Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Özellikleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 4, 155 - 173, 31.12.2020

Metin Işık

https://doi.org/10.46423/izujed.775588

Cited By: 3

Öz

Son yıllarda değişen eğitim anlayışları yaşanan hızlı değişimler sebebiyle, okul yöneticilerinin liderlik rollerini öne çıkarmakta ve okul yöneticilerinden bilimsel yaklaşım, alan uzmanlığı ve donanımlı bir lider olması ile birlikte toplumun geleceğindeki önemi sebebiyle liderlik tarzı olarak da etik olmalarını beklemektedir. Eğitimin amaçlarının gerçekleştirilmesinde, okul yöneticilerinin yönetimsel işlerde etik ilkelerle tutarlı davranış göstermeleri gerekir. Çünkü okul yöneticilerinin gösterdiği etik liderlik ile öğretmenlerin okullarına olan örgütsel bağlılıkları arasında yakın bir ilişki vardır. Bu yüzden okullarda yöneticilerinin etik liderlik özellikleri, öğretmenlerin beklentilerinin karşılanmasını ve örgütsel bağlılıklarını doğrudan etkileyecektir. Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Tarama modelinin kullanıldığı araştırmanın çalışma evrenini İstanbul Beylikdüzü ilçesindeki resmi ilköğretim okullarında görev yapmakta olan 1180 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada Yılmaz (2005) tarafından geliştirilmiş “Etik Liderlik Ölçeği” ile Meyer, Allen ve Smith (1993) tarafından geliştirilen “Örgütsel Bağlılık Ölçeği” uygulanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde SPSS for Windows 15.0 programı kullanılmıştır. Verilerin analizinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma tanımlayıcı istatistikleri ile araştırmaya katılan öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin etik liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkiyi belirlemede korelasyon analizi kullanılmıştır. Etik liderlik düzeyleri ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi için yapılan korelasyon analizi sonucuna göre algılanan etik liderlik ile örgütsel bağlılık arasında farklı boyutlarda istatistiksel açıdan anlamlı ilişki bulunmuştur. Buna göre okul yöneticilerinin etik liderlik davranışları öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyinin yordayısıdır.

Anahtar Kelimeler

Etik, Liderlik, Örgüt, Bağlılık

Kaynakça

• Altun, Y. (2013). Çalışanların Örgütsel Bağlılık Düzeylerine Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışlarının Etkisi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi.
• Arslantaş, C. ve Dursun, M. (2008). Etik liderlik davranışının yöneticiye duyulan güven ve psikolojik güçlendirme üzerindeki etkisinde etkileşim adaletinin dolaylı rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1) 111-128.
• Aydın, İ. P. (2002). Yönetsel Mesleki ve Örgütsel Etik. Ankara.
• Balay, R. (2000).Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. Ankara.
• Başaran, İ. E. (1991). Örgütsel Davranış:İnsanın Üretim Gücü. Ankara.
• Bilgen, A. (2014). Çalışanların Etik Liderlik Ve Etik İklim Algılamalarının Örgütsel Bağlılıklarına Etkisi: Özel Ve Kamu Sektöründe Karşılaştırmalı Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Brown, M. E., Trevıno, L. K. & Harrıson, D. A. (2005). Ethical Leadership: A Social Learning Perspective for Construct Development and Testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, Vol.97, pp.117- 134.
• Bülbül, M. (2007). Örgütsel Bağlılık ve Kamu Kuruluşlarına Yönelik Araştırma. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş.
• Ceylan, A. (1998). Örgütsel Davranışın Bireysel Boyutu, Gebze.
• Cullen, J.B., Parboteeah, K.P. ve Victor, B. (2003), “The Effects Of Ethical Climates On Organizational Commitment: A Two-Study Analysis”, Journal Of Business Ethics, Vol.46, pp. 127-141.
• Çakır, A. (2007). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeyleri ve Okul Kültürü Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çırpan, H. (1999). Örgütsel Öğrenme İklimi ve Örgüte Bağlılık İlişkisi. İstanbul Üniversitesi. (Yayınlanmış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Çelik, V. (2000). Okul Kültürü ve Yönetimi, Ankara.
• Çelik, Keleş, H. N. (2006). İş tatmininin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisine ilişkin ilaç üretim ve dağıtım firmalarında yapılan bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Çetin, Ö. M. (2004). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık. Ankara.
• Çetin, F., Basım., H. N. ve Aydoğan, O. (2011). Örgütsel Bağlılığın Tükenmişlik İle İlişkisi: Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 61-70.
• Değirmenci, T. (2003). Eğitim Yöneticisinin Liderlik Davranışı, Kocaeli, Haziran 2003.
• Dilek, H. (2005). Liderlik Tarzlarının ve Adalet Algısının; Örgütsel Bağlılık, İş Tatmini ve Örgütsel Vataşdaşlık Davranışı Üzerine Etkilerine Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmış Doktora Tezi, Gebze Y.T.E.
• Doğan, V. (2006). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Toplumsal Liderlik Yeterliklerinin Belirlenmesi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Erbaş, M. (2008). “Etik Lider”. http://www.muhammeterbas.com.tr/index. (14.08.2008)
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel Araştırma Sarmalı. Seçkin Yayınları, 1. Baskı, 199.
• Eser, G., (2007). Etik İklim ve Yöneticiye Güvenin Örgüte Bağlılığa Etkisi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Fındıkçı, Y. M. (2015). Etik Liderliğin Yöneticiye Güvene ve Örgütsel Bağlılığa Etkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fidan, N. (1997). Eğitim Psikolojisi: Okulda Öğrenme ve Öğretme. Ankara.
• Ferik, F. (2001). İşletmelerdeki Liderlik Tarzlarının Çalışanların İş Tatminleri Üzerindeki Etkisi, Bankacılık ve Finans Dergisi, Yıl 4, Sayı 19.
• Güçel, C. (2013). “Örgütsel Bağlılığın Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi Örgütsel Adaletin Aracılık Rolü: İmalat İşletmelerine Yönelik Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), 173-190.
• Gül, H. (2002). Örgütsel Bağlılık Yaklaşımlarının Mukayesesi ve Değerlendirmesi, Yayınlanmış Makale, Gazi Osman Paşa Üniversitesi, Tokat.
• Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş Okul Müdürünün Liderlik Alanları, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetim Dergisi.
• Hesapçıoğlu, M. (2004). "Eğitim Nedir?". Cumhuriyet, 30 Nisan 2004.
• İnce, M. ve Gül, H. (2005). Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık. Konya: Çizgi Yayıncılık.
• Karagöz, B. K. (2006). Okul Yöneticilerinin Yönetim Süreçleri Açısından Karşılaştıkları Problemler. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Karahan, A. (2008). Hastanelerde liderlik ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi. 10(1), 145-162.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kılıç, G. (2006). Eğitim Kurumlarında Liderlik Tarzları ve Örgüt Kültürünün Performans Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi.
• Kırel, Ç. (2000). Örgütlerde Etik Davranışlar, Yönetimi ve Bir Uygulama Çalışması, Anadolu Üniversitesi Yayınları, No:1211, İ.İ.B.F.Yayınları No:168, Eskişehir.
• Kurşun, A. T. (2011). Okulların Kurumsal İmajının Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Özellikleri ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Konya.
• Küçükkaraduman, E., (2006). İlköğretim Okul Müdürlerinin Etik Davranışlarının İncelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Ölçüm, Ç. (2004). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Bağlılık, Ankara.
• Pehlivan, İ. (1993). Yönetimde Stres Kaynakları. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi.
• Şişman, M. (2002). Eğitimde Mükemmellik Arayışı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Şişman, M. (2002). Öğretim Liderliği. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Şişman, M. ve Turan, S. (2001). Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi. Pegem A Yayıncılık, Ankara.
• Tabancalı, E. ve Çakıroğlu, Z. K. (2017). Okul Müdürlerinin Etik Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. Eğitim Fakültesi Dergisi, Mersin Üniversitesi 13(1): 392-417.
• Turhan, M. (2007). Genel Mesleki Lise Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışlarının Okullardaki Sosyal Adalet Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmış Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi.
• Yardibi, N. (1991). Okul Müdürünün Yönetimsel Davranışı ve Öğretmen Bağlılığı. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yavuz. S. A. (2006). Çağdaş Yöneticilik ve Liderlik. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Yazıcıoğlu, İ. ve Topaloğlu, I.G. (2009). Örgütsel Adalet ve Bağlılık İlişkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama, İşletme Araştırmaları Dergisi, 1(1), 3-16.
• Yeniçeri, Ö., Demirel, Y. ve Seçkin, Z. (2009). Örgütsel Adalet İle Duygusal Tükenmişlik Arasındaki İlişki: İmalat Sanayi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (16), 83-99.
• Yıldırım, A. (2010). Etik Liderlik ve Örgütsel Adalet İlişkisi Üzerine Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Karaman.
• Yılmaz, E. (2005). Okullarda Örgütsel Güven Ölçeği’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Konya, Sayı:14.
• Yılmaz, E. (2006). Okullardaki Örgütsel Güven Düzeyinin Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Özellikleri ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Zeyrek, A.O. (2008). MEB 2005 Öğretmenlik Kariyer Basamakları Yükselme Sınavında Öğretmenlerin Başarı Durumları ile Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.