Cities as Migration Centers and Cultural Limbo in Novels by Orhan Kemal

Yıl 2020, Cilt: 60 Sayı: 1, 331 - 346, 30.06.2020

Beyhan Kanter

https://doi.org/10.26650/TUDED2020-0018

Öz

In his novels, Orhan Kemal addresses problems and survival struggles of workers, peasants, the unemployed, and oppressed classes in terms of economic and human relations. In his novels in which he focuses on the problems of the working class, the author fictionalizes the concept of rural depopulation in the context of economic problems and labor exploitation as well as cultural limbo. In his novels, Bereketli Topraklar Üzerinde and Gurbet Kuşları, limbo as a sociocultural concept is reflected through psychological and sociological concepts/ traumas created by rural depopulation. The fact that peasants migrating to big cities suffer from discriminating practices, the fact that they are discriminated against "other people" and "uncivilized people," and that they are influenced by the urbanite constitute the sociological aspect of migration-based cultural limbo in Orhan Kemal's novels. In addition, the struggles of peasants who have become alienated from their own culture and compromise/have to compromise their habits and values in forming households in the city, adopting urban practices and being approved by the urbanite constitutes more of the psychological aspects of migration. In this article, the sociocultural effects of migration in Orhan Kemal's novels Bereketli Topraklar Üzerinde and Gurbet Kuşları are examined through a sociological lens.

Anahtar Kelimeler

Orhan Kemal, migration, culturel limbo, alinetaion

Orhan Kemal’in Romanlarında Göç Merkezi Olarak Kentler ve Kültürel Araf

Öz

Orhan Kemal, romanlarında, özellikle işçilerin, köylülerin, işsizlerin ve ezilen sınıfların sorunlarını ve hayata tutunabilme çabalarını iktisadi ve beşeri ilişkiler açısından ele alır. Yazar, işçi sınıfının sorunlarını anlattığı eserlerinde köyden kente göç olgusunu ise iktisadi sorunlar ve emeğin sömürüsünün yanı sıra kültürel araf bağlamında kurguya taşır. Bu çerçevede, sosyo-kültürel olarak arada kalmışlık, köyden kente göçün yol açtığı psikolojik ve sosyolojik olgular/travmalar üzerinden yansıtılır. Büyük kentlere göç eden köylü bedenlerin dışlanma pratiklerine maruz kalmaları, “öteki bedenler”, “gayrimedeni bedenler” olarak ayrıştırılmaları ve “kentli/modern bedenler” tarafından etiketlenmeleri; Orhan Kemal’in romanlarındaki göç eksenli kültürel krizin sosyolojik yönünü oluşturmaktadır. Bununla birlikte kendi kültürlerine yabancılaşan, alışkanlıklarından, değerlerinden taviz veren/vermek zorunda kalan köylülerin, kentleri yurt edinme, kentsel pratikleri benimseme ve kentli bedenler tarafından onaylanma mücadeleleri de Orhan Kemal romanlarındaki göç olgusunun psikolojik boyutunu oluşturmaktadır. Bu makalede Orhan Kemal’in Bereketli Topraklar Üzerinde ve Gurbet Kuşları romanlarında yer alan göç olgusunun sosyo-kültürel etkileri sosyolojik bakış açısıyla irdelenecektir. Söz konusu iki romandaki yoksul karakterlerin köyden kente göç ettiklerinde yaşadıkları kültürel karşılaşmalar ve kültürel çatışmalar, özellikle Pierre Bourdieu’nun “habitus” ve Erving Goffman’ın “damga” kavramları çerçevesinde açıklanacaktır. Göçün failleri ile göçe maruz kalan kentliler arasındaki gerilim ise mekânsal ötekileşme ve “davranış repertuvarları”na yansıyan farklılıklar özelinde değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Orhan Kemal, göç, kültürel araf, yabancılaşma, habitus

Kaynakça

• Alver, K. (2012). Kent imgesi. K. Alver (Ed.), Kent sosyolojisi içinde (s.9-33). Ankara: Hece Yayınları.
• Alver, K. (2014). Bereketli topraklar üzerinde. Hece Dergisi, (18) 205, 246- 254.
• Bauman, Z. (2001). Parçalanmış hayat (İ. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2013). Postmodernizm ve hoşnutsuzlukları (İ. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2018). Iskarta hayatlar (O. Yener, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bourdieu, P. (2015). Ayrım (D. F. Şannan, A. G. Berkkurt, Çev.). İstanbul: Heretik Yayınları.
• Demir, A. (2014). Roman ve stereotip (1.bs). İstanbul: Nobel Yayınları.
• Eliuz, Ü. (2009). Orhan Kemal ve romancılığı (1.bs). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve tüketim kültürü (M.Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gültekin, M. N. (2011). Orhan Kemal’in romanlarında modernleşme, birey ve gündelik hayat (1. bs.). İstanbul: Everest Yayınları.
• Goffman, E. (2014). Damga örselenmiş kimliğin idare edilişi üzerine notlar (Ş. Geniş, L. Ünsaldı, S. N. Ağırnaslı, Çev.). Ankara: Heretik Yayınları.
• Kurt, A. (2018). Memleketi İstanbul’a taşımak 1950 sonrası Türk romanında göç. (1. bs.). İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Orhan Kemal (2013). Bereketli topraklar üzerinde (27. bs). İstanbul: Everest Yayınları.
• Orhan Kemal (2015). Gurbet kuşları (11. bs). İstanbul: Everest Yayınları.
• Sakız, Halis (2019). Kapsayıcılık paradigması çerçevesinde göçmen bireyler, H. Sakız, H. Apak. (Ed.), Türkiye’de göçmen kapsayıcılığı içinde (s.1-14). İstanbul: Pegem Yayınları.