İSTANBUL’DA EKMEK KARNESİ UYGULAMASI, KARNE VE EKMEK SUİSTİMALLERİ (1942-1946)

Yıl 2013, Cilt: 12 Sayı: 24, 1 - 60, 04.04.2016

Bülent Bakar

Öz

İkinci Dünya Savaşı’nın Türkiye’ye etkisi üretimin düşmesi ve tüketimin artması
şeklinde olmuştur. Savaş ekonomisinin ön plana çıkmasıyla kaçınılmaz olarak bir
süre sonra Millî Korunma Kanunu’na dayanılarak öncelikle halkın temel gıdası
ekmek karneye bağlanmıştır. Karneli ekmek döneminde ekmeklik unda ve kişi başı
ekmek istihkakında sık sık değişiklikler meydana gelmiştir. Bunun en önemli nedeni,
hububat üretiminde ve teminindeki yetersizlik ve istikrarsızlık olmuştur. Yine,
bu dönemde karne ve ekmek üzerinde gerçekleşen suistimaller basına bol miktarda
malzeme vermiş ve yaşanan süreçle ilgili birçok ayrıntının kamuoyu tarafından
öğrenilmesi sağlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Ekmek Karnesi, Ekmek, İkinci Dünya Savaşı, Halk Dağıtma Birliği, Toprak Mahsulleri Ofisi

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• İstatistik Göstergeler 1923-2013, Ankara 2014.
• T.C. Resmî Gazete
• Akşam
• Cumhuriyet
• Haber Akşam Postası
• İkdam
• Son Posta
• Son Saat
• Son Telgraf
• Tan
• Tanin
• Tasvir
• Tasviri Efkâr
• Ulus
• Uyanış
• Vakit
• Vatan
• Yeni Sabah
• Yenigün
• Bengi, Hüsnü: Millî Korunma Kanun ve Kararları, İstanbul 1943.
• Çavdar, Necati: “Mütareke Döneminin İlk Aylarında İstanbul’da Ekmek Meselesi”, Belleten, Sayı: 281, Nisan 2014.
• Dokuyan, Sabit: “İkinci Dünya Savaşı Sırasında Yaşanan Gıda Sı- kıntısı ve Ekmek Karnesi Uygulaması”, Turkish Studies, Volume: 8/5, Spring 2013.
• Dokuyan, Sabit – Özçelik: Fatih , “İkinci Dünya Savaşı Sırasında Türkiye’de Ekonominin ve İktidarın Temel Dayanağı: Milli Korunma Kanunu”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı: 31, İstanbul 2014.
• Eldem, Vedat: Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomisi, Ankara 1994.
• Güneş, Günver: “Türkiye’de Savaş Ekonomisi Uygulamaları ve Toplumsal Yaşama Etkileri”, Türkler, Cilt: 17, Ankara 2002.
• İnci, İbrahim: “İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Tek Parti Hükümetlerinin İaşe Politikaları”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 50, Erzurum 2013.
• Koçak, Cemil: “Türkiye’de Karneli Yıllar”, Tarih ve Toplum, Sayı: 25, Ocak 1986.
• Metinsoy, Murat: İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye, İstanbul 2007.
• Ökçün, Gündüz: “İzmir İktisat Kongresi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 4, İstanbul 1983.
• Pamuk, Şevket: Osmanlıdan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme, İstanbul 2008.
• Sönmez, Şinasi: “İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Hükümetlerinin Temel Gıda Maddelerinin Temini Konusunda Aldığı Tedbirler”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 47, Bahar 2011.
• Şener, Sefer: “İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Tarım Politikası Arayışları”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 7, 2004.
• Tekeli, İlhan - İlkin, Selim: İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi, Cilt: 2, İstanbul 2014.
• Temel, Mehmet: İşgal Yıllarında İstanbul’un Sosyal Durumu, Ankara 1998.
• Tuğluoğlu, Fatih: “Tek Parti Döneminde Hükümet Memur Dayanış- ması”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 27-28, Mayıs-Kasım 2001.
• Tutel, Eser: “Şu Uğursuz 1942 Yılı”, Popüler Tarih, Sayı: 8, Ocak 2001.