AĞIRLIKLI TOPLAM MODEL YÖNTEMİ İLE STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRMENİN SEKTÖREL PLANLARA ENTEGRASYONU OLANAKLARININ ARAŞTIRILMASI: TURİZM SEKTÖRÜ

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 4, 1106 - 1120, 20.12.2021

Nermin Merve Yalçınkaya

https://doi.org/10.21923/jesd.955952

Öz

Bu çalışmada, Turizm sektörüne SÇD’nin entegrasyonunda, ağırlıklı toplam model uygulanma olanakları incelenmiştir. Bu kapsamda, Türkiye’nin turizm sektöründeki sektörel plan kararları incelenmiş, mevcut sorunların çözümünde ve sektörel yapının güçlendirilmesinde, uygulanacak SÇD sistemine yönelik bir araştırma yapılmıştır. SÇD’nin etkin uygulanmasındaki temel şartlardan biri, çevrenin doğal ve kültürel yönden tüm bileşenlerini mümkün olduğunca değerlendirme sürecine dahil edebilmektir. Bu model, farklı başlıklar altında çok sayıda ölçütü değerlendirmeye almaya olanak sağladığından, karar verme süreçlerinde hangi konulara hassasiyetle yaklaşılması gerektiğini netleştirmektedir. Çalışmanın sonucunda, Türkiye için yasal SÇD süreçlerinin sektörel planlara etkin entegrasyonuna yönelik, ülkesel ölçekte kurumsal etkin işleyiş kapsamında analitik araçların önemi ve gerekliliğine dikkat çekilmiştir. Turizm gibi hem mekânsal hem de sosyo-ekonomik planlamanın ağırlıklı olduğu sektörlere SÇD entegrasyonu süreçlerinde, nitelik ve etkinliği destekleyici tekniklerin geliştirilmesi ve uygulama olanaklarının arttırılmasının önemi ve önceliği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, Sektörel Planlama, Etki Değerlendirme, çok kriterli analizler

INVESTIGATION OF OPPORTUNITIES TO INTEGRATE STRATEGIC ENVIRONMENTAL ASSESSMENT INTO SECTORAL PLANS USING WEIGHTED SUM MODEL METHOD: TOURISM SECTOR

Öz

In this study, the technical possibilities of applying Weighted Sum Model in the integration of into the tourism sector are examined. In this context, sectoral plan decisions in the tourism sector of Turkey are examined, and a research is conducted on the SEA system to be applied in solving existing problems and strengthening the sectoral structure. One of the main conditions for the effective implementation of the SEA is to include all components of the environment in the evaluation process as accurate as possible. It clarifies which issues should be approached sensitively in decision-making processes due to this model allows to evaluate many criteria under different concept. As a conclusion of the study, it is highlighted the importance of analytical tools for the effective integration of legal SEA processes into sectoral plans for Turkey within the scope of institutional and functional functioning on a national scale. It is concluded that techniques for the effective use of SEA to be applied in sectors within the framework of both spatial and socio-economic planning, such as tourism, should be developed and application opportunities need to be increased.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, Sectoral Planning, Impact Assessment, Multi Criteria Analysis

Kaynakça

• Abou-Korin, A.A., 2018. Spatial Analysis of the Urban System in the Nile Valley of Egypt. Ain Shams Engineering Journal Volume 9, Issue 4, December 2018, pp.1819-1829.
• Aktan, C.C., Dileyici, D., 2006. Kamu Ekonomisi-1, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Aldana, G.E., Vialle, C., Belaud, J.P., Garcia, C.V., Sablayrolles, C., 2019. Analysis and Trends for Life Cycle Assessment of Olive Oil Production. Resources, Conservation and Recycling Volume 146, July 2019, pp.484-501.
• Birinci Kalkınma Planı, 1963. Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, (1963-1967). Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Planlar ve Programlar, Kalkınma Planları, Ankara.
• Bisset, R., 2013. Developments in EIA Methods. Etd: Wathem, P. Environmental Impact Assessment: Theory and Practice. Routledge.
• Blanco, I., Loisi, R.V., Schettini, E., Vox, G., 2018. Agricultural Plastic Waste Mapping Using GIS. A Case Study in Italy. Resources, Conservation and Recycling, Volume 137, October 2018, pp. 229-242.
• Bozhesku, M.G., Fischer, T.B., 2011. Benefits of and barriers to SEA follow-up Theory and Practice. Environmental Impact Assessment Review, 34 (2012): pp.22-30.
• Brown, A.L., Affum, J.K., 2000. Strategic Environmental Assessment in Road Network Planning. 20th Annual Meeting of the International Association for Impact Assessment IAIA’00, 19-23 June 2000, Hong Kong.
• Buckley, R., 1998. Strategic Environmental Assessment. in Porter and Fittipaldi (1998), pp. 77–86.
• Carson, R.T., Hanemann, W.M., 2005. Contingen Valuation. Handbook of Environmental Economics, Volume 2. Edited by K.-G. Mäler and J.R. Vincent, Elsevier B.V, pp.821-936.
• Carson, R.T., Hanemann, W.M., Kopp, R.J., Krosnick, J.A., Mitchell, R.C., Presser, S., Ruud, P.A., Smith, V.K., 1994. Prospective Interim Lost Use Value Due to DDT and PCB Contamination in the Southern California Bight, vols. 1 & 2. Report to the National Oceanic and Atmospheric Administration.
• Celli, G., Chowdhury, N., Pilo, F., Soma, G.G., Troncia, M., Gianinoni, I.M., 2018. Multi-Criteria Analysis for Decision Making Applied to Active Distribution Network Planning. Electric Power Systems Research Volume 164, November 2018, pp.103-111.
• Chafer, M., Mauri, F.S., Sole, A., Boer, D., Cabeza, L.F., 2019. Life Cycle Assessment (LCA) of a Pneumatic Municipal Waste Collection System Compared to Traditional Truck Collection. Sensitivity Study of the Influence of the Energy Source. Journal of Cleaner Production Volume 231, 10 September 2019, pp.1122-1135.
• Churchman, C.W. and Ackoff, R.L. (1954) An Approximate Measure of Value. Operations Research Society of America, 2, 172-187.
• CO-SEED, 2018. Stratejik Çevresel Değerlendirme Raporlarının İncelenmesine Yönelik Kontrol Listesi. http://co-seed.eu/tr/yay%C4%B1nlar/arast%C4%B1rmalar, (Erişim tarihi: 25.08.2019).
• Crasto, N., Hopkinson, C., Forbes, D.L., Lesack, L., Marsh, P., Spooner, I., Sanden, J.J., 2015. A LiDAR-Based Decision-Tree Classification of Open Water Surfaces in an Arctic Delta.
• DETR, 2000. Department of the Environment, Transport and the Regions (2000) Guidance on the Methodology for Multi-Model Studies DETR, London.
• Efe, M., 2011. Region and its Boundaires as a Strategic Environmental Assessment Scale in Turkey. (Ed. N.P. Say), Stratejik Çevresel Değerlendirme ve Planlama, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Yayınları 2011/2, s.265-280.
• Eichhorn, M., Masurowski, F., Becker, R., Thran, D., 2019. Wind Energy Expansion Scenarios-A Spatial Sustainability Assessment. Energy, Volume 180, 1 August 2019, pp.367-375.
• Ersoy, M., 2012. Kentsel Planlama Kuramları. İmge Yayınevi
• Everaert, G., Bennetsen, E., Goethals, P.L.M., 2016. An Applicability Index for Reliable and Applicable Decision Trees in Water Quality Modelling. Ecological Informatics, Volume 32, March 2016, pp.1-6.
• Farjam, R., Motlaq, S.M.H., 2019. Does Urban Mixed Use Development Approach Explain Spatial Analysis of Inner City Decay? Journal of Urban Management Volume 8, Issue 2, August 2019, pp.245-260.
• Ferreira, S., Marques, R.C., 2015. Contingent Valuation Method Applied to Waste Management. Resources, Conservation and Recycling, Volume 99, June 2015, pp.111-117.
• Feuerstein, L., Busacker, T., Xu, J., 2018. Factors Influencing Open Access Competition in the European Long-distance Passenger Rail Transport-A Delphi Study. Research in Transportation Economics, Volume 69, September 2018, pp.300-309.
• Friedmann, J. 1987, Planning In The Public Domain, Princeton Un.Press, N.J.
• Glasson, J., Therivel, R., Chadwick, A., 1999. Introduction to Environmental Impact Assessment (Ed. J. Glasson). Routledge/Taylor& Francis Group, New York, 448p.
• Güngör, A., Palamutçu, S., İkiz, Y., 2009. Pamuklu Tekstiller ve Çevre: Bir Bornozun Yaşam Döngüsü Değerlendirilmesi. Tekstil ve Konfeksiyon, s.197-205.
• Haas, J.C., Birk, S., 2019. Trends in Austrian groundwater-Climate or Human Impact? Journal of Hydrology: Regional Studies, Volume 22, April 2019, 100597.
• Hirsch, R.M., Slack, J.R., Smith, R.A., 1982. Techniques of Trend Analysis for Monthly Water Quality Data. Water Reseources Research, Vol.18, No.1, pp.107-121.
• Joseph, E., 1974. What is Future Time. The Futurist, 8(4), p.178.
• Karabadji, N.I., Khelf, I., Seridi, H., Aridhi, S., Remond, D., Dhifli, W., 2019. A Data Sampling and Attribute Selection Strategy for Improving Decision Tree Construction. Expert Systems with Applications, Volume 129, 1 September 2019, pp.84-96.
• Karaer, F., 2002. Sektörel Politikalar ve Çevre. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, s.21-29.
• Katip, A., Karaer, F., Özengin, N., 2014. Otomotiv Sektörünün Çevresel Açıdan Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı 2, s.51-66.
• Kaya, G., 2011. Koşullu Değer Belirleme Araştırmalarında Yanılgı kaynakları. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 2011, Cilt: 13, Sayı: 19, ss.25-40.
• Khoo, H.H., Espinosa, R.M.E., Koh, L.S.C., Sharratt, P.N., Isoni, V., 2019. Sustainability Assessment of Biorefinery Production Chains: A Combined LCA-Supply Chain Approach. Journal of Cleaner Production, Volume 235, 20 October 2019, pp.1116-1137.
• Lacroix, R., Delatte, H., Hue, T., 2009. Dispersal and Survival of Male and Female Aedes Albopictus (Diptera: Culicidae) on Reunion Island. J. Med. Entomol., 46 (5) (2009), pp. 1117-1124.
• Lamura, C., 1989. Environmental Considerations in Transport Investment. Transport Policy and The Environment, ECMT Ministerial Session, Paris, Kasım 23.
• Łatuszyńska, M., Strulak-Wójcikiewicz, R., 2015. Computer simulation model as a source of information in Environmental Impact Assessment. Collegium of Economic Analysis Annals, (36), 307-318.
• Lesniak, A., Radziejowska, A., 2017. Supporting Bidding Decision Using Multi-Criteria Analysis Methods. Procedia Engineering Volume 208, 2017, pp.76-81.
• Li, C., Negnevitsky, M., Wang, X., Yue, W.L., Zou, X., 2019. Multi-Criteria Analysis of Policies for Implementing Clean Energy Vehicles in China. Energy Policy, Volume 129, June 2019, pp.826-840.
• Memariani, A., Amini, A., Alinezhad, A., 2009. Sensitivity Analysis of Simple Additive Weighting Method (SAW): The Results of Change in the Weight of One Attribute on the Final Ranking of Alternatives. Journal of Industrial Engineering 4 (2009), p.13-18.
• Nagar, P.K., Sharma, M., Das, D., 2019. A New Method for Trend Analyses in PM10 and Impact of Crop Residue Burning in Delhi, Kanpur and Jaipur, India. Urban Climate, Volume 27, March 2019, pp.193-203.
• On birinci Kalkınma Planı, 2019. Onuncu Kalkınma Planı, (2019-2023). Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Planlar ve Programlar, Kalkınma Planları, Ankara.
• ÖİKR, 2014. Onuncu Kalkınma Planı, Turizm Özel İhtisas Komisyon Raporu, Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Ankara.
• Ömürbek, N., Karaatlı, M., Cömert, H.G., 2016. AHP-SAW ve AHP-ELECTRE Yöntemleri ile Yapı Denetim Firmalarının Değerlendirmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi/Journal of Administrative Sciences, 14 (27):171-199.
• Partidario, M.R., 1996. Strategic Environmental Assessment: Key Issues Emerging from Recent Practice. Environmental Impact Assessment Review Volume 16, Issue 1, January 1996, pp. 31-55.
• Peker, N., 1996. Bazı Faaliyet Tipleri için ÇED Raporlarında Kullanılabilecek Kontrol Listeleri ve Değerlendirme Matrislerinin Oluşturulması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Adana, 212s.
• Putra, D.W.T., Punggara, A.A., 2018. Comparison Analysis of Simple Additive Weighting (SAW) and Weigthed Product (WP) In Decision Support Systems. MATEC Web of Conferences 215, 01003.
• Sadler, B., Verheem, R., 1996. Strategic Environmental Assessment: Key Issues Emerging From Recent Practice. Ministry of Housing, Spatial Planning and the Environment, Hague.
• Saffari, A., Ataei, M., Sereshki, F., Naderi, M., 2019. Environmental impact assessment (EIA) by using the Fuzzy Delphi Folchi (FDF) method (case study: Shahrood cement plant, Iran). Environment, Development and Sustainability, 21(2), 817-860.
• Santos, R., Costa, A.A., Silvestre, J.D., Pyl, L., 2019. Integration of LCA and LCC Analysis Within a BIM-Based Environment. Automation in Construction, Volume 103, July 2019, pp.127-149.
• Say, N.P., 2004. Stratejik Çevresel Değerlendirmenin Beş Yıllık Kalkınma Planları ve Enerji Sektörü Örneğinde Araştırılması ve Bir Uygulama Modelinin Geliştirilmesi. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Adana, 128s.
• Say, N.P., Herberg, A., Çolakkadıoğlu, D., 2011. The Requirement of Effective Public Participation for a High Quality Strategical Environmental Assessment (SEA) Practice. (Ed. N.P. Say), Stratejik Çevresel Değerlendirme ve Planlama, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Yayınları 2011/2, s.265-280.
• Say, N.P., Yücel, M., 2000. Sektörel Planlamalarda Peyzaj Mimarlarının Yeri. Peyzaj Mimarlığı Kongresi, 19-20 Ekim 2000, Ankara.
• Schwartz, 1991; Schwartz, P., 1991. The Art of the Long View: Planning for the Future in an Uncertain World. New York: Currency Doubleday.
• Svenfelt, A., Alfredsson, E.C., Bradley, K., Faure, E., Finnveden, G., Fuehrer, P., Östling, U.G., Isaksson, K., Malmaeus, M., Malmqvist, T., Skanberg, K., Stigson, P., Aretun, A., Buhr, K., Hagbert, P., Öhlund, E., 2019. Scenarios for Sustainable Futures Beyond GDP Growth 2050. Futures, Volume 111, August 2019, pp.1-14.
• Şahin, 2001; Şahin, A.E., 2001. Eğitim Araştırmalarında Delphi Tekniği ve Kullanımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20: 215-220.
• Şeker, Ş.E., 2014. Delfi Metodu (Delphi Method). MISSözlük,
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2018. Adana İl Kültür Ve Turizm Müdürlüğü, Envanter Çalışması.
• Therievel, R., 2001. Quality of Life Capital (Ed. P. Morris, R. Therivel). Methods of Environmental Impact Assessment, London: Routledge.
• Therivel, R., 2004. Strategic Environmental Assessment in Action Earthscan, Earthscan/James & James, London. 288 pp.
• Therivel, R., 2004. Strategic Environmental Assessment in Action Earthscan, Earthscan/James & James, London. 288 pp.
• Tonin, S., 2019. Estimating the Benefits of Restoration And Preservation Scenarios of Marine Biodiversity: An Application of the Contingent Valuation Method. Environmental Science & Policy, Volume 100, October 2019, pp.172-182.
• Vashosaz, K., Hassan, E., 2011. Application Dynamic System in environmental impact assessment method-case study: The man-made lake in Tehran. Singapoore: IACSIT.
• Vreys, K., Lizin, S., Dael, M.V., Tharakan, J., Malina, R., 2019. Exploring the Future of Carbon Capture and Utilisation by Combining an International Delphi Study with Local Scenario Development. Resources, Conservation and Recycling, Volume 146, July 2019, pp.484-501.
• Winde, F., Hoffman, E., Espina, C., Schüz, J., 2019. Mapping and Modelling Human Exposure to Uraniferous Mine Waste Using a GIS-Supported Virtual Geographic Environment. Journal of Geochemical Exploration, Volume 204, September 2019, pp.167-180.
• Xexakis, G., Trutnevyte, E., 2019. Are interactive web-tools for environmental scenario visualization worth the effort? An experimental study on the Swiss electricity supply scenarios 2035. Environmental Modelling & Software, Volume 119, September 2019, pp.124-134.
• Yalçınkaya, N.M. (2019). Ulaşım Sektöründe Stratejik Çevresel Değerlendirme Uygulamasının Türkiye Açısından İrdelenmesi. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Adana, 339s.
• Yalçınkaya, N.M., Say, N., Tokgöz, G., 2018. Kentiçi Turizm Destinasyonlarına Ulaşılabilirliğin Değerlendirilmesi: Adana Örneği. VII. Ulusal III. Uluslararası Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu, 20-21 Nisan 2018, İskenderun.
• Yücel, M., 2011. Stratejik Çevresel Değerlendirme (Ed. N.P. Say). Stratejik Çevresel Değerlendirme ve Planlama, TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Yayınları 2011/2, s.1-15.
• Yücel, M., 2016. Çevresel Etki Değerlendirmesi. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Genel Yayın No:310, Ders Kitapları Yayın No: A-94, Adana, 310s.
• Zhang, Y., Wu, Q., Fath, B.D., 2018. Review of Spatial Analysis of Urban Carbon Metabolism. Ecological Modelling, Volume 371, 10 March 2018, pp.18-24.