The Problem of Turkish History Thesis in Academic Literature

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 38 - 50, 30.06.2019

Yunus Emre Özkul

Öz

The Turkish history thesis represents a major transformation in the early Republican history studies. New history studies, which started with the directive of Atatürk in 1928, reached a conclusion in 1932 and the Turkish history thesis emerged. In fact, even during this period, the thesis, which caused some differences in academic circles, is now subject to greater criticism and is being understood with different evaluations. This controversial position of the Turkish history thesis stems from the imposition of political meanings on the part of its history discipline. The common attitude developed by academic circles is that the thesis is produced to meet a need arising from internal and external political concerns. However, different attitudes are observed about the content, function, quality, contributions or damages of the thesis. Although this seems natural, such approaches, which are as sharp as black and white, pose a serious problem about how the Turkish history thesis should be positioned in the historical process. As a field in which objectivity is minimized, the Turkish history thesis needs to be understood rather than judgment. Therefore, this study aims to try to understand the thesis by bringing together different approaches in Turkish academic history. As a result of the research, it was seen that the problematic areas where academics and writers were separated focused on the reasons of the emergence of the thesis, its political-ideological character and the scientificness of the thesis.

Anahtar Kelimeler

Turkish Historical Society, Turkish History Congress, Turkish History Thesis, National Press, Ataturk

Akademik Literatürde Türk Tarih Tezi Sorunsalı

Öz

Türk tarih tezi, erken Cumhuriyet dönemi tarih çalışmalarında büyük bir dönüşümü ifade etmektedir. 1928’de Atatürk’ün direktifiyle başlayan yeni tarih çalışmaları 1932’de bir neticeye varmış ve Türk tarih tezi ortaya çıkmıştır. Aslında bu dönemde bile akademik çevrelerde birtakım fikir ayrılıklarına yol açan tez, günümüzde daha büyük eleştirilere uğramakta ve farklı değerlendirmelerle anlaşılmaya çalışılmaktadır. Türk tarih tezinin bu tartışmalı konumu, onun tarih disiplininden öte, siyasi anlamlar yüklenmesinden kaynaklanmaktadır. Akademik çevreler tarafından geliştirilen ortak tavır, tezin iç ve dış siyasi endişelerden doğan bir ihtiyacı karşılamak için üretildiğidir. Ancak tezin muhtevası, işlevi, niteliği, katkıları ya da zararları hususunda aynı çevrelerde farklılaşan tutumlar gözlenmektedir. Bu durum doğalmış gibi görünmekle birlikte, siyahla beyaz kadar keskin bir şekilde ayrılan böylesi yaklaşımlar, tarihsel süreç içerisinde Türk tarih tezinin nasıl konumlandırılması gerektiğine dair ciddi bir sorunu ortaya çıkarmaktadır. Nesnelliğin asgari düzeye indiği bir saha olarak Türk tarih tezi, yargılamalardan ziyade anlaşılmaya muhtaçtır. Dolayısıyla bu çalışma, Türk tarih tezine yönelik akademik çevrelerde oluşan farklı yaklaşımları bir araya getirerek, tezi anlamaya çalışmayı amaçlamaktadır. Yapılan araştırma sonucunda, akademisyen ve yazarların ayrıştığı sorunlu alanların, tezin ortaya çıkışındaki nedenler, politik-ideolojik karakteri ve tezin bilimselliği üzerinde yoğunlaştığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türk Tarih Kurumu, Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Tezi, Ulus devlet, Atatürk

Kaynakça

• Akçura, Y. (1932). Tarih yazmak ve tarih okutmak usullerine dair. Birinci Türk Tarih Kongresi Konferanslar ve Müzakere Zabıtları. İkinci baskı (2010). Ankara: TTK Yayınları, 577-608.
• Akman, Ş. T. (2011). Türk Tarih Tezi Bağlamında Erken Cumhuriyet Dönemi Resmî Tarih Yazımının İdeolojik ve Politik Karakteri, Hacettepe Hukuk Fakültesi dergisi, 1, (1), 80-109.
• Akurgal, E. (1956). Tarih ilmi ve Atatürk. Belleten, Ankara: TTK Yayınları, 20, (80), 571-584.
• Asım, M. (1932, Temmuz 08). Türk tarihi’nde inkılap, Vakit Gazetesi, ss.1.
• Atatürk, M. K. (1969). Nutuk. (9. Baskı) İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Atsız, H. N. (1941). Türk tarihine bakışımız nasıl olmalıdır? Çınaraltı, (5), 6-8.
• Aydın, S. (1996). Türk tarih tezi ve halkevleri. Kebikeç, (3), 107-130.
• Baykal, B. S. (1971). Atatürk ve tarih. Belleten. Ankara: TTK Yayınevi, 35, (140), 531-540.
• Beşikçi, İ. (2013). Türk tarih tezi ‘güneş-dil teorisi’ ve Kürt sorunu. İstanbul: İsmail Beşikçi Vakfı yayınları
• Bora, T. (2018). Cereyanlar Türkiye’de siyasi ideolojiler. (1. Baskı 2017). İstanbul: İletişim yayınları.
• Carr, E. H. (2013). Tarih nedir? İstanbul: İletişim Yayınları.
• Copeaux, E. (2000). Tarih ders kitaplarında (1931-1993) Türk tarih tezinden Türk-İslam sentezine. İstanbul: Tarih vakfı yurt yayınları
• Dr. Reşit Galip (1932). Türk ırk ve medeniyet tarihine umumî bir bakış. Birinci Türk Tarih Kongresi Konferanslar ve Müzakere Zabıtları. İkinci baskı (2010). Ankara: TTK Yayınları, 99-162.
• Eissenstat, H. (2007). Erken dönem Türk milliyetçiliğinde ırkçı düşünce. Toplumsal Tarih dergisi, (165), 46-53.
• Ersanlı, B. (2015). İktidar ve tarih Türkiye’de ‘resmi tarih’ tezinin oluşumu (1929-1937). İstanbul: İletişim yayınları.
• Günaltay, Ş. (1932). İslam medeniyetinde Türklerin mevkii. Birinci Türk Tarih Kongresi Konferanslar ve Müzakere Zabıtları. İkinci baskı (2010). Ankara: TTK Yayınları, 289-308.
• Günaltay, Ş. (1938). Türk tarih tezi hakkındaki intikatların mahiyeti ve tezin kat’i zaferi, Belleten, (2. baskı 1994), 2, (7/8), 337-365.
• İğdemir, U. (1973). Cumhuriyet’in 50. Yılında Türk Tarih Kurumu, Ankara: TTK Yayınları.
• İkinci Türk Tarih Kongresi Kongrenin Çalışmaları ve Kongreye Sunulan Tebliğler. (2010). Ankara: TTK yayınları
• İnan, A. (1932). Tarihten evvel ve tarih fecrinde. Birinci Türk Tarih Kongresi Konferanslar ve Müzakere Zabıtları. İkinci baskı (2010). Ankara: TTK Yayınları, 18-41.
• İnan, A. (1939). Atatürk ve Tarih Tezi. Belleten, Ankara: TTK Yayınevi, 3, (10), 243-246.
• İnan, A. (1971). Türk Tarih Kurumu 40 yaşında. Belleten. Ankara: TTK Yayınevi, 35, (140), 519-529.
• Kabapınar, Y. (1992). Başlangıcından günümüze Türk tarih tezi ve lise tarih kitaplarına etkisi. Çağdaş Türkiye tarihi araştırmaları dergisi, 1, (2), 143-177.
• Kaflı, K. (1937, Eylül 23). Kongre’den çıkan ilk neticeler, Son Posta Gazetesi, ss.11.
• Kansu, Ş. A. (1932). Türk antropolojisi. Birinci Türk Tarih Kongresi Konferanslar ve Müzakere Zabıtları. İkinci baskı (2010). Ankara: TTK Yayınları, 271-278.
• Karal, E. Z. (1946). Atatürk’ün Türk tarih tezi. Yay. Haz. Afet İnan ve Enver Ziya Karal. Atatürkhakkındakonferanslar. Ankara: TTK Yayınları.
• Köprülü, F. (1932). Türk tarihi hakkında bazı umumi meseleler. Birinci Türk Tarih Kongresi Konferanslar ve Müzakere Zabıtları. İkinci baskı (2010). Ankara: TTK Yayınları, 42-50.
• Maksudyan, N. (2005). Bilimkurgusal antropoloji ve Türk milliyetçiliğinin ırkçı cephesi (1925-1939). İstanbul: Metis yayınları
• Nadi, Y. (1932, Temmuz 04). Tarih kongresi: Asya-Avrupa, Cumhuriyet Gazetesi, ss.1.
• Sivrioğlu, U. T. (2015). Aryan teorisi ve Türk tarih tezi. Akademik tarih ve düşünce dergisi. 2, (6). 1-27.
• Süreyya, A. (1932, Temmuz 15). Kongreden sonra, Cumhuriyet Gazetesi, ss.3.
• Şimşek, A. (2012). Türk tarih tezi üzerine bir değerlendirme. Türkiye günlüğü, (111), 85-100.
• Timur, T. (2001). Türk devrimi ve sonrası. Ankara: İmge Kitabevi.
• Toprak, Z. (2011). Darwinizm’den ateizme Türkiye’de tarih eğitiminin evrimi, Toplumsal Tarih Dergisi, (216), 20-32.
• Toprak, Z. (2015). Darwin’den Dersim’e Cumhuriyet ve antropoloji. İstanbul: Doğan Kitap.
• Tunçay, M. (1981). Türkiye Cumhuriyeti’nde tek parti yönetiminin kurulması (1923-1931). Ankara: Yurt yayınları.
• Türk Tarih Heyeti (1930). Türk tarihinin ana hatları. İstanbul: Devlet matbaası.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1939). Türk tarihi yazılırken Atatürk’ün alaka ve görüşlerine dair hatıralar. Belleten, Ankara: TTK yayınları, 3, (10), 349-353.
• Yalman, A. E. (1937, Eylül 21). Türk tarih tezi, Tan Gazetesi, ss.10
• (1932, Temmuz 08). Orta Asya’da kuraklık, Akşam Gazetesi, ss.2.