A Distinctive Detective Novel: The Deconstruction of Classic Detective Fiction in Haberci Çocuk Cinayetleri

Yıl 2021, Cilt: 61 Sayı: 1, 259 - 282, 08.07.2021

Merve Esra Özgürbüz

Öz

This study is a discussion from a postfeminist perspective of the narrative strategies used by Perihan Mağden in the detective novel Haberci Çocuk Cinayetleri. These strategies include allowing the readers to be disturbed and criticizing the sexist nature of the crime genre with its contemporary social structures. At the level of the story, the novel is about a fantasy world where women are exploited as objects of desire, where the man is glorified by his intelligence, and where the child is transformed into a labour force. At a deeper level, by using the form and content elements of classical detective, the ways of creating an identity, the emphasis on rationality, and the realities of language, space, and time are questioned, and the strict prescriptiveness of detective literature, which is defined as formula literature, is deconstructed. Postfeminism reveals the duality structure of the detective genre in that it objects to the reduction of literary techniques to mere repetitive mechanisms and to being presented to the interlocutor in cliché decors. Taking action from here and transforming the schematic fiction of the genre by repeating it, Mağden reveals and deconstructs the hierarchical process, violating the classic genre and expanding the boundaries of the detective. 

Anahtar Kelimeler

Detective fiction, postfeminist criticism, gender, rationality, deconstruction

Kendine Özgü Bir Polisiye Denemesi: Haberci Çocuk Cinayetleri’nde Klasik Polisiye Kurgunun Yapıbozumu

Öz

Bu çalışmada, Perihan Mağden’in Haberci Çocuk Cinayetleri adlı polisiye romanında okurları rahatsız etmek ve çağdaş sosyal yapılar ile polisiye türünün cinsiyetçi niteliğini eleştirmek için kullandığı anlatı stratejileri postfeminist bakış açısıyla ele alınmaktadır. Hikâye düzeyinde kadınların arzu nesneleri olarak sömürüldüğü, erkeğin zekâsıyla yüceltildiği, çocuğun işgücüne dönüştürüldüğü fantastik bir dünya anlatılmaktadır. Daha derinde ise klasik polisiyenin biçim ve içerik unsurları kullanılarak kimlik yaratma çeşitleri, rasyonalite vurgusu, dil, mekân, zaman gerçeklikleri sorgulanmakta ve formül edebiyatı şeklinde tanımlanan polisiyenin katı kuralcılığı yapıbozuma uğratılmaktadır. Fantastiğe evrilen yersiz ve zamansız kurgusuyla klasik polisiyenin rasyonaliteden beslenen kuralcılığını zayıflatan eser, cinsiyetin sınırlarını genişletme girişimleriyle beraber türün kalıplarını sorgulamaktadır. Postfeminizm; mutlak izlek ve karakter kurgularının vurgulandığı bir yapıda, edebî tekniklerin tekrar eden düzeneklere indirgenip klişe dekorlar halinde muhataba sunulmasına itiraz ederek polisiyenin ikiliklere dayanan yapısını görünür kılar. Buradan aksiyon alan ve türün şematik kurgusunu yineleyerek dönüştüren Mağden, hiyerarşik işleyişi ortaya koyup yapıbozuma uğratarak klasik olanı ihlal eder ve polisiyenin sınırlarını genişletir. Dolayısıyla kaidelere dayanan yapının, tanımlanması mümkün olmayan akışkan bir yazın anlayışıyla yer değiştirmesi; cinsiyet ve cinsel yönelim farklılıklarına alan açar, dışlayan politikaların kucaklayan yaklaşımlara evrilmesini ve bireylerin özgün varoluşlarının vurgulanmasını sağlar. Okuyucuların karşısına tipik bir muamma serüveniyle çıkmayı reddeden yazar, eserini klasik yapıyla diyalog halinde olan ve her ikisi de toplum değiştikçe değişen bir üretim olarak sunar.

Anahtar Kelimeler

Polisiye kurgu, postfeminist eleştiri, toplumsal cinsiyet, rasyonalite, yapıbozum

Kaynakça

• Aktulum, K. (2013). Bilimsel eleştiri - izlenimci eleştiri. Eleştiri kuramları. Eskişehir: AÖF Yayınları. google scholar
• Arslan, H. (2007). Epistemik cemaat: Bir bilim sosyolojisi denemesi. İstanbul: Paradigma Yayıncılık. google scholar
• Aytaç, G. (1999). Çağdaş Türk romanları üzerine incelemeler. Ankara: Gündoğan Yayınları. google scholar
• Aytaç, G. (2003). Genel edebiyat bilimi. İstanbul: Say Yayınları. google scholar
• Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel serüven. (M. Rifat, S. Rifat, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
• Baudrillard, J. (2015). Şeytana satılan ruh ya da kötülüğün egemenliği. (O. Adanır, Çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları. google scholar
• Betz, P. (1999). Playing the boys’ game. Multicultural detective fiction: Murder from the ‘other’ side. (A. Johnson Gosselin, Ed.). New York: Garland Press, 85-103. google scholar
• Butler, J. (1993). Bodies that matter: On the discursive limits of ‘sex’. New York: Routledge. google scholar
• De Beauvoir, S. (2010). Kadın “ikinci cins” II evlilik çağı. (B. Onaran, Çev.). İstanbul: Payel Yayınları. google scholar
• De Quincey, T. (2007). Güzel sanatların bir dalı olarak cinayet. (İ. Birkan, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Deleuze, G. ve Guattari F. (2003). Kafka: Toward a minor literatüre. London: University of Minnesota Press. google scholar
• Emre, İ. (2006). Postmodernizm ve edebiyat. Ankara: Anı Yayıncılık. google scholar
• Foucault, M. (2015). Hapishanenin doğuşu. (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi. google scholar
• Hall, K. (1996). Lexical subversion in India’s Hijra community. Gender and belief systems: Proceedings of the third Berkeley women and language conference. (M. Bucholtz, AC. Liang, LA. Sutton, C. Hines, Ed.). Berkeley, CA: Berkeley Women and Language Group, 279-292. google scholar
• Hall, K. (1997). ‘Go suck your husband’s sugarcane!’ Hijras and the use of sexual insult. Queerly phrased: Language, gender, and sexuality. (A. Livia, K. Hall, Ed.). New York: Oxford University Press, 430-460. google scholar
• Humm, M. (2002). Feminist edebiyat eleştirisi. (Ö. Altay, Çev.). İstanbul: Say Yayınları. google scholar
• Irigaray, L. (2006). Ben sen biz: Farklılık kültürüne doğru. (S. Büyükdüvenci, N. Tutal, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi. google scholar
• Kellehear, A. (2015). Toplumsal ve davranışsal çalışmaların ölme üzerine söyledikleri. Ölme üzerine bir inceleme: Bireysel bütünlük, bedensel çöküş ve ruhsal dönüşüm. (A. Kellehear, Ed.). (B. Zeren, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. google scholar
• Macherey, P. (2019). Edebî üretim teorisi. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Mağden, P. (2014). Haberci çocuk cinayetleri. İstanbul: Everest Yayınları. google scholar
• Mandel, E. (1996). Hoş cinayet: Polisiye romanın toplumsal bir tarihi. (N. Saraçoğlu, Çev.). İstanbul: Yazın Yayıncılık. google scholar
• Maugue, A. (2005). Yeni Havva ile eski Adem. Kadınların Tarihi Cilt IV: Devrimden Dünya Savaşına Feminizmin Ortaya Çıkışı. (G. Duby, M. Perrot, Ed.). (A. Fethi, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 478-495. google scholar
• Millett, K. (2011). Cinsel politika. (S. Selvi, Çev.). İstanbul: Payel Yayınları. google scholar
• Moran, B. (2012). Türk romanına eleştirel bir bakış 3: Sevgi Soysal’dan Bilge Karasu’ya. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Özgürbüz, M. E. (2020). Polisiye edebiyatın geleneksel yapısını bozan kadın yazarların romanları üzerine postyapısalcı yaklaşım (1985-2015). (Doktora tezi). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp google scholar
• Özkazanç, A. (2015). Feminizm ve queer kavram. Ankara: Dipnot Yayınları. google scholar
• Roloff, B. ve Seeplen G. (1997). Cinayet sineması: Polisiye sinemasının tarihi ve mitolojisi. (S. Kaya, S. N. Kaya, Çev.). İstanbul: Alan Yayıncılık. google scholar
• Ruggiero, V. (2009). Edebiyat ve suç. (B. Kılınçer, Çev.). İstanbul: Everest Yayınları. google scholar
• Said, E. W. (1999). Şarkiyatçılık: Batı’nın şark anlayışları. (B. Ülner, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
• Sarup, M. (2010). Post-yapısalcılık ve postmodernizm: Eleştirel bir giriş. (A. Güçlü, Çev.). İstanbul: Kırk Gece Yayınları. google scholar
• Sezer, M. Ö. (2015). Masallar ve toplumsal cinsiyet. İstanbul: Evrensel Basım Yayın. google scholar
• Somay, B. (2015). Tarihin bilinçdışı: Popüler kültür üzerine denemeler. İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
• Spivak, G. C. (2016). Madun konuşabilir mi? (D. Hattatoğlu, G. Ertuğrul, E. Koyuncu, Çev.). Ankara: Dipnot Yayınları. google scholar
• Turner, B. S. (2003). Oryantalizm, postmodernizm ve globalizm. (İ. Kapaklıkaya, Çev.). İstanbul: Anka Yayınları. google scholar
• Türkçe sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
• Üyepazarcı, E. (2008). Korkmayınız Mister Sherlock Holmes! Türkiye’de polisiye romanın 125 yıllık öyküsü (1881-2006) birinci cilt. İstanbul: Oğlak Yayıncılık. google scholar
• Vanoncini, A. (1995). Polisiye roman. (G. Üstün, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Wright, E. (2002). Lacan ve postfeminizm. (E. Kılıç, Çev.). İstanbul: Everest Yayınları. google scholar