A REVIEW ON ISPARTA'S TANGIBLE AND INTANGIBLE CULTURAL HERITAGE: MEALS

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 61 - 74, 02.01.2024

Doğan Elçi Gürkan Kalkan

Öz

It is known that Anatolia consists of lands that have hosted many civilizations and witnessed all their experiences. In these fertile lands, it is possible to come across the values that many civilizations inherited to the next life. There are various cultural values handed down from generation to generation, one of which is known as food. The meals, which form a part of the culture, have brought many stories, lifestyles, product identities, special periods of people and many cultural data from the period in which they were produced. Food, which has found its place in every stage of humankind, has opened up space in human life as a tool of culture in cases such as celebrations, births, deaths, mourning and marriage. Within the scope of the research, the tangible and intangible cultural heritages of Isparta and the local meals of Isparta were investigated. Within the scope of the research, it has been tried to reach the recipes, tricks and stories of local meals from the cooks who have made local cooking a profession. Within the scope of qualitative research methods, 38 people were reached as local cooks, but the research was carried out with 13 people who have been doing this job for many years in the region and are accepted as masters. It was tried to reach meaningful findings in the scientific field with 6 semi-structured questions directed to the cooks. Among the findings, the contents of the orginal recipes of the meals, where the stories of the meals are a part of the culture, were obtained from the local cooks culture.

Anahtar Kelimeler

Cultural, Meals, Cultural Heritage

ISPARTA’NIN SOMUT VE SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS ÜZERİNE İNCELEME: YEMEKLER

Öz

Anadolu birçok medeniyete ev sahipliği yapan ve onların tüm yaşanmışlıklarına şahit olan topraklardan oluştuğu bilinmektedir. Bu verimli topraklarda birçok medeniyetin bir sonraki yaşama miras bıraktığı değerlere rastlamak mümkündür. Nesilden nesile aktarılan çeşitli kültürel değerler bulunmaktadır, bunlardan bir tanesi yemekler olarak bilinmektedir. Kültürün bir parçasını oluşturan yemeklerde üretildiği dönemin ait birçok hikâyeyi, yaşam tarzını, ürün kimliğini, insanların özel dönemlerini ve birçok kültürel verileri günümüze taşımıştır. İnsanoğlunun her aşamasında kendine yer bulmuş olan yemekler kutlamalar, doğumlar, ölümler, yas, evlenme gibi durumlarda kültürün bir aracı olarak kendine insan yaşamında yer bulmuştur. Araştırma kapsamında Isparta’nın somut ve somut olmayan kültürel mirasları ve ilgi alanı olarak Isparta’nın yöresel yemekleri araştırılmıştır. Araştırma kapsamında yöresel yemeklerin reçetelerine, püf noktalarına ve varsa hikayelerine yöresel yemek yapmayı meslek haline getirmiş aşçılardan ulaşılmaya çalışılmıştır. Nitel araştırma yöntemleri kapsamında yöresel yemek yapan aşçı olarak 38 kişiye ulaşılmış ancak yörede uzun yıllardır bu işi yapan ve üstat olarak kabul görülen 13 kişi ile araştırma yürütülmüştür. Aşçılara yöneltilen yarı yapılandırılmış 6 soru ile bilimsel alanda anlamlı bulgulara ulaşılmaya çalışılmıştır. Bulgular içerisinde yemeklerin hikayelerinin olduğu, kültürün bir parçası olduğu, yemeklerin gerçek reçetelerinin içerikleri yöresel aşçılardan elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Yemekler, Kültürel Miras

Kaynakça

• Aslan, Z., Ardemagni, M. (2006). Introducing Young People to the Protection of Heritage Sites and Historic Cites, Rome: Unesco - Iccrom. 9-14.
• Aycıl, N., Çeliker, D., Genç, M., Kodal, T., Saygın, A., & Koruk, Ç., (2019). Intangible cultural heritage of Isparta. Ankara: Bilimsel Araştırma Yayınları. Babacan, H. (2012). Isparta Tarihi, Böcüzade Süleyman Sami. T.C. Isparta Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 750s.
• Çalışkan, V., Koç, H. (2010). Türkiye’de Coğrafi Işaretlerin Dağiliş Özelliklerinin Ve Coğrafi Işaret Potansiyelinin Değerlendirilmesi, Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 193-214.
• Çeliker, D., Genç, M. (2019). Isparta Evlenme Adetleri. Art-e Sanat Dergisi, Özel Sayı, 172-185. DOI: 10.21602/sduarte.63833
• Çeliktaş Türkbay, Ö. (2021). Kültürel Mirasin Korunmasinin Insan Haklari Hukuku Ile Ilişkisi Ve Kültürel Miras Hakki, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 23, 1443-1481.
• DPT, (1995). Fikri ve Sınaî Haklar Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Yayın No: DPT: 2373, ÖİK: 438, Ankara
• Durgun, A. (2006). Bölgesel Kalkınmada Turizmin Rolü: Isparta Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisat Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Isparta
• Ekici, R., Çizel, B. (2014). Yerel Halkın Turizm Gelişimi Desteğine İlişkin Tutumlarının Destinasyonların Gelişme Düzeylerine Göre Farklılıkları. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 11(3), 0-0.
• Ergen, F.D. (2020). Artırılmış Ve Sanal Gerçeklik Teknolojilerinin Isparta Ilinin Kültürel Miras Alanlarında Uygulanabilirliği Üzerine Bir Literatür Taraması. Journal of Tourism Theory and Research, 6(1), 63-74.
• Guba, E.G., Lincoln, Y.S. (1994). Competing Paradigms In Qualitative Research, Handbook of Qualitative Research, 2(163-194), 105.
• Güzel, E. (2021). Isparta Seferağa Camii ve Haziresi. Mizanü'l-Hak: İslami İlimler Dergisi, 12, 147-188. Hatipoğlu, A., Zengin, B., Batman, O., Şengül, S. (2013). Yöresel Yemeklerin, Kırsal Turizm İşletmeleri Mönülerinde Kullanım Düzeyleri: Gelveri Örneği. International Journal of Social and Economic Sciences, 3(1), 06-11.
• Howard, P. (2003). Heritage: Management, Interpretaion, Identity. Londra: Continuum, 54.
• Hürmüzlü, B., Köker, H., Mörel, A. (2019). Antik Dönem’den Günümüze Isparta’nın Kültürel Mirası. Desen Ofset.
• Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (2020). https://www.isparta.edu.tr (Erişim Tarihi: 01.01.2020).
• Kalkan, G. (2022). Akdeniz Bölgesi Yöresel Yemeklerine Bakış. In Türkiye’nin Yöresel Lezzetlerine Bakış. (pp. 1-28)
• Kalkan, G. ve Küçükyaman, M.A. (2020). Yöresel Yemeklerin Yiyecek Içecek Işletmelerinde Kullanım Durumu: Isparta Incelemesi, Türkiye Mesleki ve Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 41-50.
• Kilinç, O., Ongun, U., Kilinç, U. (2019). Sakı̇n Şehı̇r, İnanç ve Kırsal Turı̇zm Üçgenı̇: Yalvaç̧ İlçesı̇’nı̇n Turı̇zm Potansı̇yelı̇ne Yönelı̇k Swot Analı̇zı̇, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Y.2019, C.24, S.2, s.199-213.
• Kozak, N., Akoğlan, M., Kozak, M. (1997). Genel Turizm İlkeler ve Kavramlar, 3. Baskı. Ankara.
• Kuşçuoğlu, G.Ö., Taş, M. (2017). Sürdürülebilir Kültürel Miras Yönetimi, Süleyman Demirel Üniversitesi Yalvaç Akademi Dergisi, 2(1), 58-67.
• Mardatillah ,A.(2020). The Enterprise Culture Heritage of Minangkabau Cuisine, West Sumatra of Indonesia As A Source of Sustainable Competitive Advantage, Journal of Ethnic Foods
• Özkartal, Z. (2015). Bir Kültürel Mirasımız “Isparta Yılankırkan Çeşmesi”. Akdeniz Sanat Dergisi, 8(15), 26-36.
• Özlem, D. (2012). Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi. İnkılap Yayınevi, İstanbul.
• Patton, M. Q. (1987). How to Use Qualitative Methods in Evaluation. Sage.
• Rädiker, S., Kuckartz, U. (2019). Analyse qualitativer Daten mit MAXQDA. Wiesbaden, Germany: Springer Fachmedien Wiesbaden.
• Şahin, A., Meral, Y. (2012). Türkiye’de coğrafi işaretleme ve yöresel ürünler. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 2, 88-92.
• SDÜ Somut Olmayan Kültürel Miras Uygulama ve Araştırma Merkez Müdürü, Deniz Çeliker.
• Sevilmiş, A., Yıldız, Ö. (2021). An Approach For Being Able To Use The Options Of Calculating Inter-Coder Reliability Manually And Through Software In Qualitative Research Of Education And Training In Sports, International Journal of Progressive Education, 17(2), 369-384.
• Sevilmiş, A., Yıldız, O. (2022). Focus Groups: A Practical Guide For Sport Education Research, International Journal of Recreation and Sports Science, 6(1), 33-43.
• Thompson, D. (1996). Oxford Compact English Dictionary. New York: Oxford University Press.
• UNESCO (2003). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, 2003: madde 1
• Uzun, H., & Demir, Ş.Ş. (2019). Marka Kent Isparta Üzerine Bir Araştırma, Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 24(2), 171-186.
• Gürbüz, G. (2022). Dünya’da ve Ülkemizde Somut Olmayan Kültürel Miras Örnekler. https://www.mevka.org.tr/assets/upload/dosyalar/DsyVgGDNb121202121409PM.pdf Erişim Tarihi: 08 Kasım 2022)
• Isparta İl Envanterine Dâhil Edilen Somut Olmayan Miras Unsurları. https://isparta.ktb.gov.tr/TR-144366/kultur-ve-turizm-il-mudurlugu-ispartanin-somut-olmayan-.html. (Erişim Tarihi: 08 Mayıs 2023).
• Isparta İl Envanterine Dâhil Edilen Somut Olmayan Miras Unsurları. https://isparta.ktb.gov.tr/TR-144366/kultur-ve-turizm-il-mudurlugu-ispartanin-somut-olmayan-.html. (Erişim Tarihi: 08 Mayıs 2022)
• Isparta İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. (2014). Isparta Mutfağı geleneksel tatlarımızdan seçmeler. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, 1-276.
• Isparta Mutfağı “Geleneksel Tatlarımızdan Seçmeler” https://isparta.ktb.gov.tr/Eklenti/25586,isparta--mutfagi.pdf?0 (Erişim Tarihi: 08 Temmuz 2022)
• Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir? https://karabuk.ktb.gov.tr/TR-195763/somut-olmayan-kulturel-miras-nedir.html. (Erişim tarihi:14 Şubat 2022)
• Turizm Nedir? , Online Turizm Gazetesi (2023). https://turizmpress.com/kaynakca/turizm-nedir/. (Erişim Tarihi: 06 Mart 2023)
• World Conference on Cultural Policies: final report (2022). https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000052505. (Erişim Tarihi: 10 Mart 2022)