Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Girişimcilik Özelliklerinin ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt 1, Sayı 2, 89 - 107, 30.12.2019

Ekin ÖZTÜRK Ayşe Nesibe ÖNDER Ezgi GÜVEN YILDIRIM

Öz

Bu araştırma ile fen bilgisi öğretmen adaylarının girişimcilik özelliklerinin ve eleştirel düşünme eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda araştırma betimsel araştırma türüne göre gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu 2019-2020 eğitim öğretim yılı güz döneminde Ankara ilinde bir devlet üniversitesinde öğrenim görmekte olan 273 fen bilgisi öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışma grubu araştırmanın amacına hizmet edeceği düşünülen örnekleme yöntemlerinden amaçlı örnekleme yöntemine göre belirlenmiştir. Araştırmada iki adet veri toplama aracı kullanılmıştır. İlk veri toplama aracı olan “Öğretmen Adaylarına Yönelik Girişimcilik Ölçeği (ÖAYGÖ)” Deveci ve Çepni (2015) tarafından geliştirilmiştir. İkinci veri toplama aracı olan “Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği (EMI)” ise Ricketts ve Ruds (2005) tarafından geliştirilmiş, Ölçek Demircioğlu, (2012) tarafından Türkçeye uyarlanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 21 analiz programı kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin ve girişimcilik özelliklerinin iyi düzeyde gelişmiş olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Fen bilgisi öğretmen adaylarının hem eleştirel düşünme eğilimlerinin hem de girişimcilik özelliklerinin cinsiyete göre farklılık göstermediği, ancak sınıf düzeyi ve bir işte çalışma durumuna göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Yine öğretmen adaylarının girişimcilik özellikleri ile eleştirel düşünme eğilimleri arasında yüksek düzeyde pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Girişimcilik, Eleştirel Düşünme, Fen Bilgisi Öğretmen Adayları

Investigation of Prospective Science Teachers' Entrepreneurship Characteristics and Critical Thinking Dispositions in Terms of Some Variables

Öz

In this study, it is aimed to examine the entrepreneurial characteristics and critical thinking tendencies of prospective science teachers in terms of some variables. In this context, the research was conducted according to descriptive research type. The study group of the research is composed of 273 prospective science teachers studying at a state university in Ankara in the fall semester of the 2019-2020 academic year. It was determined according to purposive sampling method which is one of the working group methods. Two data collection tools were used in the study. The first data collection tool; ‘Entrepreneurship Scale for Prospective Teachers (ESPT)’ was developed by Deveci and Çepni (2015). The second data collection tool; ‘Critical Thinking Disposition Scale (CTDS)’ was developed by Ricketts and Rud (2005) and was adopted to Turkish language by Demircioğlu (2012). SPSS 21 analysis program was used for data analysis. According to the results of the study, it was concluded that the prospective teachers' critical thinking tendencies and entrepreneurship characteristics were well developed. It was determined that both the critical thinking tendencies and entrepreneurship characteristics of prospective science teacher did not differ according to gender, but differed according to class level and working status. It was also concluded that there was a high positive and significant relationship between the entrepreneurial traits and critical thinking tendencies of prospective teachers.

Anahtar Kelimeler

Entrepreneurship, Critical Thinking Dispositions, Prospective Science Teachers

Kaynakça

• Açışlı, S. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının öğrenme stilleri ile eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Elementary Education Online, 15(1), 273-285.
• Akbulut, H. (2019). Fen bilimleri öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin tespiti ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Trabzon Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Trabzon.
• Aldan Karademir, Ç. (2013). Öğretmen adaylarının sorgulama ve eleştirel düşünme becerilerinin öğretmen öz yeterlilik düzeyine etkisi. Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Ali, A., Topping, K. J., ve Tariq, R. H. (2009). Entrepreneurial inclinations of prospective teachers. New Horizons in Education, 57(2), 1-16.
• Alparslan, A. M., Taş, M. A. ve Yastıoğlu, S. (2017). Girişimcilik Niyeti Eğitimle mi Artar Yoksa Kültürel Değerlerle mi Açıklanır? Does Intention of Entrepreneurship Increase with Education or Is It Explanied By Cultural Values? Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(21), 148-161.
• Armut, B. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının girişimcilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya.
• Ateş, Y. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal girişimcilik özelliklerinin ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Avşar, M. (2007). Yükseköğretimde öğrencilerin girişimcilik eğilimlerinin araştırılması: Çukurova üniversitesinde bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Ay, Ş. ve Akgöl, H. (2008). Eleştirel düşünme gücü ile cinsiyet, yaş ve sınıf düzeyi. Kurumsal Eğitimbilim, 1(2), 65-75.
• Aydın, E. ve Öner, G. (2016). Sosyal bilgiler ve sınıf öğretmeni adaylarının girişimcilik düzeylerinin incelenmesi. Journal of Kirsehir Education Faculty, 17(3), 497-515.
• Bayındır, G. (2015). Critical thinking dispositions of primary school secondary stage students (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ahi Evran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Broadbear, J. T., Jin, G. ve Bierma, T.J. (2005). Critical thinking dispositions among undergrauate students during their introductory health education course. The Health Educator (37)1, 8-15.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak K., E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (genişletilmiş 12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk Bökeoğlu, Ö. ve Köklü, N. (2006). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: Pegem A.
• Can, Ş. ve Kaymakçı, G. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. E-Journal of New World Sciences Academy, 10(2), 66-83.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. (3. basım). Trabzon: Celepler.
• Çermik, H. (2015). Eğitimde program ve planlama. B. Doğan, V. Alkan (Ed.). Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (s. 1-23). Ankara: Eğiten Kitap.
• Çığrı Yıldırım, A. (2005). Türkçe ve Türk dili ve edebiyatı öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Demircioğlu, E. (2012). Eleştirel düşünme eğilimi ölçeğinin uyarlama çalışması ve faktör yapısının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Deniz, E. (2009). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme beceri düzeyleri üzerine bir inceleme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Deveci, İ. ve Çepni, S. (2015). Öğretmen adaylarına yönelik girişimcilik ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 12(2),92-112
• Dewey, J. (1957). Nasıl düşünürüz (B. Arıkan, S. Akdeniz & O. Etker, Çev.), İstanbul: Muallimler Cemiyeti Yayınları.
• Doğanay, A. (2012). Üst Düzey Düşünme Becerilerinin Öğretilmesi. (Ed. A. Doğanay), Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Pegem A.
• Duğan, Ö. ve Aydın, B. O. (2018). Halkla ilişkiler lisans öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin belirlenmesine yönelik bir çalışma. Selçuk İletişim, 11(2), 179-195.
• Durmuş, M. (2012). Hemşirelik Son Sınıf Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Düzeylerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ekinci, Ö. (2009). Öğretmen adaylarının empatik ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Ekinci, Ö. ve Ayberk, B. (2010). Öğretmen adaylarının empatik ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 816-827
• Emir, S. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri. HAYEF: Journal of Education,9(1), 34-57.
• Ennis, R. (2011). Critical thinking. Inquiry: Critical Thinking Across the Disciplines, 26 (2), 5-19.
• Erdoğan, İ. (2012). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilim düzeyleri üzerine bir inceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Frankel R. J., Wallen E. N. ve Hyun, H. H. (2011). How to design and evaluate research in education. (8.Baskı). New York: McGraw-Hill.
• George, D. ve Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. Boston: Allyn & Bacon.
• Gökkuş, İ., ve Delican, B. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ve okuma alışkanlığına ilişkin tutumları. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 5(1), 10-28. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/314276 sayfasından erişilmiştir.
• Güleryük, G. C. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının çeşitli değişkenler açısından eleştirel düşünme eğilimleri. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kaloç, R. (2005). Orta öğretim kurumu öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve eleştirel düşünme becerini etkileyen etmenler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaptan, F. (1999). Fen bilgisi öğretimi. İstanbul: Öğretmen Kitapları Dizisi, Milli Eğitim.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (19. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karimi, A. ve Eskafi, M. (2014). Towards assessing critical thinking cognitive ability in varied university majors: evidence for EFL students’ dominance. English Language Teaching (ELT), 1(2), 67-89.
• Kartal, T. (2012). İlköğretim fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 279-297.
• Kılıç, R., Keklik, B. ve Çalış, N. (2012). Üniversite öğrencilerinin girişimcilik eğilimleri üzerine bir araştırma: Bandırma İİBF İşletme bölümü örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Fakültesi Dergisi, 17(2): 423-435.
• Köstekçi, E. (2016). Öğretmen adaylarının girişimcilik özellikleri ile yansıtıcı düşünme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Lipman, M. (1987). Critical thinking–what can it be. Analytic Teaching, 8(1), 5–12.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB.) (2005a). İlköğretim fen ve teknoloji dersi (6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB.) (2005b). İlköğretim 1-5. sınıf programları tanıtım el kitapçığı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB.) (2005c). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim program ve kılavuzu (4-5. sınıflar). Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB.) (2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB.) (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) öğretim programı, Ankara: MEB.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB.) (2018). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı, Ankara: MEB.
• Ocak, G. ve Su, A. (2016). Öğretmen adaylarının girişimcilik düzeylerinin değerlendirilmesi. Asya Öğretim, 4(1), 1-16.
• Özbilen, F. M. (2019). Öğretmen adaylarının sosyal sermaye ve girişimcilik düzeylerinin değerlendirilmesi. Doktora Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Özdemir, S. M. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 297-306.
• Öztürk, N. ve Ulusoy, H., (2008). Lisans ve yüksek lisans hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünmeyi etkileyen faktörler. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 1(1), 15-25.
• Pan, V. L. ve Akay, C. (2015). Eğitim fakültesi öğrencilerinin girişimcilik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. NWSA-Education Sciences, 10(2), 125-138.
• Paul, R., Binker, A., Jensen, K. ve Kreklau, H. (1990). Critical thinking handbook: A guide for remodeling lesson plans in language arts, social studies and science. CA: Foundation for Critical Thinking.
• Quitadamo, I. J. (2002). Critical thinking higger education: The influence of teaching styles and peer collaboration on science and math learning. Doctor of Philosaphy Thesis, Washington State University.
• Saçlı, F. ve Demirhan, G. (2008). Beden eğitimi ve spor öğretmenliği programında öğrenim gören öğrencilerin eleştirel düşünme düzeylerinin saptanması ve karşılaştırılması. Spor Bilimleri Dergisi, 19(2), 92-110.
• Sağlam, A. Ç. ve Büyükuysal, E. (2013). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve buna yönelik engellere ilişkin görüşleri. International Journal of Human Sciences, 10(1), 258-278.
• Saraçoğlu, M., Duran, C. ve Taşkın, E. (2010). Girişimcilikte yaratıcılığın üç boyutu: Birey, süreç ve ürün. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 1–14. Saygın, O. (2015). Düşünce Becerisi. İstanbul: Karma Kitaplar.
• Sim, J. ve Wright, C. (2002). Research in health care: Concepts, designs and methods. United Kingdom, Cheltenham: Nelson Thornes Ltd.
• Söğüt, B. Ö. (2009). Öğrencilerin ve matematik öğretmenlerinin eleştirel düşünme becerilerini kazanmaya yönelik görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Yavaşoğlu, N. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının girişimcilik özellikleri, girişimcilik niyeti ve duygusal zekâ düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Yavuz, A. ve Yavuz, H. İ. (2017). Girişimcilik eğilimlerinin belirlenmesi: Taşkent MYO öğrencileri üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(21), 89-100.
• Yılmaz, E. ve Sünbül, A. M. (2009). Üniversite öğrencilerine yönelik girişimcilik ölçeğinin geliştirilmesi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 195-203.