques on the Tadhkira Majma ‘al-khawas of Sadegh Beg

Yıl 2021, Sayı: 39, 223 - 235, 31.10.2021

Sepideh Darvishi

https://doi.org/10.26650/jos.2021.941489

Öz

Sadegh Beg Afshar is one of the significant figures of the Afshar tribe and one of the men of the Shah Abbas Safavid era. During the reign of Shah Abbas the Great Sadegh Beg was appointed librarian of the court and was nicknamed “Sadeghi the Librarian.” Sadeghi is a poet, calligrapher, and painter of his time. The most important book he left behind is the Tadhkira Majma ‘al-khawas in the biographies of poets, kings, and the aristocrats of the Safavid era. Sadeghi, who was Turkish-speaking (Uighur), wrote the book Tadhkira Majma ‘al-khawas in Chagatai in 1607 (1016 A.H). Abdol Rasul Khayyampoor retranslated the Tadhkira from Turkish to Persian for the first time in 1948. He used three different available versions of the book; however, some researchers have criticized his work. In this article, while introducing the Majma ‘al-khawas of Sadeghi Afshar, the critiques of this translation and some issues regarding the existing theories related to literary criticism have been discussed.

Anahtar Kelimeler

Sadegh Beg Afshar, Majma ‘al-khawas, Sadeghi Librarian, Abdul Rasul Khayyampoor, Persian Tadhkira

نگاهی به نقدهای تذکره مجمع الخواصِ صادق بیگ افشار

Öz

صادق بیگ افشار از بزرگان ایل افشار و از مردانِ نامی و مشهور عهد شاه عباس صفوی است. او در دوره شاه عباس کبیر به کتابداری دربار منصوب م یشود و به همین سبب به او لقب صادقی کتابدار اعطا می گردد. صادقی؛ شاعر، خوشنویس و نقاش زمانه و روزگارِ خود است، مهمترین کتابی که از او برجای مانده تذکره ی مجمع الخواص نام دارد که در شرح حال شعرا و پادشاهان و رجال نامدارِ دولت در عهد صفوی نوشته شده است. صادقی که خود ترک زبان )ایغور( بوده کتاب تذکره مجمع الخواص را در سال 1016 هجری به زبان ترکی جغتایی به رشته ی نگارش در آورده است. در سال 1327 شمسی دکتر عبدالرسول خیامپور با توجه به سه نسخه ای که در استانبول در دسترس ایشان قرار می گیرد این اثر ارزنده را برای اولین بار به زبان فارسی برمی گرداند که در دوره های مختلف این تصحیح و ترجمه با انتقاداتی از سمت پژوهشگران رو به رو شده است. این مقاله ضمن معرفی کوتاه کتاب مجمع الخواص صادقی افشار به حواشی ترجمه کتاب و نظریات و انتقادات سایرین پرداخته و همچنین با توجه به نظریات موجود و طرح شده از جانب پژوهشگران که در مقاله ذکر شده است در رابطه با نقد ادبی مواردی را بیان می نماید.

Anahtar Kelimeler

صادق بیگ افشار, مجمع الخواص, صادقی کتابدار, عبدالرسول خیامپور, تذکره فارسی

Sâdık Bey Afşâr’ın Mecma‘ü’l-Havâs Neşri Üzerine Gelen Eleştirilerin İncelenmesi

Öz

Sâdık Bey Afşâr, Afşâr ilinin ileri gelenlerinden ve Şâh Abbâs-ı Safevî döneminin meşhur isimlerinden biridir. Büyük Şâh Abbâs döneminde saray kütüphaneciliğine atanarak “Sâdıkî-i Kitâbdâr” lakabını almıştır. Zamanının şair, hattat ve ressamı olan Sâdıkî’nin kendisinden sonra geriye kalan en önemli eseri Safevî döneminin şairleri, padişahları ve devlet adamlarının biyografilerinin yer aldığı Mecma‘ü’l- Havâs’tır. Kendisi de Türk-î Zebân olan (Uygur) Sâdıkî, Tezkire-i Mecma‘ü’l-Havâs’ı hicri 1016 yılında Çağatay Türkçesiyle yazmıştır. Şemsî 1327 yılında İstanbul'da elinde bulunan üç nüshaya göre Dr. Abdulresûl Hayyampûr bu değerli eseri ilk kez Farsçaya çevirmiş ve bu tashih ve tercüme çeşitli dönemlerde araştırmacılar tarafından eleştirilere maruz kalmıştır. Bu makalede Sâdıkî Afşâr’ın Mecma‘ü’l- Havâs kitabı kısaca tanıtılırken aynı zamanda araştırmacıların kitabın tercümesine yönelik görüş ve eleştirilerine de yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sadeghi Bey Afshar, Mecma’ al-Havass, Sadeghi Kütüphanecisi, Abdulresul Hayyampur, Farsça Tezkire

Kaynakça

• Ajand, Y. Mafahere. Honarı İran. Haz. Sadeghi Bey Afshar, Celd 7, Tehran: Amir Kabir, 1386.
• Tarbiat, M. A. “Sadeghi Afshar.” Macaleye Armagan. Celd 12, Şomare 1, (1310): 16-21.
• Hosseini, S, Mir Caferi H, Dehghan Nairi L.“Ahamıyate Tarihi va Nakde Mecma’ü’l Havas.” Pajoheş nam Entekadie Moton. Celd 2, Şomare 11, (1390): 67-86.
• Hayyampur, A.“Taşakkor u E'tezar.” Macaleye Daneşkade Tabriz. Celd 3, Şomare 19-20, (1329): 96-98.
• Hayyampur, A.“Entekad bar Entekad.” Macaleye Daneşkade Tabriz. Celd 4, Şomare 25-26, (1329): 83-88
• Hayyampur, A.“Mecma’ü’l Havas.” Macaleye Daneşkade Tabriz. Celd 6, Şomare 29, (1333): 116-128.
• Zarrīnʹküb, A. H. Nakde Adabi. Celd 2, Tehran: Amir Kabir, 1361.
• Sadeghi Bey Afşar. Tazkare-i Mecma’ü’l Havas. Hayyampur, A., Tebriz: Çaphane Ahtare Şomal,1327.
• Golçin Maʻani, A. Tarihi Tazkarehaye Farsi. Celd 2, çape 2, Tehran: Enteşarate Ketabhaneye Sanai, 1363.