Okul Yöneticilerinin Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetlerine Yönelik Tutumları: Farklı Demografik Değişkenler Üzerinden İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 10, 124 - 149, 31.12.2023

İsmail Yılmaz , Metin Özkan

https://doi.org/10.46423/izujed.1328375

Öz

Okul Yöneticilerinin Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetlerine Yönelik Tutumları: Farklı Demografik Değişkenler Üzerinden İnceleme*
İsmail YILMAZ
Metin ÖZKAN

Öz
Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin okul rehberlik ve psikolojik danışmanlık hizmetlerine yönelik tutumlarını belirlemek ve çeşitli değişkenlere göre farklılaşma düzeylerini incelemektir. Nicel araştırma yöntemlerinden tarama modelinin benimsendiği araştırmada, Gaziantep ili Şahinbey ve Şehitkamil ilçelerinde 2022-2023 eğitim öğretim yılında resmi devlet okullarında görev yapan okul yöneticileri çalışma evreni olarak kabul edilmiştir. Araştırma örneklemini ise, bu evren içinden kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemiyle seçilmiş 315 gönüllü okul yöneticisi oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında, araştırmacı tarafından hazırlanan “Kişisel Bilgi Formu” ve geliştirilen “Okul Yöneticileri Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine Yönelik Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları, okul yöneticilerinin okul PDR hizmetlerine yönelik tutumlarının yüksek düzeyde olumlu olduğunu göstermiştir. Okul yöneticilerinin okul PDR hizmetlerine yönelik tutumlarının cinsiyete göre farklılık gösterdiği ve kadın okul yöneticilerinin, erkek okul yöneticilerine göre okul PDR hizmetlerine yönelik tutumlarının daha olumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Okul yöneticilerinin okul PDR hizmetlerine yönelik tutumları öğrenim düzeyi, mesleki kıdem, okul yöneticiliğinde geçirilen hizmet süresi, görev yapılan okul kademesi, okul hizmet alanı ve okulda psikolojik danışman bulunup bulunmamasına göre değişmediği görülmüştür. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak; çıkan sonuçların derinlemesine bir araştırma ile irdelenmesine, okul yöneticilerinin okul PDR hizmetlerine yönelik tutumlarının daha farklı değişkenlere bağlı olarak incelenmesine ve okul yöneticilerine okul PDR hizmetleri hakkında uygulamalı eğitimler verilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: okul yöneticisi, rehberlik, psikolojik danışma, tutum

Anahtar Kelimeler

okul yöneticisi, rehberlik, psikolojik danışmanlık, tutumlar

School Administrators' Attitudes Towards Psychological Counseling and Guidance Services: An Analysis on Different Demographics Variables

Öz

School Administrators' Attitudes Towards Psychological Counseling and Guidance Services: An Analysis on Different Demographics Variables
İsmail YILMAZ
Metin ÖZKAN

Abstract
The purpose of this study is to assess school administrators' attitudes towards school guidance and psychological counseling services (PDR) and to investigate the levels of differentiation based on various variables. For this research, which employed a surveying model from quantitative research methods, the working universe was comprised of school administrators working in official public schools in the 2022-2023 academic year in Şahinbey and Şehitkamil districts of Gaziantep City. The research sample consisted of 315 volunteer school administrators who were selected using an easily accessible sampling method from within this universe. In the collection of data, the “Personal Information Form” prepared by the researcher and the “School Administrators' Attitude Scale for PDR Services” were used. The research findings have shown that the attitudes of school administrators towards school PDR services are positive at a high level. It was concluded that the attitudes of school administrators towards school PDR services differ according to gender, and the attitudes of female school administrators towards school PDR services are more positive than those of male school administrators. It has been found that school administrators’ attitudes towards school PDR services do not change according to education level, professional seniority, length of service spent in school administration, school level, school service area, or whether there is a psychological counselor in the school. Based on the research results, suggestions were made to examine the results obtained through comprehensive research, examine the attitudes of school administrators towards school PDR services depending on different variables, and provide practical training to school administrators about school PDR services.
Keywords: school administrator, guidance, psychological counseling, attitude

Anahtar Kelimeler

school administrator, guidance, psychological counseling, attitude

Kaynakça

• Akpınar, B. & Bengisoy, A. (2017). Rehber öğretmenlerin okul müdürlerinin rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri. Curr Res Educ, 3(3), 129-141.
• Apaydın, S. & Çakır, S. G. (2017). Okul yöneticilerinin PDR hizmetlerinin gerekliliği ve etkililiğine ilişkin algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Ö. Demirel & S. Dinçer (Ed.), Eğitim Bilimlerinde Yenilik ve Nitelik Arayışı içinde (s. 655-667). Pegem.
• Bayraktar, Y. (2020). Rehber öğretmenlerin okulda karşılaştıkları sorunlara yönelik görüşlerinin belirlenmesi. (Yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Camadan, F. & Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin okul rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(38), 199-211.
• Cemaloğlu, N. & Kılınç, H. (2018). Kadın okul yöneticilerinin liderlik davranışları hakkındaki görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 16(1), 104-121.
• Coşkun, N. (2012). Tutumlar. H. Coşkun (Ed.), Sosyal Psikoloji (1. Baskı) içinde (s. 145-166). Lisans Yayıncılık.
• Erdemir, N. & Kış, A. (2017). Okul yöneticilerinin okul rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ile ilgili görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(8), 34-67.
• Erdoğdu, M. Y., Umurkan, F. & Kuru, T. (2013). Okul yöneticilerinin etik liderlik rolleri ile kurum imajı arasındaki ilişkiler. İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 37-54.
• Girgin, G. (2006). Çağdaş eğitim sisteminde öğrenci kişilik hizmetleri ve rehberlik. A. Kaya (Ed.), Psikolojik danışma ve rehberlik içinde (s. 63-91). Anı Yayıncılık.
• Glosoff, H. L. & Koprowicz, C. L. (1990). Children achieving potential: An introduction to elementary school counseling and state-level policies. Alexandria, VA: American Association for Counselling and Development.
• Gök, M. (2016). Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin/servislerinin okul müdürleri tarafından algılanma düzeylerinin ölçülmesi. (Yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gündüz, B., İnandı, Y. & Tunç, B. (2014). Okul yöneticilerinin psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri: Betimsel bir çalışma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 19-34.
• Güven, M. (2009). Milli Eğitim Bakanlığı müfettişlerinin okul rehberlik hizmetleri ve denetimiyle ilgili görüşleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9), 171-179.
• Hardesty, P. H. & Dillard, J. M. (1994). Analysis of activities of school counselors. Psychological Reports, 74(2), 447–450.
• Hatunoğlu, A. & Hatunoğlu, Y. (2006). Okullarda verilen rehberlik hizmetlerinin problem alanları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 333-338.
• Hatunoğlu, B. Y (2021). Okul idarecilerinin psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine dair izlenimleri: Betimsel bir araştırma. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 10(2), 119-129.
• Karadavut, Y. & Çetin, Ş. (2018). Duygusal zekânın liderlik üzerine etkisi: Okul yöneticileri üzerine bir araştırma.
• Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 359-386.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayınları.
• Karataş, Z. & Şahin Baltacı, H. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 427-460.
• Kepçeoğlu, M. (1999). Psikolojik danışma ve rehberlik. Alkım Yayınevi.
• Kılıç, A. (2002). İlköğretim birinci kademesinde görev yapan sınıf öğretmenlerinin sınıf içi rehberliğe ilişkin görüş ve uygulamalarının değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Kılıç, F. (2010). İlköğretim birinci kademe yönetici, sınıf rehber öğretmeni ve rehber öğretmenin rehberlik görevleri ile ilgili bilgi düzeyi ve okul rehberlik hizmetleri hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Korkut Owen, F. & Owen, D. W. (2008). Okul psikolojik danışmanlarının rol ve işlevleri: Yöneticiler ve psikolojik danışmanların görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(1), 207-221.
• Kuzgun, Y. (2009). Rehberlik ve psikolojik danışma (10. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Meşeci, F., Özcan, N., Bozdemir, P. & Diğerleri. (2007). Öğretmen ve müdürlerin okul psikolojik danışma ve rehberlik servisine yönelik algıları. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 157-171.
• Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği, (2015, 17 Nisan). T.C. Resmi Gazete (Sayı: 29329). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=20694&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği, (2020, 14 Ağustos). T.C. Resmi Gazete (Sayı:31213). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/08/20200814-2.htm
• Özabacı, N., Sakarya, N. & Doğan, M. (2008). Okul yöneticilerinin okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 8-22.
• Özdemir, E. İ. (1991). Bazı Değişkenlerin Liselerdeki Öğrenci, Öğretmen, Danışman ve Yöneticilerin Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerinden Beklentilerinin Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özgüven, İ. E. (2007). Psikolojik danışma ve rehberlik (2. baskı). PDREM Yayınları.
• Özkaya, G. M. (2012). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Öztürk, D. N. (2018). Okul yöneticilerinin okul rehberlik hizmetlerine ve rehber öğretmenlere yönelik tutum ve davranışlarının rehber öğretmen görüşleri açısından incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Paskal, K. (2001). Okul yöneticilerinin (ilköğretim okulu müdürlerinin) bu okullarda görev yapan rehber uzmanların görevleri ve rehberlik hizmetleri ile ilgili bilinçlilik düzeyleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Saylan, N. ve Gürgan, U. (2002). Rehberlik Hizmetleri Yönetmeliğine Göre Rehberlik Hizmetlerinin Değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi VII. Eğitim Bilimleri Kongresi.
• Stickel, S. A. (1990). A study of role congruence between school counselors and school principals. Paper was presented at The Annual Meeting of the Eastern Educational Research Association. Clearwater, FL, February 15. Erişim Adresi: https://eric.ed.gov/?id=ED321944
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı (6. baskıdan çeviri). (M. Baloğlu, Çev. Ed.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tan, H. & Baloğlu, M. (2013). Psikolojik danışma ve rehberlik: Teori ve uygulama (4. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (3. Baskı). Nobel Yayınları.
• Ülgen, G. (1997). Eğitim psikolojisi. (3. Baskı). Alkım Yayınevi.
• Ültanır, E. (2003). İlköğretim Birinci Kademede Rehberlik ve Danışma. Ankara: Nobel Yay.
• Yankın, T. (2009). İlköğretim okul müdürlerinin rehberlik çalışmalarına etkisi. (Yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yeşilyaprak, B. (1999). Sınıf öğretmenlerinin rehberlik açısından rol ve işlevleri. Milli Eğitim Dergisi, 144(27), 30.
• Yeşilyaprak, B. (2010). Eğitimde rehberlik hizmetleri gelişimsel yaklaşımı. Ankara. Nobel Yayınları.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. Baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Zalaquett C. P. & Chatters, S. J. (2012). Middle school principals’ perceptions of middle school counselors’ role and functions. American Secondary Education, 40(2), 89-103.