Kültürel Farklılıklar: Hofstede’nin Kültürel Boyutları Üzerine Trabzon ve Şanlıurfa İllerinde Bir Uygulama

Yıl 2020, Sayı: 61, 271 - 295, 30.06.2020

Nuray Türker , Doğan Karadağ

https://doi.org/10.26650/JECS2019-0033

Öz

Her toplumda sahip olunan üst kültür yanı sıra etnik kökene, ait olunan
dini gruplara (mezheplere), yaşanılan yöreye göre farklı alt kültürler de
bulunmaktadır. Kültürdeki bu etnik ya da bölgesel farklılıklar işgörenlerin
iş yapma biçimlerinde, müşteri ile ilişkilerinde, örgüt kültüründe ve
örgütsel davranışta farklılıklara neden olabilmektedir. Bu çalışmanın
temel amacı, Hofstede’nin kültürel boyutlarının bölgesel olarak farklılaşıp
farklılaşmadığını belirlemektir. Bu amaçla Hofstede’nin değerler anketi
kullanılarak (VSM 2013) farklı bölgesel kültürleri temsil eden Şanlıurfa
ve Trabzon illerinde faaliyet gösteren turizm işletmelerinde çalışan 373
işgören üzerinde ampirik bir çalışma yapılmıştır. Elde edilen veriler Geert
Hofstede tarafından geliştirilen formüller kullanılarak hesaplanmış ve
iki ilden elde edilen değerler karşılaştırmalı olarak yorumlanmıştır. Elde
edilen değerler ayrıca Hofstede tarafından hesaplanan ulusal (Türkiye)
değerlerle de karşılaştırılmıştır. Araştırmada, Trabzon ve Şanlıurfa’daki
otel çalışanlarının kültürel değerleri arasında tüm boyutlarda anlamlı
farklılıklar olduğu; bu farklılıkların bireysellik / kollektiflik, belirsizlikten
kaçınma boyutlarında oldukça belirgin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Şanlıurfa’nın, Trabzon ile kıyaslandığında daha yüksek belirsizlikten
kaçınma ve bireysellik değerlerine sahip olduğu belirlenmiştir. Çalışmada
ayrıca cinsiyet, yaş ve eğitim durumu değişkenlerine göre Trabzon ve
Şanlıurfa’da otel işletmelerinde çalışanların kültürel boyutları arasında da
anlamı farklılıklar belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yerel kültür, Hofstede’nin kültürel boyutları

Cultural Differences: A Study in Trabzon and Şanlıurfa in the Context of Hofstede’s Cultural Dimensions

Öz

There are different subcultures according to ethnicity, religions (or
sects) and regions in every society. These ethnic or regional cultural
differences may lead to differences in the way employees manage
their jobs, relationships with customers, organizational culture and
organizational behaviour. The main aim of this study is to determine whether the cultural dimensions of Hofstede varies regionally. To this end, an empirical study was conducted
on 373 employees working in the tourism industry in the provinces of Şanlıurfa and Trabzon that represent
different regional cultures, using Hofstede’s Values Survey Module (VSM 2013). The values determined in two
cities were calculated using the formulas developed by Geert Hofstede and were interpreted comparatively.
In addition, the values were compared with Hofstede’s national values. In the research, it was concluded that
there were significant differences between the cultural values of the employees of Trabzon and Şanlıurfa in all
dimensions, and these differences are very significant in terms of individualism/collectivism and uncertainty
avoidance. It was determined that Şanlıurfa’s values are higher than Trabzon in terms of uncertainty
avoidance and individualism. Moreover, significant differences were found in the cultural dimensions in
Trabzon and Şanlıurfa, depending on the gender, age and educational status of the employees.

Anahtar Kelimeler

Local culture, Cultural dimensions of Hofstede

Kaynakça

• .Alptekin, M. Y. (2013). Sosyoloji’de coğrafyacı yaklaşım ve Trabzon’da toplumsal karakterin ekolojik yorumu. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 8(15), 77–98.
• Akdeniz, D. ve Seymen, O. A. (2012). Diagnosing national and organizational culture differences: a research in hotel enterprises. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 2 (1).
• Arslantürk, Z., Amman, M. T. (2014). Sosyoloji. İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• Azizoğlu, R. O. (2011). Kültürün örgütsel iletişim üzerine etkisi: iki farklı ülkede faaliyet gösteren iki işletme arasında karşılaştırmalı bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
• Bass, B., Eldridge, L. (1973). Accelerated managers’ objectives in twelve countries. Industrial Relations, 12, 158– 171.
• Becerikli, S. Y., ve Kılıç, N. P. (2017). Merkez ve Doğu Avrupa’da halkla ilişkiler uygulamaları: Romanya örneği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2).
• Bumin, B. (2003). Çağdaş işletme teknikleri. (F.B Işın Özdoğan, Dü.) Ankara: Gazi Kitabevi.
• Christopher, R. C. (1983). The japanese mind. New York: Fawcett Columbin
• Çalışkan, N., ve Özkoç, A. G. (2015). Ulusal kültürün örgüt kültürü ve paternalist liderlik algısı üzerindeki etkisi. (Yüksek Lisans Tezi) Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı, Nevşehir.
• Coşgun, M. (2012). Popüler kültür ve tüketim toplumu. Batman University Journal of Life Sciences, 1(1).
• Dursun, İ. T. (2013). Örgüt kültürü ve strateji ilişkisi: Hofstede’nin boyutları açısından bir değerlendirme. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(4).
• Erdem, F. (2001). Girişimcilerde risk alma eğilimi ve belirsizliğe tolerans ilişkisine kültürel yaklaşım. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2).
• Ertaş, Ç. (2018). Konaklama işletmeleri çalışanlarının kültürel değerleri. Turizm ve Araştırma Dergisi, 7(2), 4–23.
• Evan, W. M. (1975). Measuring the impact of culture on organizations. International Studies of Management & Organization, 5(1), 91–113.
• Gemlik, N., Manioğlu, Y. ve Çatar, Ö. (2015). Geert Hofstede’in örgüt kültürü modeline göre sağlık meslek gruplarının incelenmesi ve kamu ve özel hastanelerinde karşılaştırmalı bir araştırma, Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1 (1).
• Göçer, A. (2012). Dil-kültür ilişkisi ve etkileşimi üzerine. Türk Dili, 729, 50–57.
• Gudykunst, W. B., Matsumoto, Y., Ting-Toomey, S., Nishida, T., Kim, K., Heyman, S. (1996). The ınfluence of cultural ındividualism-collectivism, self construals, and ındividual values on communication styles across cultures. Human Communication Research, 22, 510–543.
• Güçlü, N. (2003). Örgüt kültürü. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 61–85.
• Gümüştekin, E., ve Emet, C. (2007). Güçlendirme algılarındaki değişimin örgütsel kültür ve bağlılık üzerinde etkileşimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 90–116.
• Gürbüz, S. ve Bingöl, D. (2007). Çeşitli örgüt yöneticilerinin güç mesafesi, belirsizlikten kaçınma, eril- dişil ve bireyci-toplulukçu kültür boyutlarına yönelik eğilimleri üzerine görgül bir araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi, 6 (2), 68–87.
• Hofstede, G. (1980). Culture’s consequences: international differences in work -related values. Beverly Hills. CA: Sage.
• Hofstede, G. (1984). Cultural dimensions in management and planning. Asia Pacific Journal of Management, 1(2), 81–99.
• Hofstede, G. (1991). Organizations and cultures: Software of the mind. New York: McGrawHill.
• Hofstede, G. (2001). Culture’s consequences: comparing values, behaviors, institutions and organizations across nations. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Hofstede, G. (2011). Dimensionalizing cultures: the hofstede model in context. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), 8.
• Hofstede, G. (2018). Değerler anketi modülü. Erişim adresi: www.geerthofstede.com/research-and-vsm/
• Hofstede, G. and Bond, M.H. (1984). Hofstede’s culture dimensions: an independent validation using Rokeach’s value survey. Journal of Cross-Cultural Psychology, 15(4), 417–433.
• Hofstede, G., and Mccrae, R. R. (2004). Personality and culture revisited: linking traits and dimensions of culture. Cross-Cultural Research, 38(1), 52–88.
• Hofstede, G., and Minkov, M. (2013). VSM 2013. Values Survey Module. Erişim adresi:https://geerthofstede.com/ research-and-vsm/vsm-2013/
• Kaasa, A., Vadi, M., & Varblane, U. (2014). Regional cultural differences within european countries: evidence from multi-country surveys. Management International Review, 54(6), 825–852.
• Kantaş Sarıoğlu, M. (2014). Örgüt kültüründe Hofstede modeli ile öğrenen organizasyon arasında ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Kütahya.
• Karakaya, A., Ay, F. A., ve Gürel, S. (2013). Stratejik yönetim süreci bağlamında kültür ve yönetim tarzı etkileşimi: Karadeniz bölgesindeki belediyelere yönelik bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 37(2), 71–98.
• Kaya, H. (2008). Kamu ve özel sektör kuruluşlarının örgütsel kültürünün analizi ve kurum kültürünün çalışanların örgütsel bağlılığına etkisi: Görgül bir araştırma. Maliye Dergisi, 155, 119–143.
• Kaya, M. (2013). Modernleşme sürecinde aşiretlerin dönüşümü: Şanlıurfa aile ve aşiret dernekleri (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Konya.
• Koç, Ö., ve Alptekin, M. Y. (2016). Siyasal ve kültürel yönleriyle Trabzon’da muhafazakârlık, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2(2), 95–179.
• Minkov, M. (2007). What makes us different and similar: a new interpretation of the world values survey and other cross -cultural data. Sofia, Bulgaria: Klasika i Stil.
• Minkov, M., and Hofstede, G. (2011). The evolution of Hofstede’s doctrine. Cross Cultural Management: An International Journal, 18(1), 10 – 20.
• Öğüt, A., ve Kocabacak, A. (2008). Küreselleşme sürecinde Türk iş kültüründe yaşanan dönüşümün boyutları. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(23), 145 – 170.
• Deniz, M. ve İnce, A. R. (2016). Hofstede’nin örgüt kültürü modelinin potansiyel girişimcilerin yetiştiği çevresel özellikler kapsamında değerlendirilmesi, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 7(1), 255–269.
• Rajh, E., Budak, J., and Anić, I. D. (2016). Hofstede’s culture value survey in Croatia: examining regional differences. Društvena İstraživanja: Časopis Za Opća Društvena Pitanja, 25(3), 309–327.
• Reisinger, Y. and Turner, L. W. (2011). Cross-cultural behaviour in tourism concepts and analysis. Oxford : Butterworth-Heinemann.
• Sample, C. (2013). Applicability of cultural markers in computer network attack attribution. 12th european conference on information warfare and security, University of Jyvaskyla, Finland.
• Sargut, A.S. (2001). Kültürlerarası farklılaşma ve yönetim. Ankara: İmge Yayınları.
• Sığrı, Ü. (2006). Japonların kültürel özellikleri bağlamında; yönetsel, ekonomik ve sosyal süreçlerinin analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 29–47.
• Sığrı, Ü., ve Tığlı, M. (2006). Hofstede’nin” belirsizlikten kaçınma” kültürel boyutunun yönetsel-örgütsel süreçlerde ve pazarlama açısından tüketici davranışlarına etkisi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 1.
• Sığrı, Ü., Tabak, A. ve Ercan, Ü. (2009). Kültürel değerlerin yönetsel kapsamda analizi: bankacılık sektörü örneği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 166–192.
• Sinha, J. P. (2008). Culture and organizational behaviour. New Delhi: SAGE Publications India.
• Temiz, M. Ö. (2001). Organizasyonel kültür ve iş performansı, Active Bankacılık Finans Dergisi, 1(6).
• Turan, S., Durceylan, B., ve Şişman, M. (2005). Üniversite yöneticilerinin benimsedikleri idari ve kültürel değerler. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 181–202.
• Warsame, A. N. (2016). Kültürel farklılıkların uluslararası işletmeler üzerindeki yansımaları: Somali’de faaliyet gösteren Türk işletmelerinin deneyimlerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Wasti, S.A. (1994). The influence of cultural values on work related to attitudes and organizational structure: a comparative study (Master Thesis). Middle East Technical University, Ankara.
• Yahyagil, M. Y. (2004). Denison örgüt kültürü ölçme aracının geçerlik ve güvenirlik çalışması: ampirik bir uygulama. İÜ İşletme İktisadı Enstitüsü, Yönetim Dergisi, 47, 53–76.
• Yaşar, Y. S. (2014). Dimensions of culture: indulgence and restraint in academic life in Turkey. (Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Yeloğlu, H. O. (2011). Türk toplumsal kültürünün örgüt yapılarına olan etkilerinin belirlenmesine yönelik bir çalışma. ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(4), 153–170.
• Yeşil, S. (2013). Kültür ve kültürel farklılıklar: liderlik açısından teorik bir değerlendirme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 44(44).
• Yüksel, M ve Bolat, T. (2016). Örgütsel politika, Hofstede’in örgüt kültürü boyutları, iş tutumları ve iş çıktıları ilişkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(3), 173–204.