Fen Eğitimi Alanında Türkiye’de Yürütülmüş Doktora Tezlerinin Tematik Analizi

Yıl 2022, , 22 - 48, 30.06.2022

Ebru Kaplan , Sibel Saraçoğlu , Oktay Bektas

https://doi.org/10.52974/jena.1070415

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de fen eğitimi alanında yürütülen doktora tezlerinin içerik analizini yapmaktır. Bu doğrultuda, nitel araştırma yöntemi kullanılarak 2017-2021 yılları arasında yürütülen yedi doktora tezi incelenmiştir. Araştırmada durum çalışması deseni kullanılmıştır. Tezler konu alanları, amacı, metodolojisi, bulguları ve önerileri bakımından incelemeye tabi tutulmuştur. Verilerin analizi, içerik analizi ile yapılmış olup, kod ve kategoriler oluşturularak veriler analiz edilmiştir. Analiz sonucunda araştırmacılar kod ve kategoriler üzerinde fikir birliğine varmışlardır. Araştırma süreci iki fen eğitimcisi uzmanının kontrolünden geçirilmiştir. Ulaşılan sonuçlara göre tezlerin konu alanlarının yapılandırmacılık felsefesine dayalı, fen okur yazar birey yetiştirmeye yönelik ve güncel oldukları tespit edilmiştir. Tezlerin amaçlarının bilişsel beceri gelişimi, farkındalık oluşturmak ve görüş almak üzerine farklılaştığı görülmüştür. Tezlerin metodolojileri incelendiğinde ise dört çalışmanın durum çalışması deseninde yürütüldüğü, çalışma grubunun ortaokul öğrencileri olduğu, kullanılan veri toplama araçlarının çeşitlilik göstermesine rağmen, görüşmenin sıklıkla kullanıldığı ve verilerin analizlerinin betimsel ve içerik analizi ile yapıldığı belirlenmiştir. Tezlerden elde edilen bulguların amaçları doğrultusunda ortaya çıktığı ve elde edilen bulgulara ve süreçte yaşanan sıkıntılara yönelik önerilerde bulunulduğu tespit edilmiştir. Bu bulgulara dayanarak, incelenen çalışmaların yapılandırmacılık felsefesini esas alarak güncel konuları temellendirmeleri önemli görülmektedir. Bu önem lisansüstü düzeyde fen okuryazarlığının gelişmesine katkıda bulunabilir. Bundan sonraki süreçte araştırmacılara yapılandırmacılığa dayalı çalışmalar yürütmeye devam etmeleri ve rehber aldıkları bu felsefeyi sonuç tartışmalarında ne düzeyde ele aldıklarını yansıtmaları önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

fen eğitimi, doktora tezleri, içerik analizi, nitel araştırma

Thematic Analysis of Science Education Doctoral Thesis in Turkey

Öz

The aim of this study is to analyze the content of doctoral theses conducted in the field of science education in Turkey. In this direction, seven doctoral theses conducted between 2017-2021 were examined using qualitative research method. In this context, case study design was used in the research. The theses were examined in terms of subject areas, purpose, methodology, findings and suggestions. The analysis of the data was performed by the content analysis and was checked by two science educators throughout the process. Data were analyzed by creating codes and categories. As a result of the analysis, the researchers reached a consensus on the codes and categories. According to the results, it has been determined that the subject areas of the theses are based on the philosophy of constructivism, aimed at raising science literate individuals and are up-to-date. It has been seen that the aims of the theses differ on cognitive skill development, creating awareness and getting opinions. When the methodologies of the theses were examined, it was determined that four studies were carried out in a case study, the study group was secondary school students, although the data collection tools used varied, interviews were frequently used and data analysis was done with descriptive and content analysis. It has been determined that the findings obtained from the theses emerged in line with their objectives and suggestions were made regarding the findings obtained and the problems experienced in the process. Based on these findings, it is considered that the studies examined base their current issues on the basis of the philosophy of constructivism. This importance can contribute to the development of science literacy at the graduate level. In the next process, researchers were advised to continue to carry out studies based on constructivism and to reflect on the the level of their approach to this philosophy, which they took as a guide, in the conclusion discussions.

Anahtar Kelimeler

science education, doctoral dissertations, content analysis, qualitative research

Kaynakça

• Altıparmak, M. & Nakiboğlu, M., (2005). Fen bilimleri eğitimi lisansüstü tez çalışmalarında uygulanan nitel ve nicel yöntemler. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 49-64.
• Bimbola, O., & Daniel, O. I. (2010). Effect of constructivist-based teaching strategy on academic performance of students in integrated science at the junior secondary school level. Educational research and reviews, 5(7), 347-353.
• Cavitt, M. E. (2006). A content analysis of doctoral research in beginning band education, 1958-2004. Journal of Band Research, 42(1), 42-58.
• Chang, Y.H., Chang, C.Y. & Tseng, Y.H. (2010). Trends of science education research: An automatic content analysis. Journal of Science Education and Technology, 19(4), 315 –331.
• Chang, P. L., & Hsieh, P. N. (1997). A qualitative review of doctoral of dissertation management in Taiwan. Higher Education, 33, 115-136.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York: Routledge.
• Creswell, J. W. (2009). Research design, qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (Third Edition). California: SAGE Publications.
• Çalık, M., Ünal, S., Coştu, B., & Karataş, F. Ö. (2008). Trends in Turkish science education. Essays in Education, 24(4), 23-45.
• Çalık, M., ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. (Parameters of content analysis) Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
• Çetin, A., & Ünsal, S. (2018). Merkezi sınavların öğretmenler üzerinde sosyal, psikolojik etkisi ve öğretmenlerin öğretim programı uygulamalarına yansıması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 304-323. 10.16986/HUJE.2018040672
• Çepni, S. (2017). Kuramdan uygulamaya STEM eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Çevik, A., Çevik, E. E., Kırmızıgül, A. S., & Kaya, H., (2018). 5. sınıf fen bilimleri dersi yeni öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri. Anadolu Öğretmen Dergisi, 2(2), 29-56.
• Deniş Çeliker, H., & Uçar C., (2015). Fen eğitimi araştırmacılarına bir rehber: 2001-2013 yılları arasında yazılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 81-94.
• Dinçer, S. (2018). Content analysis in scientific research: Meta-Analysis, meta-synthesis, and descriptive content analysis. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 176-190. DOI: 10.14686/buefad.363159
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N., & Şeker, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 49-64.
• Duschl R. (1990). Restructuring science education: The importance of theories and their development. New York: Teachers College Press.
• Filiz, A. ve Kocakülah, M. S. (2020). Fen eğitiminde proje tabanlı öğrenme yaklaşımı ile ilgili yapılan araştırmaların içerik analizi, Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 175–194.
• Fosnot, C. T. (2013). Constructivism: Theory, perspectives, and practice. Teachers College Press.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (7. ed). New York: McGraw-Hill.
• Gökdemir F, & Dolgun G. (2020). Writing material & method section in qualitative, quantitative, systematic review, meta-analysis, and meta-synthesis studies. Arc Health Sci Res. 7(2) 189-95.
• Göktaş, Y., Hasançebi, F., Varışoğlu, B., Akçay, A., Bayrak, N., Baran, M., ve Sözbilir, M., (2012a). Türkiye’ deki eğitim araştırmalarında eğilimler: Bir içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 443-460
• Grady, M., Watkins, S., & Montalvo, G. (2012). The effect of constructivist mathematics on achievement in rural schools. The Rural Educator, 33(3), 37-46.
• Gürdal, A., Bakioğlu, A., & Öztuna, A. (2005). Fen bilgisi eğitimi lisansüstü tezlerinin incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 53-58.
• Güven, İ., & Tunç, B. (2007). Lisansüstü öğretim öğrencilerinin akademik sorunları (Ankara Üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü örneği). Millî Eğitim Dergisi, 35(173), 157-172.
• Juodaitytė, A., & Kazlauskienė, A. (2008). Research methods applied in doctoral dissertations in education science (1995-2005): Theoretical and empirical analysis. Vocational Education: Research & Reality, 15, 36-45.
• Karaman, S., ve Bakırcı, F. (2010). Türkiye’de lisansüstü eğitim: Sorunlar ve çözüm önerileri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(2), 94-114.
• Köseoğlu, S., ve Doğan, E. E., (2020). Türkiye’de 2010-2017 yılları arasında fen bilgisi öğretmenliği bilim dalında yapılmış olan lisansüstü tezlerin analizi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(75), 1122-1147. DOI: 10.17755/esosder.654747
• Küçüközer, A. (2016). Fen bilgisi eğitimi alanında yapılan doktora tezlerine bir bakış. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1), 107-141. DOI: 10.17522/nefefmed.5413.
• Kylonen, P. C. (2012). Measurement of 21st century skills within the common core state standards. Paper presented at the Invitational Research Symposium on Technology Enhanced Assessments, May 7-8.
• Lee, C. J. G. (2012). Reconsidering constructivism in qualitative research. Educational Philosophy and theory, 44(4), 403-412. https://doi.org/10.1111/j.1469-5812.2010.00720.x
• Matthews, M. (1994). Science teaching - The role of history and philosophy of science. New York: Routledge.
• MEB (2018). MEB 2023 Eğitim Vizyonu, Mutlu çocuklar güçlü Türkiye, https://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf Erişim Tarihi: 19.04.2021.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research (Second edition). San Francisco: Jossey-Bass.
• Mete, P., Çapraz, C., ve Yıldırım, A. (2017). Zihinsel yetersizliğe sahip öğrenciler için fen eğitimi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 289-304.
• Mortimore, P. (2000). Does educational research matter? British Educational Research Journal, 26(1), 5–24
• Özcan, C., (2020). Fen eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin belirlenen temalar açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(6), 33-41.
• Özcan, H. ve Düzgünoğlu, H. (2017). Fen Bilimleri Dersi 2017 Taslak Öğretim Programına İlişkin Öğretmen Görüşleri, International Journal of Active Learning (IJAL), 2(2), 28-47
• Pandey, L., & Ameta, D. (2017). Effect of constructivist-based training on learning and teaching: An experiment in classroom. Journal of Education and Practice, 8(13), 67-72.
• Rudolph, J. L. (2020). The lost moral purpose of science education, Science Education, 104, 895–906.
• Qarareh, A. O. (2016). The Effect of using the constructivist learning model in teaching science on the achievement and scientific thinking of 8th grade students. International Education Studies, 9(7), 178-196.
• Selçuk, Z., Palancı, M., Kandemir, M. ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve Bilim Dergisinde Yayınlanan Araştırmaların Eğilimleri: İçerik Analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 430-453.
• Sönmez, H., & Hastürk, G. H, (2020). Türkiye’de fen eğitimi alanında doktora düzeyinde yapılan tez çalışmalarının bibliyografik analizi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3174-3194.
• Sözbilir, M. (2013). Chemistry education research in Turkey, Chemistry International, 35(2), 12-14.
• Sözbilir, M., Kutu, H. & Yaşar, M. D. (2012). Science education research in Turkey: A content analysis of selected features of papers published. In J. Dillon& D. Jorde (Eds). The World of Science Education: Handbook of Research in Europe (pp.341-374). Rotterdam: Sense Publishers.
• Tahtalı, G. T. (2019). 2010-2018 Yılları arasında fen bilimleri eğitimi alanında yayınlanmış yüksek lisans tezlerinin konu ve yöntem bakımından incelenmesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ağrı.
• Tsai, C. C., & Wen, L. M. C. (2005). Research and trends in science education from 1998 to 2002: A content analysis of publication in selected journals. International Journal of Science Education, 7(1), 3-14.
• Ursavaş, N., ve Çimer, S. O. (2015). A new approach in biology teaching: DNR-based teaching/Biyoloji eğitiminde yeni bir yaklaşım: EGS tabanlı öğretim. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(1), 261-290.
• Uwalaka, A. J., & Offorma, G. C. (2015). Effect of Constructivist Teaching Method on Students' Achievement in French Listening Comprehension in Owerri North LGA of Imo State, Nigeria. Journal of Education and Practice, 6(26), 52-56.
• Ültay, N. ve Çalık, M. (2012). A thematic review of studies into the effectiveness of context-based chemistry curricula. Journal of Science Education and Technology, 21(6), 686-701.
• Von Glaserfeld, E. (1989). Constructivism in education. In: T. Husen, & T. Postlethwaite, (Eds.). The International Encyclopedia of Education (Vol.1, pp.162-163). Oxford, NY: Pergamon Press.
• Wilson, S. M. (2013). Professional development for science teachers. Science, 340(6130), 310-313.
• Yayla-Eskici, G. ve Özsevgeç, T. (2019). Yaşam becerileri ile ilgili çalışmaların tematik içerik analizi: Bir meta-sentez çalışması. International e-Journal of Educational Studies (IEJES). 3 (5), 1-15. DOI: 10.31458/iejes.421255
• Yeşilpınar Uyar, M., ve Doğanay, A. (2018). Öğrenci merkezli strateji, yöntem ve tekniklerin akademik başarıya etkisi: Bir meta-analiz çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 186-209.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M.M., Özen-Uyar, R., Dikici-Sığırtmaç, A. (2020). Okul öncesi fen eğitimi alanında yapılan çalışmaların tematik içerik analizi: 2015-2019 yılları arası. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(2), 553-589.