Öğretmen Adaylarının Bilgisayar Destekli Eğitime İlişkin Öz Yeterlik Algılarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 19, 369 - 391, 30.12.2024

İlkim Zülal Ölmez , Yaşar Çelik

https://doi.org/10.57135/jier.1543156

Öz

Bu çalışma sınıf öğretmeni adaylarının bilgisayar destekli eğitime yönelik öz yeterlik algılarının incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada karma yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın örneklem Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki iki devlet üniversitesindeki sınıf öğretmeni adaylarından oluşturulmuştur. Araştırmada kişisel bilgi formu, Arslan (2006) tarafından geliştirilen “Bilgisayar Destekli Eğitime İlişkin Öz Yeterlik Algısı Ölçeği” ve araştırmacılar tarafından oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde tek yönlü varyans analizi ve bağımsız örneklemler t testi kullanılırken, nitel verilerin analizi içerik analiziyle yapılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının bilgisayar destekli eğitime ilişkin öz yeterlik algılarının iyi düzeyde olduğu, sınıf düzeyine ve öğrenim görülen üniversiteye göre ise öz yeterlik algı puan ortalamalarının anlamlı bir farklılık göstermediği görülmüştür. Görüşmeye katılan öğretmen adayları tarafından bilgisayar destekli eğitime ilişkin öz yeterlik algılarının olumlu yönde ve nitel verilerin nicel verileri destekler nitelikte olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilgisayar destekli eğitim, sınıf öğretmeni adayları, karma yöntem

Investigation of Prospective Teachers' Self-Efficacy Perceptions Regarding Computer Assisted Instruction

Öz

This study was conducted to examine the self-efficacy perceptions of prospective primary school teachers towards computer assisted instruction. Mixed method was used in the study. The subject of the study consisted of prospective primary school teachers in two state universities in the Black Sea and Eastern Anatolia regions. Personal information form, "Self-Efficacy Perception Scale for Computer Assisted Instruction" developed by Arslan (2006) and semi-structured interview form developed by the researchers were used in the study. One-way analysis of variance and independent samples t-test were used in the analysis of quantitative data, while qualitative data were analysed by content analysis. As a result of the research, it was seen that the self-efficacy perceptions of pre-service teachers regarding computer assisted instruction were at a good level, and the mean scores of self-efficacy perception did not show a significant difference according to the grade level and the university of study. It was determined that the self-efficacy perceptions of the pre-service teachers participating in the interview regarding computer assisted instruction were positive and the qualitative data supported by the quantitative data.

Anahtar Kelimeler

Computer assisted instruction, classroom teacher candidates, mixed method

Kaynakça

• Aditama, W. B., & Sadhu, S. (2020). The effect of ımplementing media computer based ınstruction (simulation model) towards student’s autonomy in science learning. Formatif: Jurnal Ilmiah Pendidikan MIPA, 9(4), 291-304.
• Aditama, W. B., Ramdani, A., & Khairunnisa, K. (2021). Penerapan computer based ınstruction model simulasi dalam pembelajaran ıpa sekolah dasar. Journal of Classroom Action Research, 3(1), 30-45.
• Adıyaman, M. ve Sert, H. (2018). Öğretmen adaylarının bilgisayar öz-yeterlik algılarının ve bilgisayar destekli eğitim yapmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 189-216.
• Agar, M. H. (1986). Speaking of ethnography. United States of America: Sage Publications.
• Akekin Başkaya, A. (2022). Ortaokul branş öğretmenlerinin bilgisayar destekli eğitime ilişkin görüş ve tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 1, 25-33.
• Akgün, İ. H., Akgün, M. ve Şimşek, N. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eğitimde bilgisayar kullanmaya ilişkin öz yeterlilik algılarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(2), 711-722.
• Arslan, A. (2006). Bilgisayar destekli eğitime ilişkin öz yeterlilik algısı ölçeği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 191-198.
• Arslan, A. (2008). Öğretmen adaylarının bilgisayar destekli eğitim yapmaya yönelik tutumları ile öz yeterlik algıları arasındaki ilişki. Eletronik Sosyal Bilimler Dergisi Electronic Journal of Social Sciences, 7(24), 101-109.
• Arslan, B. (2003). Bilgisayar destekli eğitime tabi tutulan ortaöğretim öğrencileriyle bu süreçte eğitici olarak rol alan öğretmenlerin BDE’e ilişkin görüşleri. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(4), 67-75.
• Arslan, E. (2021). Turistik tüketimin kimlik inşasındaki rolü. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51, 395-407.
• Atay, H. (2023). Matematik öğretiminde bilgisayar destekli eğitimin yeri ve önemi. USE-Uluslararası Sosyoloji ve Ekonomi Dergisi, 5(2), 214-221.
• Balcı, A. (2021). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler (15. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bandura, A. (1984). Recycling misconceptions of perceived self-efficacy. Cognitive Therapy and Research, 8, 231-255.
• Bartlett, A. J., & Clemens, J. (Ed). (2017). What is education?. Chicago: Universtiy Press,
• Batdı, V. ve Anıl, Ö. (2021). Bilgisayar destekli eğitimle öğrenme: Bir meta-tematik analiz. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23(1), 111-127.
• Berkant, H. G. (2013). Öğretmen adaylarının bilgisayara yönelik tutumlarının ve öz-yeterlik algılarının ve bilgisayar destekli eğitim yapmaya yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. The Journal of Instructional Technologies &Teacher Education, 3, 11-22.
• Çelik, V. ve Yeşilyurt, E. (2013). Attitudes to technology, perceived computer self-efficacy and computer anxiety as predictors of computer supported education. Computers & Education, 60, 148–158.
• Çelikten, M., Şanal, M. ve Yeni, Y. (2005). Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 207-237.
• Çetin, B. (2008). Marmara Üniversitesi sınıf öğretmeni adaylarının bilgisayarla ilgili özyeterlik algılarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 101-114.
• Çetin, D. (2023). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamalarına yönelik öz yeterlik algıları ile mesleki öz yeterlik algılarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Pamukkale.
• Çetin, O. ve Güngör, B. (2014). İlköğretim öğretmenlerinin bilgisayar öz-yeterlik inançları ve bilgisayar destekli öğretime yönelik tutumları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 55-77.
• Çevik, E. (2006). Bilgisayar destekli kimya eğitimi ile ilgili öğretmen ve öğrenci görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Comfrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis. Hlilsdale, New Jersey: Psychology Press. Creswell, J. W. (2021). Karma yöntem araştırmalarına giriş (3. Baskı). (M. Sözbilir, Çev.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. (Orijinal eserin basım tarihi 2014).
• Çubukçu, Z. ve Çeliker, G. (2016). The relationship between attitude and perceived self efficacy of pre-service english teachers on computer-assisted ınstruction. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 569-587.
• Demirel, Ö. ve Kaya, Z. (2022). Eğitimle ilgili temel kavramlar. Ö. Demirel, Z. Kaya, K. Kıroğlu (Ed), Eğitime giriş (1. Baskı, s. 2-13) içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dikmen, M. ve Tuncer, M. (2018). Bilgisayar destekli eğitimin öğrencilerin akademik başarıları üzerindeki etkisinin meta-analizi: Son 10 yılda yapılan çalışmaların incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 9(1), 97-121.
• Doğru, O. (2020). An investigation of pre-service visual arts teachers’ perceptions of computer self-efficacy and attitudes towards web-based instruction. International Journal of Research in Education and Science (IJRES), 6(4), 629-637.
• Doster, H., & Cuevas, J. (2021). Comparing computer-based programs’ impact on problem solving ability and motivation. International Journal on Social and Education Sciences (IJonSES), 3(3), 457-488.
• Erdem, Y. ve Kıngır, S. (2022). Öğretmenlerin öğretime yönelik öz yeterliklerinin incelenmesi: Bir derleme çalışması. Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 165-175.
• Ergün, M. (2019). Eğitim felsefesi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Erkan S. (2004). Öğretmenlerin bilgisayara yönelik tutumları üzerine bir inceleme. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 141-145.
• Ertürk, S. (1972). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları.
• Field A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statistics (5. Baskı). London: Sage Publications.
• Gökçearslan, Ş. (2010). Öğretmenlerin bilgisayar destekli eğitim (bde) yapma tutumlarına ilişkin bir araştırma. e-Journal of New World Sciences Academy, 5(2), 471-478.
• Guba, E. G. (1981). Criteria for assessing the trustworthiness of naturalistic inquiries. Educational Communication and Technology Journal, 29(2), 75-91.
• Güzeller, C. ve Korkmaz, Ö. (2007). Bilgisayar destekli öğretimde bir ders yazılımı değerlendirmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 155-168.
• İmer, G. (1996). Eğitim fakültelerinde öğretmen adaylarının bilgisayara ve bilgisayarı eğitimde kullanmaya yönelik nitelikleri. Yayımlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Jacoby, R. (2005). Computer based training: Yes or no? Journal of Health Care Compliance, 7(3), 45-48.
• Kabak, K. (2021). The effect of students' developing their own digital games on their academic achievement and attitudes towards for English lessons. Participatory Educational Research (PER), 8(2), 74-93.
• Kaçar, A. Ö. ve Doğan, N. (2007). Okul öncesi eğitimde bilgisayar destekli eğitimin rolü. Akademik Bilişim, 31, 1-11.
• Kalemoğlu Varol, Y. (2014). The relationship between attitudes of prospective physical education teachers towards education technologies and computer self-efficacy beliefs. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 13(2), 157-167.
• Karadağ, Z. (2014). Bilgisayar destekli eğitim (BDE)’de vizyon. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (3), 414-418.
• Karataş, H., Alcı, B. ve Karabıyık Çeri, B. (2015). Öğretmen adaylarının bilgisayar destekli eğitime ilişkin tutumları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi Journal of Research in Education and Teaching, 4(3), 1-9.
• Keser, H. (1988). Bilgisayar destekli eğitim için bir model önerisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-6.
• Kilmen, S. (2022). Eğitim araştırmacıları için SPSS uygulamalı istatistik. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kinzie, M. B., Delcourt, M. A. B., & Powers, S. M. (1994). Computer technologies: Attitudes and self-efficacy across undergraduate disciplines. Research on Higher Education, 35(6), 745-768.
• Küçük, B., İşleyen, T., Deniz, D. ve Cansız, Ş. (2014). Matematik öğretmeni adaylarının bilgisayar destekli eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 7(2), 212-223.
• Kulik, J. A., Kulik, C. L. C., & Bangert-Drowns, R. L. (1985). Effectiveness of computer-based education in elementary schools. Computers and Human Behavior, 1, 59-74.
• Kutluca, T. ve Ekici, G. (2010). Examining teacher candidates’ attitudes and self-efficacy perceptions towards the computer assisted education. Hacettepe University Journal of Education, 38(38), 177-188.
• Langford, M., & Reeves, T. E. (1998). The relationship between computer self-efficacy and personal characteristics of the beginning information systems student. Journal of Computer Information Systems, 38(4), 41–45.
• Leithwood, K. (2007). What we know about educational leadership. J.M. Burger, C. Webber ve P. Knick. (Ed.), Intelligent Leadership içinde (s. 41-66). Canada: Springer.
• Lincoln, Y., & Guba, E. (1985). Naturalistic inquiry. California: Sage Publications.
• Mcdowall, T., & Jackling, B. (2006). The ımpact of computer-assisted learning on academic grades: An assessment of students' perceptions. Accounting Education: an international journal, 15(4), 377-389.
• Mercan, M., Filiz, A., Göçer, İ. ve Özsoy, N. (2009). Bilgisayar destekli eğitim ve bilgisayar destekli öğretimin dünyada ve Türkiye’de uygulamaları. XI. Akademik Bilişim Konferansı bildirileri. 24 Haziran 2024 tarihinde https://ab.org.tr/ab09/kitap/mercan_filiz_AB09.pdf adresinden erişildi.
• Mertkan, Ş. (2015). Karma araştırma tasarımı (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Milli Eğitim Temel Kanunu (1973). https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc056/kanuntbmmc056/kanuntbmmc05601739.pdf 09.04.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Oğuz, E., Ellez, A. M., Özyılmaz Akamca, G., Kesercioğlu, T. İ. ve Girgin, G. (2011). Okulöncesi öğretmen adaylarının bilgisayar destekli eğitim yapmaya ve bilgisayara yönelik tutumları. İlköğretim Online, 10(3), 934-950.
• Oktay, A. (2020). Eğitimin tanımı, özellikleri ve eğitimle ilgili temel kavramlar. A. Oktay (Ed.), Eğitime giriş (10. Baskı, s. 2-18) içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Okur Akçay, N. ve Halmatov, M. (2015). Okulöncesi öğretmen adaylarının bilgisayar destekli eğitim yapmaya ilişkin tutumlarının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 44-50.
• Özcan, B. N. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının bilgisayar destekli öğretime yönelik tutumları ile öğrenme yaklaşımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 513-527.
• Paje, Y. M., Rogayan, D. V., & Dantic, M. J. P. (2021). Teachers’ utilization of computerbased technology in science instruction. International Journal of Technology in Education and Science (IJTES), 5(3), 427-446.
• Patton, M. Q. (2001). Qualitative Research & Evaluation Methods (3. Baskı). Thousand Oaks: Sage Publications.
• Polat, K. ve Karakuş, F. (2020). Öğretmen adaylarının bilgisayar destekli eğitime yönelik tutum ve öz yeterlik algılarının incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education – Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(2), 579-592.
• Renshaw C. E., & Taylor, H. A. (2000). The educational effectiveness of computer-based instruction. Computers and Geosciences, 26(6), 677-682.
• Sam, H. K., Othman, A. E. A., & Nordin, Z. S. (2005). Computer self-efficacy, computer anxiety, and attitudes toward the Internet: A study among undergraduates in Unimas. Journal of Educational Technology & Society, 8(4), 205-219.
• Schunk, D. H. (1991). Self-efficacy and academic motivation. Educational Psychologist, 26, 207-231.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen yeterlikleri ve mesleki gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 58, 40-45.
• Şen, Ü. S. (2011). Müzik öğretiminde bilgisayar destekli programlı öğretim yönteminin etkililiği. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Senemoğlu, N. (2013). Gelişim öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sezer, A. (2011). Coğrafya öğretmeni adaylarının bilgisayar destekli eğitime ilişkin tutumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 1-19.
• Silverman, D. (2013). Doing qualitative research: A practical handbook. (4. Baskı). London: Sage Publications. Stemler, S. E. (2015). Content analysis. Emerging trends in the social and behavioral sciences: An Interdisciplinary, Searchable, and Linkable Resource, 1-14.
• Topkaya, Y., Tangülü, Z., Yılar, B. ve Şimşek, U. (2015). Socıal studıes pre-servıce teachers'computer self effıcacy belıefs and attıtudes on computer-assısted ınstructıon. Journal of International Social Research, 8(36), 742-748.
• Tschannen-Moran, M., & Woolfolk-Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783-805.
• Turel, V. (2014). Teachers’ computer self-efficacy and their use of educational technology. Turkish Online Journal of Distance Education, 15(4), 130-149.
• Tüzel, E. (2016). Eğitimin temel kavramları. A. Uzunöz (Ed), Eğitim bilimine giriş içinde (s. 1-17). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ünsal, S. (2021). Öğretmenlik mesleğinin tanımı, önemi ve öğretmenlerin değişen rolleri üzerine nitel betimsel bir araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1481-1504.
• Vernadakis, N., Avgerinos, A., Tsitskari, E., & Zachopoulou, E. (2005). The use of computer assisted instruction in preschool education: making teaching meaningful. Early Childhood Education Journal, 33(2), 99-104.
• Woessmann, L., & Fuchs, T. (2004). Computers and student learning: Bivariate and multivariate evidence on the availability and use of computers at home and at school. https://www.econstor.eu/dspace/bitstream/10419/18686/1/cesifo1_wp1321.pdf adresinden 24 Temmuz 2024 tarihinde erişilmiştir.
• Yağar, F. ve Dökme, S. (2018). Niteliksel araştırmaların planlanması: araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenirlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
• Yavuz, S. ve Coşkun, A. E. (2008). Attitudes and perceptions of elementary teaching through the use of technology in education. Hacettepe University, The Journal of Education, 34, 276–286.
• Yeşilyurt, E., Ulaş, A. H. ve Akan, D. (2016). Teacher self-efficacy, academic self-efficacy, and computer self- efficacy as predictors of attitude toward applying computer-supported education. Computers in human Behavior, 64, 591-601.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M., Gerçek, C., Köseoğlu, P. ve Soran, H. (2006). Hacettepe Üniversitesi biyoloji öğretmen adaylarının bilgisayarla ilgili öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 278-287.
• Zaman, F., Pehlivanoğulları, Ş., Yerlikaya, M., Tel, H. ve Yakut, E. (2022). Okullarda kullanılan eğitim öğretim teknolojileri ve bilgisayar destekli eğitimin incelenmesi. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 9(80), 194-201.