Okul Kültürünün Öğretmenlerin İş Doyumuna Etkisi

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 320 - 346, 31.12.2019

Serkan Kadıoğlu Demet Zafer Güneş

Öz

Bu araştırma öğretmenlerin okul
kültürü ile iş doyumu arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır.
Araştırmada betimsel nitelikte olup, ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır.
Veriler 2017-2018 eğitim öğretim yılında İstanbul İli, Eyüp sultan, Küçük
çekmece ve Arnavutköy ilçelerinde görev yapan 802 öğretmenden toplanmıştır.
Veri toplama araçları olarak birinci bölümde demografik değişkenlere ilişkin
cinsiyet, yaş, öğrenim durumu, mezun olunan fakülte, okuldaki toplam hizmet
süresi, meslekteki hizmet süresi, kurumdaki istihdam şekli olmak üzere sekiz
sorudan oluşmaktadır. İkinci bölümde “okul kültür ölçeği” Çolakoğlu (2005)
tarafından oluşturulan Yılmaz (2009) tarafından geliştirilen 28 maddeden oluşan
ölçek kullanılmıştır. Üçüncü bölümde “İş doyum ölçeği” Gündüz (2008 ) tarafından
oluşturulan 19 maddeden oluşan ölçek kullanılmıştır. Elde edilen verilerin
analizinde SPSS 25 (Statistical Package for the Social Sciences) programı
kullanılmıştır. Demografik özelliklere göre dağılımların belirlenmesi amacıyla
frekans (f) ve yüzde (%) değerleri hesaplanmıştır. Ölçeklerin geneli ve alt
boyutlarına ait madde toplamları, ortalamaları ve standart sapmalar
hesaplanmıştır. Öğretmenlerin okul kültürü algılarının ve iş doyumu
düzeylerinin demografik değişkenlere göre değişip değişmediğini belirlemek
amacıyla bağımsız grup t-testi ve tek yönlü varyans (ANOVA) analizleri
yapılmıştır. Öğretmenlerin okul kültürü algıları ve iş doyumu düzeyleri
arasındaki ilişkiyi bulmak amacıyla korelasyon ve regresyon analizi
yapılmıştır. Katılımcı öğretmenlerin okul kültürü ölçeği ve alt boyutlarına ait
ortalama puanları incelendiğinde; “işbirlikçi liderlik” alt boyutunun “yüksek”
düzeyde olduğu, “mesleki yardımlaşma” alt boyutunun “yüksek” düzeyde olduğu,
“öğrenme ortaklığı” alt boyutunun “yüksek” düzeyde olduğu, “öğretmen işbirliği”
alt boyutunun “yüksek” düzeyde olduğu, “amaç birliği” alt boyutunun “yüksek”
düzeyde olduğu, “mesleki gelişme” alt boyutunun “yüksek” düzeyde olduğu ve
öğretmenlerin okul kültürü algısının “yüksek” düzeyde olduğu söylenebilir. Örneklem
grubunu oluşturan öğretmenlerin iş doyumu ölçeği ve alt boyutlarına ait
ortalama puanları incelendiğinde; “örgüt iklimi, çalışma koşulları ve sosyal
görünüm” alt boyutunun “yüksek” düzeyde olduğu, “bireysel faktörler” alt
boyutunun “yüksek” düzeyde olduğu, “örgütsel iletişim” alt boyutunun “yüksek”
düzeyde olduğu ve öğretmenlerin iş doyumu düzeylerinin “yüksek” olduğu
söylenebilir. Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri ile okul kültürü algıları
arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu sonuca göre okul
kültürü algısı puanı arttıkça iş doyumu puanlarının da arttığı, okul kültürü
algısı yüksek olan öğretmenlerin iş doyumlarının da yüksek olduğu söylenebilir.
Okul kültürü puanlarının iş doyumu üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapılan
regresyon analizi sonucunda, okul kültürünün öğretmenlerin iş doyumu
düzeylerini yordama gücünün %50 olduğu görülmektedir. Analiz sonucuna göre
öğretmenlerin okul kültürü algısı ile iş doyumu düzeyleri arasında doğrusal
ilişki, istatistiksel olarak anlamlı düzeydedir.

Anahtar Kelimeler

Okul kültürü, iş doyumu, eğitim kurumları, eğitim yönetimi, öğretmen

Kaynakça

• Arslan, H., Kuru, M. ve Satıcı, A. (2005). İlköğretim ve Ortaöğretim Okullarındaki Örgüt Kültürünün Karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 44, 449-472.
• Başaran, İ. E. (2008). Örgütsel Davranış İnsanın Üretim Gücü. Ankara: Ekinoks Eğitim Danışmanlık.Cerit, Y. (2009), “The effects of servant leadership behaviors of school principals on teachers’ job satisfaction”, Educational Management Administration & Leadership, Vol. 37 No. 5, pp. 600-623.Çelik, V. (2012). Okul Kültürü ve Yönetimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Dervişoğlu, C. (2017). “Okul Yöneticilerinin Algılanan Yönetim Becerileri ile Örgütsel Sessizlik Arasındaki ilişki; Beyoğlu ilçesi Örneği”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dinçer, Ö. (1992). Stratejik Yönetim ve İşletme Planı. İstanbul: Alfa Yayınları.
• George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.). Boston: Pearson.
• Gezer, B. (2005).”Okul Kültürünün Öğrenci Başarısı Üzerindeki Etkileri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gündüz, H. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki (Gaziantep ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Heck, R. H. (2000). Examining the impact of school quality on school outcomes and improvement: A value-added approach. Educational administration quarterly, 36(4), 513-552.
• Hoy, W.K. ve Miskel, C.G. Çev: Turan, S. (2015). Eğitim Yönetimi. Ankara: Nobel akademik.
• Ilgar, L. (2005). Eğitim Yönetimi Okul Yönetimi Sınıf Yönetimi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Israel, G.D. (2013). Determining Sample Size. Universıty of Florida IFAS Extensıon.
• Kadıoğlu Ateş, H., & Vatansever Bayraktar, H. (2018). Sınıf Öğretmenlerinin Okul Kültürü Algısı İle İş Doyumu Arasındaki İlişki. Electronic Turkish Studies, 13(19):127-162
• Kadıoğlu, S. (2018). Eğitim Kurumlarında Okul Kültürünün Öğretmenlerin İş Doyumuna Etkisi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kadıoğlu, S & Zafer Güneş, D. (2018). Öğretmenlerin İş Doyumu Algılarının İncelenmesi, 13. Uluslararası Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi, 6-8 Eylül 2018, Edirne.
• Kadıoğlu, S., Kadıoğlu Ateş, H. & Kurşunoğlu, Y. B. (2015). The Effects Of Teachers Level Of Perceptıon Of School Culture On Job Motıvatıon, International Conference On Social Sciences And Education Research, 29-31 Ekim 2015, Antalya.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Keskinkılıç, K. (2011). “Yönetim ve Okul Yönetimi İle İlgili Temel Kavramlar”, Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. Edt: Keskin kılıç, K. Ankara: Pegem Akademi.
• Kırhallı Gök, B. (2015). “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Otantik Liderlik Düzeylerinin Yaşam Doyumları ve Aileden Algılanan Sosyal destek Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Küçükahmet, L. (2015).” Öğretmenlik Mesleği”, Eğitim Bilimine Giriş. Edt: Küçük Ahmet, L. Ankara: Nobel Akademi.
• McShane. ve Now, V.G. Çev: Günsel, A. ve Bozkurt, S. (2016). Örgütsel Davranış. Ankara: Nobel Akademik.
• Özdemir, S. (2012). “ Türk Eğitim Sisteminin Yapısı, Eğilimleri ve Sorunları”, Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. Edt: Özdemir, S. Ankara: Pegem Akademi.
• Raosoft (2018). Raosoft sample size calculator. htpp://www.raosoft.com/samplesize.html
• Robbins, S.P. ve Judge, T.A. (2015). Örgütsel Davranış. Çev: Erdem, İ. Ankara: Nobel Akademik.
• Sabuncuoğlu, Z. ve Tokol, T. (2011). İşletme. İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Sağlam, M. (2009). “Eğitim İle İlgili Temel Kavramlar”, Eğitim Bilimine Giriş. Edt: Çiçek Sağlam, A. Ankara: Maya Akademi.Sanders, W. L. (1998). Value-added assessment. The School Administrator, 55(11).
• Şahin, S. (2003). “Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri İle Okul Kültürü Arasındaki İlişkiler”, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şahin, İ. (2013). “Öğretmenlerin İş Doyumu Düzeyleri”, YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Şirin, H. (2012). “Eğitimle İlgili Hizmetler”, Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. Edt: Özdemir, S. Ankara: Pegem Akademi.
• Şişman, M. (2007). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi.
• Şişman, M. (2012). Öğretim Liderliği. Ankara: Pegem Akademi.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Sixth Edition). USA: Pearson Education Limited.
• Vatansever Bayraktar, H. ve Güney, B. (2016). Examination of Job Satisfaction of the Medical Vocational High School Teachers, Journal of Education and Training Studies, Vol. 4, No. 4, 228-236. doi:10.11114/jets.v4i4.1242
• Vural, B. (2004). Eğitim-Öğretimde Planlama, Ölçme ve Stratejiler (2. Baskı). İstanbul: Hayat.
• Vural, B. (2006). Yetkin-İdeal Vizyoner Öğretmen. İstanbul: Hayat Yayıncılık.
• Yılmaz, F. (2009).” Eğitim Örgütlerinde ÖrgütKültürünün Öğretmenlerin İş Motivasyonu Üzerindeki Etkisi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yüksel, S. (2011). Türk Üniversitelerinde Eğitim Fakülteleri ve Öğretmen Yetiştirme. Ankara: Pegem Akademi.