Okullarda Erdem Öğretimi: Niçin? ve Nasıl?

Yıl 2017, Sayı: 11, 177 - 196, 25.01.2017

Pınar Kızılhan

Öz

Temel
etik tutumlar, anadili öğrenimi gibi nasıl öğrenildiği anlaşılmadan benimsenir.
Bu nedenle eğitim, ‘iyi’ insan olmanın ne anlama geldiği hakkında eleştirel
düşünmeyi desteklemelidir. Öğrencilerin kendi etik değerlerinin nereden
geldiğinin farkında olmaları için “Ne yapmalıyım?” ve “Bu doğru olur mu?” gibi
sorulara öğretmen rehberliğinde yanıt aramaları, etik amaçlar ve ahlaki
kuralları ayırt etmelerine olanak sağlayabilir. Ahlaki bir davranış; ahlaki
duyarlılık ve ahlaki akılcılığı gerektirir. Etik; iyilik, dürüstlük, adalet,
erdem, gibi kavramlar aracılığı ile kuramlara dayalı sorgulamalar yapmaktır. ‘İyi
yaşam’ı belirlemeyi amaçlayan bir ahlaki kurallar bilimi olarak etik, bu
kavramlar ve kavramsallaştırmalar üzerinde akıl yürütür. Çoğu zaman ‘adalet’
gibi bazı kavramların kültürel gelenekleri aştığı ancak kavramsallaştırmaları
aşamadığı öne sürülür. Bu kavramsallaştırmalardan biri de değerler eğitimi
açısından ‘erdem’ öğretimidir. Değer problemi, felsefi düşüncede değerlendirme
problemi ve değerler problemi olarak karşımıza çıkar. Bu makalede,
öğrencilerinin; özgünlük, özerklik, kendini gerçekleştirme gibi kişisel
mutluluklarını öne çıkarmayı amaç edinen öğretmenlere yönelik uygulamaların
nasıl olması gerektiğini açıklayan erekbilimsel ahlak kavramsallaştırmaları
analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmanın amacı; M.Ö. 5. yy’da Antik
Yunan’da gelişen erekbilimsel (teleolojik) düşünme biçimine bağlı üç etik kuram
olan Doğuştancı Öğreti, Üç Parçalı Ruh
Öğretisi, Orta Yol Öğretisi ışığında ‘erdem’in ne olduğu ve “Erdem
öğretilebilir mi?” sorusunun tartışılmasıdır. Bu nedenle ilk olarak, ‘erdem’in
ilişkili olduğu temel kavramların analizi, ardından seçili etik kuramlarının
özeti ve son olarak öğrencilerin etik bilinçlerini inşa etmelerine ve akıl
yürütmelerine yardımcı olacağı düşünülen öğretmenin sınıfta ne tür sorular
sorması gerektiği üzerinde durulmuştur. İlgili yönteme ilişkin eğitim
durumlarının sürekli değer yargıları üretilen sorunlara felsefi
temellendirmeler yaparak düşünmelerine, etik düşünürü gibi davranmasına, etik
eylem ve duruş geliştirmelerine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

etik, ahlak, değer, değerler, erdem

Teaching Virtue at Schools: Why? and How?

Öz

The
basic ethical attitudes are adapted, like learning the native language, without
understanding the way of learning.  For
this reason, education shall support critical thinking about the meaning of
being “a good person”. The students may have the possibility of distinguishing
the ethical objectives from moral rules if they seek for the answers of such
questions as “What should I do?” and “Will this be right?” under the guidance
of a teacher in order to realize the origin of their ethical values. A moral
behavior requires moral sensitivity and moral wisdom. And ethics is inquiring
on the basis of theories through such concepts as goodness, honesty, justice,
virtue. As a science of moral rules that aims at determining the “good life”,
ethics reasons over these concepts and conceptualizations. Most of the time, it
is claimed that some concepts like “justice” has gone beyond the cultural
traditions but not the conceptualizations. And one of these conceptualizations
is teaching “virtue” from the aspect of values education. The value problem
arises as an evaluation problem and values problem ​ in philosophical thought.
In this article, it has been tried to analyze the teleological ethical moral
conceptualizations that explain the method for practices oriented for the
teachers, who aims at putting forward the personal happiness of their students,
such as authenticity, autonomy, self-realization.  In the light of three ethical theories
associated with the form of teleological thinking developed in B.C. 5^th
century in Ancient Greece; Nativist
Theory, Tripartite Theory of Soul, Middle Way Theory, it has been aimed to
discuss the question “What is Virtue and Can Virtue be taught?”. Hence, the
analyses of basic concepts related to Virtue will be focused, followed by a
summary of selected ethical theories, and finally, what type of questions the
teacher should ask in the class who is considered to help the students build
ethical conscious and reasoning. It is thought that the educational
circumstances related to the mentioned method will contribute to the teachers
for thinking by developing philosophical justifications for the problems with
continuous value judgment, acting as an ethical thinker, developing ethical
action and attitude.

Anahtar Kelimeler

ethics, moral, value, values, virtue

Kaynakça

• Akarsu, B. (1965). Ahlak öğretileri. Mutluluk ahlakı (Eudaimonism). İstanbul: Baha Matbaası.
• Arat, N. (2000). Varoluşsal ‘bir sorun olarak değişen değerler’. Bedia Akarsu Armağanı. (Çotuksöken, B., Özlem, D.). İstanbul: Inkılap Yayınevi.
• Aristoteles. (2014). Nikomakhos’a Etik. (Trans. Babür, S.) Ankara: Bilge Su Yayıncılık.
• Arnhart, L. (2013). Platon’dan Rawls’a Siyasi Düşünce Tarihi. Ankara: Adres Yayınları.
• Arslan, A. (2016). Felsefeye giriş. Ankara: Adres Yayınları.
• Aydın, H. (2015). Değerler eğitimi. Eleştirel Pedagoji Dergisi. 40(7), 64-69.
• Billington, R. (2011). Felsefeyi yaşamak. ahlak düşüncesine giriş. (Trans. Yılmaz, A.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Cevizci, A. (2014). Etik. ahlak felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Düvenci, S. (1993). Aristoteles’te mutluluk kavramı. Felsefe Dünyası, 41-45.
• Feldman, F. (2009). Etik nedir? İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Gökberk, M. (1993). Felsefe tarihi. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Günay, M. (2010). Metinlerle felsefeye giriş. Adana: Karahan Kitabevi.
• Haynes, F. (2014). Eğitimde etik. (Trans. Akbaş, K, S.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kabadayı, T. (2013). Aristotle: On virtue education. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 77-84.
• Kuçuradi, İ. (2013). İnsan ve değerleri. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Mengüşoğlu, T. (2015). İnsan felsefesi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Nutku, U. (2000). Felsefe ve güncellik. İstanbul: Bulut Yayınları.
• Versenyi, L. (1995). Sokrates ve insan sevgisi. (Trans. Cevizci, A.). Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Yöney, F. (2015). Ahlak felsefesinde olgu değer ayrımı ve nesnelci ahlaki realizm açısından değerlendirilmesi. Felsefe Dünyası, 241-268
• Özlem, D. (2014). Etik. Ahlak felsefesi. İstanbul: Notos Kitap
• Platon. (2012). Menon. (Çev. Akderin, F). İstanbul: Say Yayınları.
• Platon. (2003). Sokrates’in savunması. (Trans. Çetinkaya, C). İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınlar.
• Rousseau, J.J. (2011). Emile ‘bir çocuk büyüyor’. İstanbul: Selis Kitaplar.
• Spring, Joel. (1997). Özgür eğitim. (Trans. Ekmekçi, A.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.